ترکیب از جمله مقوله هایی است که بسیاری از زبان شناسان از دیرباز مورد توجه و مطالعه قرار داده اند. شاید زایابودن این فرایند، دلیلی موجه برای این امر در بسیاری از زبان ها، از جمله فارسی است. از آنجا که این نوع واژه ها هم در زبان محاوره، توسط عامۀ مردم و هم توسط صاحب نظران ساخته می شوند، زبان فارسی می تواند از این امکانِ موجود بهرۀ کافی ببرد و بسیاری از نیازهای خود را جهت یافتن برابر نهاد های مناسب...

هدف از این تحقیق توصیف ساختمان تصریفی فعل فارسی بر اساس نظریۀ صرفی کلمه و صیغگان است. تلاش این تحقیق روشن کردن این مساله است که صیغگان یا الگوهای تصریفی فعل در زبان فارسی دارای چه ماهیت یا سرشتی هستند و اینکه  نقش های چندگانه الگوهای تصریفی مانند شخص  و شمار  را چگونه می شود از یکدیگر تفکیک و به طور شفاف بیان کرد. به همین منظور بر مبنای کتاب‏های دستور زبان فارسی جملاتی استخراج شدو ساختارهای موج...

قرآن، کتاب آسمانی مسلمانان، پیوسته سرمشق صالحان و نیکان بوده است. بدیهی است این چنین مجموعۀ گرانقدر، پرمایه و سرشار از قصص، نکت و معانی حکمی و تعلیمی و نیز پر از عبارات فصیح و بلیغ، در لحاظ اندیشگانی، کاربرد در سخن و حتی رفتاری، الگو و تأثیرگذار خواهد بود. درین میان، نویسندگان و شاعران نیز با الهام و تأثر از مصحف شریف به انحاء گونه گون سخن و بیان خود را لطافت بخشیده اند و به بیانشان رنگ تقدّس دا...

در این پژوهش به بررسی ویژگی های سبکی راحهالصدور راوندی از مورخین قرن ششم و هفتم ه ق پرداخته شد. موضوع کتاب، تاریخ است اما مولف به تاریخ صرف بسنده نکرده است. وی فراوان از اشعار، امثله، آیات و احادیث در کتابش استفاده نموده، و بارزترین خصیصه ی ادبی آن به شمار می رود، که در حدود 2799بیت از اشعار فارسی از خودش و شاعران آن زمان در این کتاب دیده می شود. راحهالصدور به شیوه ی نثر رایج زمان مولف، نثر فنی...

واژگان در هر زبانی برترین وسیله برای بیان مافی­الضمیر آدمی است. با واژه­هاست که معانی، افکار و احساسات عیان می­گردند و در کنار همه این­ها ساده­ترین ابزار ارتباطی بین انسان­ها هستند.  هرچه خطیب و سخنران در انتخاب کلمات بیشتر دقت نماید، تأثیر آن در مخاطبان افزوده خواهد شد. این مقاله، به هدف معرفی عالم لغوی ایرانی الاصل، ابوالفتح برهان الدّین ناصر بن ابی المکارم المطرّزی، پدیدآورندۀ معجم لغ...

خاقانی از بزرگ ترین قصیده سرایان قرن ششم و از شعرای نامدار فارسی است که به علت دشواری اشعارش چنان که شایسته ی مقام اوست نزد همگان شناخته شده نیست. خاقانی، ترکیبات تازه و بدیع ساخته و موضوعاتی تازه در شعر آورده که پیش از او در شعر نیامده بود. قصیده های او از تعبیرات کنایی بسیار ظریفی برخوردار است. همچنین او با بسیاری از علوم زمان خود آشنا بوده و اصطلاحات آن ها را در اشعارش به کار برده است. تما...

هدف مقاله‌ی حاضر به کار گرفتن روش جامعه‌شناسی ادبی در تحلیل جامعه‌شناختی غزل سنائی، شاعر بزرگ و تأثیرگذار بر روند کلی غزل فارسی در قرن ششم است. پس از توضیحات کوتاهی پیرامون «جامعه‌شناسی ادبیات» و «جامعه‌شناسی ادبی» و «جامعه‌شناسی غزل» کوشش شده است جهان‌نگری سنائی که متأثر از جهان‌نگری انسان عام در عصر اوست، با تکیه بر متن غزل‌هایش نشان داده شود، سپس به تحلیل روابط متقابل زندگی فرهنگی انسان ای...

چکیده: قرن پنج تا هفت در تاریخ ادب فارسی یکی از پربارترین دوران در زمینۀ نگارش آثاری با زمینه یا صبغۀ غالب عرفانی است. میانه همین دوران، یعنی قرن ششم نیز سرآغاز پیدایش نثر مزیّن و متکلّف فارسی یا همان نثر مصنوع است که با فعّالیّت نصرالله منشی و با نگارش کلیله و دمنه، صورت رسمی به خود گرفت. نکته ای که ذهن خواننده را به خود معطوف می­سازد این است که با توجّه به رواج روحیه عرفان­گرایی در این دوره و با د...

استفاده از منابع جنبی، علی‌الخصوص در تصحیح متون قدیمی‌تر که به دلیل دربرداشتن واژگان کهن، نحو خاص و جدید الاستنساخ بودن نسخ موجود و مانند اینها، بیشتر در معرض خطا و تغییر بوده‌اند امری ضروری است. در متونی که از زبان دیگری ترجمه شده‌اند مهم‌ترین منبع جنبی اصل متن به زبان مبدأ است. این مقاله بر آن است در ضمن معرفی دو رساله به نام احوال و اخبار برمکیان که محتملاً در قرن ششم توسط مترج...

واژگان در هر زبانی برترین وسیله برای بیان مافی­الضمیر آدمی است. با واژه­هاست که معانی، افکار و احساسات عیان می­گردند و در کنار همه این­ها ساده­ترین ابزار ارتباطی بین انسان­ها هستند.  هرچه خطیب و سخنران در انتخاب کلمات بیشتر دقت نماید، تأثیر آن در مخاطبان افزوده خواهد شد. این مقاله، به هدف معرفی عالم لغوی ایرانی الاصل، ابوالفتح برهان الدّین ناصر بن ابی المکارم المطرّزی، پدیدآورندۀ معجم لغوی «المُغرِ...