یکى از مهم‏ترین متون ادب فارسى که از دیرباز تاکنون توجه بسیارى از محققان و پژوهشگران را به خود جلب نموده، کتاب کلیله و دمنه است. به دلیل ترجمه این کتاب در دوره‏هاى مختلف مترجمان برحسب ذوق خویش و در گذر زمان دخل و تصرّف‏هایى در آن پدید آورده‏اند. یکى از مشهورترین ترجمه‏هاى فارسى این کتاب ترجمه ابوالمعالى نصراللّه منشى و تنها ترجمه عربى آن متعلق به ابن‏مقفّع است. تفاوت در عناصر داستان از جمله؛ شیوه‏...

تذکره نصرآبادى را محمّدطاهر نصرآبادى، ادیب و شاعر اصفهانى، در زمان شاه‏سلیمان صفوى تألیف کرده و در آن، گزارش احوال نزدیک به هزار شاعر عصر صفوى را درج و شعر آن‏ها را نقد کرده‏است. هرچند تذکره نصرآبادى، منبع مستقلّى است که اغلب بدون رونویسى از منابع و تذکره‏هاى دیگر فراهم آمده و حاوى اطّلاعات ارزنده‏اى هم هست، امّا شیوه تذکره‏نگارى مؤلّف در همه جا یک‏دست نیست و از آنجا که نویسنده خود تجربه پژوهشى و اد...

با نگاهی اجمالی به مطالعاتی که در باب سبک هندی انجام شده­ ‌‌است، به صراحت می­توان دریافت که بیشتر این پژوهش­­ها، اصطلاح «معنای بیگانه» و اصطلاحات معادل آن (چون معنای غریب و دور، مضمون­سازی­های پیچیده و ...) را از عناصر بایسته و از مختصات اصلی سبک هندی، و تلاش بسیار برای یافتن «معنای بیگانه» و مضامین تازه را سیرۀ شعرای سبک هندی می­دانند. این جستار، یکی از صناعات کنایه­محور و پرکاربرد در غزل صائب...

جوشش و کوشش سالک شوریده، نردبان عروج به قله­های بی­کرانۀ قرب و بندگی و راه دستیابی به عشق الهی است. ناله­های جان‌سوز و ادبی ابن‌فارض، این شاعر سوختۀ عشق و مجذوب نور توحید، همان ناله‌های سوزان محی‌الدین عربی، مولانا جلال‌الدین بلخی، فخرالدین عراقی و دیگر عارفان الهی‌ست. با توجّه به اینکه وی در به‌کارگیری صناعات بدیعی لفظی و معنوی در اشعارش به افراط گراییده و از این منظر نیز مورد توجّه پژوهشگران نب...

در بیست سال اخیر بیش از بیست مجموعه شعر از شعرای شهرستان رفسنجان چاپ شده است که برخی از­ آنها به‌ویژه مجموعه­هایی که سرودک­های سپید را دربردارند، در شمار بهترین­ نمونه­های موفق شعر معاصر شمرده می‎شوند. افزون بر این، نوآوری در قالب‌ رباعی به شکل سه‌گانی، رباعی‌های نیمایی، تک‌بیت‌‌های نیمایی، شش‌پاره‌ و قالب‌های ترکیبی نیز، بخشی از تلاش شعرای این سامان برای تأثیرگذاری بر شعر معاصر است. بررسی صناع...

بخشی از دیوان خاقانی را اشعار عربی وی به خود اختصاص داده؛ این بخش به سبب فقدان تصحیح موفّق همچنان آشفته و غامض است. از مطالعۀ نسخه‌های خطّی و چاپی دیوان خاقانی بدین نتیجه می‌رسیم که ناسخان و مصحّحان در ضبط و گزینش مصاریع، عبارات و واژگان به قرینه‌های همسانِ آن که اغلب به شیوه‌های مختلفی در بیتی یا ابیاتی و یا در دیگر آثار شاعر تکرار و نمود یافته است؛ توجّه و عنایتی نداشته و از این ‌روی ضبط‌های نامعت...

فخرالدین عراقی یکی از عارفان بزرگ فرهنگ ما است که در قالب تعبیرهایی شاعرانه، اندیشه‌ها و تجربه‌های ناب عرفانی خود را ترسیم نموده است. شگردهای بلاغی از جملۀ ابزارهایی است که در صورت بندی زبان، ذهنیت، تجارب و درونمایه‌های عرفانی شاعران کارکردی برجسته به خود گرفته است. عراقی عارفی نواندیش می‌باشد که از این رهگذر توانسته است افکار تازۀ خود را در ساختی هنرمندانه و متفاوت از زبان رسمی صوفیان به مخاطب...

در این نوشته سعی شده است چگونگی به‌کارگیری تلمیح از نظر معنا و مفهوم، و ساختار در قصاید خاقانی بررسی گردد. نتیجه این کاوش به ما نشان می‌دهد او علاوه بر بهره‌گیری از تلمیح مانند سایر شاعران، کوشید تا براساس بنیادی‌ترین تفکر خود؛ یعنی نوجویی و نوآوری با این آرایه رفتار نماید تا جایی که این عملکرد منجر به ساختارشکنی در روابط عناصر تلمیح گردید. بازسازی مجدد و آفرینش روایتی جدید از همان تلمیح در آثا...

بومی­سرودهای مناطق مختلف ایران گنجینۀ فرهنگی زبانی و ادبی بزرگی است که مردم در مناطق مختلف ایران و طی هزاران سال فراهم آورده­ اند. یکی از ابعاد این میراث عظیم بررسی جنبه­های زبانی و ادبی و مطالعۀ پیرامون آن‌هاست. در این مقاله تلاش می­شود گوشه­هایی از دو جنبۀ زبانی و ادبی بومی­سرودها کاویده شود. در بعد زبانی سادگی زبان، کاربرد واژگان محلی و بومی و واژگان دشوار و مهجور و غیر فارسی و برخی کاربردها...

جدل در اصطلاح منطق ، یکی از صناعات خمس به شمار می آید که از مقدّمات مسلّم و مشهور تشکیل یافته است و عموماً میان اهل علم ، متکلّمان و فلاسفه و ......در باب موضوعات اعتقادی یا غیر اعتقادی ، انجام می گیرد و غایت آن ، غلبه بر خصم (طرف مقابل) و وادار کردن وی به تسلیم و سکوت است. از نظر اخلاقی ، در هر جدل نشانه هایی از تکبّر ، عجب ، انانیّت و سلطه گری وجود دارد که بسیار مورد انکار عرفا به ویژه مولانا می ب...