سرزمین پهناور ایران در بردارنده ی یک ملت واحد است که با گویش ها و لهجه های گوناگون محلی و منطقه ای در ادبیات غیر رسمی سخن می گویند. یکی از این گویش ها، گویش جوشقان قالی است. این گویش جزء گویش های مرکزی ایران است. گویش جوشقانی از نظر وجوه اشتراک آوایی و دستوری با سایر لهجه ها، جزء دسته ی شمال شرقی شاخه مرکزی است که از حوالی قم تا حوالی یزد و کرمان وشیراز پراکنده اند. این پژوهش کاری است در چهار...

مولانا جلال الدین محمد بلخی در کتاب مثنوی شریف با استفاده­ی مطلوب از عناصر عامیانه در زبان فارسی تلاش کرده است تا مفاهیم تعلیمی و عرفانی مورد نظر خویش را برای عامه­ی مردم تبیین و تشریح نماید. بنابراین برای تأثیر بیشتر کلام بر مخاطب، در اثر سترگ خود از زبان و ادبیات عامیانه بهره جسته است.  در این تحقیق به استخراج و طبقه بندی اصطلاحات عامیانه در دفتر پنجم مثنوی از کوچک‌ترین تا بزرگ‌ترین واحد زبا...

نثر، بخشی از ادبیات عربی در دوره جاهلی را تشکیل می‌دهد. با پیدایش اسلام، این نوع ادبی، سیر تکاملی پیدا کرد به گونه‌ای که در جریان تمدن اسلامی و به تأثیر از قرآن اندک اندک، دچار تغییر شد و ویژگی‌های ابتدایی خود را از دست داد و نثر نویی پدیدار گشت. این دگرگونی ها، نه تنها در حوزه‌ی واژگانی، ساختار و شیوه‌ی بیان بود، بلکه محتوا وموضوعات را نیز در بر گرفت. نگارنده بر آن است که با در نظر گرفتن این ...

مولانا حیوانات و حکایت های آن ها را برای بیان و تعلیم آموزه های اخلاقی، فلسفی و عرفانی هنرمندانه از دل شعر، تمثیل و رمز تصاویر زیبا و نغز می آفریند و کلام خود را در کمال زیبایی به نمایش می گذارد، و از کنایات، ضرب المثل ها و باورهای عامیانه مربوط به هر حیوان در بیان این آموزه ها استفاده می کند. بر همین اساس مقاله حاضر با عنوان بررسی تطبیقی دو حیوان عنکبوت و زنبور عسل در قرآن و «مثنوی» را مورد بر...

ضرب المثل به دلیل کوتاهی عبارات، وضوح و روشنایی معنی بیشترین نقش را در تبیین مسائل و مأنوس ساختن ذهن انسان دارد؛ حضرت علی(ع) برای تربیت بشر و به کمال رساندن آنها نیز از این شیوه بهره جسته اند، حضرت در بیان مثل علاوه بر استفاده از امثال گذشتگان، از شعر و آیات قرآنی بهره برده ونیز خود مبدع ضرب المثل شده اند که با گذشت زمان و استفاده ی عوام از آنها وشیوع در فرهنگ عامه ؛ به صورت ضرب المثل استعمال ش...

مشارکت کنشی اجتماعی است که عمل کنش­گران را برای رسیدن به اهدافشان تسهیل می­کند. مشارکت به مفهوم عمومی آن به عنوان عمل گروهی، پیشینه­ای به درازای زندگی بشر و سابقه­ی طولانی در حیات اجتماعی و فرهنگی مردم ایران دارد و با مفاهیمی چون تعاون،هم­کاری ویاری­گری مرتبط است.این مقاله با رویکرد جامعه­شناختی به بررسی امثال داستان­نامه می­پردازد و در آن مشارکت به عنوان یکی از مؤلفه­های سرمایه­ی اجتماعی در دا...

امروزه در پرتو مطالعات میان­رشته­ای می­توان به درک و خوانش متفاوتی از متون ادبی دست یافت و از آنها لذتی دوچندان برد. مقالۀ حاضر با بهره­گیری از چنین رویکردی، با استفاده از نظریۀ جُرم­شناسانۀ «پنجرۀ شکسته»، برخی حکایت­ها و ضرب­المثل­های ادبیات فارسی را بازخوانی کرده است. این نظریه می­گوید: اگر جلوی ناهنجاری­ها و جرم­های کوچک گرفته نشود، جرم­های بزرگ به وقوع خواهد پیوست. در مقدمه نحوۀ شکل­گیری این...

الف: موضوع و طرح مسئله ( اهمیت موضوع و هدف ): نگاهی به مباحثی همچون نسبیت زبانی و پرداختن به این موضوع سابقه ای بس طولانی دارد و تا مطالعات فیلسوفان یونانی در سده های پیش از میلاد مسیح می توان آن را پی گرفت، یعنی در آنجا که ارسطو درباب زبان در آغاز کتاب تعبیر این گونه می گوید که : سخن گفتن ( نطق ) عکس برگردان دریافت های ذهن است و نوشتن، عکس برگردان سخن گفتن. این موضوع در قرون 20-19-18 به بحث ...

مولانا فخرالدّین علی صفی، از نویسندگان قرن دهم هجری و دارای تألیفات متعددی از جمله کتاب ارزشمند و ماندگار «لطائف الطّوائف» است. این کتاب مجموعه ای از حکایات طنزآمیز مربوط به گروه ها و طبقات مختلف اجتماعی است که با آیات قرآن کریم، احادیث پیامبر (ص)، ائمّه اطهار (ع) و ضرب المثل های عربی آراسته شده است. صفی در این کتاب به شدت از منابع عربی و فارسی پیش از خود متأثّر شده است. در این پژوهش از مجموع 867 ر...

تمثیل در شعر فارسی کاربردی دیرینه دارد و در سبک هندی از ویژگی های آن است. اهل بلاغت از گذشته تا امروز در تعریف و انواع آن دیدگاه های متفاوت داشته اند. گروهی آن را تصویر از نوع تشبیه یا استعاره دانسته و عده ای دیگر آن را صنعت بدیعی محسوب نموده، ضرب المثل ها را نیز تمثیل دانسته اند. در این مقاله سعی شده ضمن نقل و نقد دیدگاه ها و تعاریف مختلف از تمثیل، تعریفی دقیق از تمثیل ارائه و انواع آن معرفی گ...