هدف این مقاله درک دامنۀ مفهوم «میدان» در دورۀ قاجاریه و تبیین طیف مصادیق آن در این دوره، مبتنی بر نقشه‌های تاریخی موجود است. دورۀ قاجاریه دورۀ آغاز نقشه‌برداری با فنون مدرن در ایران است که تهیۀ نقشه‌های مفصل از شهرهای ایران با دقت بی‌سابقه را میسر ساخت. این نقشه‌ها اسناد مستعدی برای فهم اجزای شهر در این دوره به دست می‌دهد و درک آنها را در شبکۀ روابطی ممکن می‌کند که کلیت شهر را شکل می‌دهد. «میدا...

ساخت و سازهای جدید در راستای تداوم حیات در بافت‌های تاریخی، ضرورتی گریزناپذیر هستند، اما امروزه ـ به ویژه در کشورهایی مانند ایران ـ به دلیل فقدان هدایت لازم، به نوبه خود به یکی از تهدیدهای جدی فرا روی بافت‌های کهن مبدل گردیده‌اند. با توجه به حساسیت و اهمیت حفاظت از بناها، بافت‌ها و شهرهای تاریخی، بیانیه‌ها و منشورهایی در مقیاس بین‌المللی شکل گرفته‌اند که به منظور جهت‌دهی به انواع مداخلات در باف...

این مقاله به اصل ارتباط به مثابه اساسی ترین مفهومی که در تمام اصول و قواعد طراحی شهری جریان دارد. می پردازد. در مقدمه به هدف طراحی شهری و مراتب اصول از ساده و سنجش پذیر گرفته تا دشوار و پیچیده اشاره شده است. سپس به مفهوم ارتباط که با برخی مفاهیم دیگر مانند جزء و کل پیوند دارد توجه شده است در اشاره تاریخی ضمن مرور بر مفهوم ارتباط در برخی آثار برجسته جهان بر نظرات دو چهره برجسته تاریخ معماری و هن...

شهر اصفهان با وجود اینکه به لحاظ تاریخی یک از شهرهای کهن ایران است اما تا کنون از نظر باستانشناسی مور بی توجهی قرارگرفته به همین دلیل ، اطلاعات موجود در مورد سابقه و تاریخ آن بسیار محدود است.درهمین خصوص ،برنامه کاوش میدان عتیق با هدف دستیابی به مستندات باستانشاسی و به منظور روشن کردن برخی ابهامات موجود بر تاریخ این شهر به انجام رسید.در طی این برنامه کاوش که در مرکز بافت تاریخی اصفهان و پیرامون ...

آمل، یکی از شهرهای کهن ایران است که پیشینۀ شهرنشینی در آن، به دوره های پیش از اسلام برمی گردد. در این مقاله، سعی بر آن است تا با به دست دادن پیشینه ای از شهر آمل و موقعیت آن در دوره های مختلف تاریخی، دو عنصر از عناصر مهم مذهبی این شهر را - که در بافت کهن قرار دارد - معرفی کنیم. این دو عنصر - که مسجد جامع و مسجد آقاعباس نام دارد - از لحاظ کارکردی، در ترکیب با فضای یک مدرسه ساخته شده است و به صور...

دوران قاجار به لحاظ آغاز حرکت از جامعه سنتی به سمت یک جامعه صنعتی یکی از اساسی ترین مراحل تاریخی کشور ایران می باشد و بازار نیز یکی از عوامل تعیین کننده امور اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مملکت است. در این میان بازارهای مازندران ( شهرهای ساری، بابل و بهشهر ) با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی و همچنین ارتباط تجاری گسترده روسیه با ایران و مخصوصا نواحی شمال آن از اهمیت به سزایی برخوردارند. در این پژو...

لوطی و لوطیگری در فرهنگ و تحولات اجتماعی ایران تاریخی دیرپا دارد. سرچشمه های کهن و آرمانی این پدیدۀ اجتماعی عمری به درازای  تاریخ جوانمردی دارد که آبشخور آن را در ایران باستان و فرهنگ عیاری و فتوت دوره اسلامی می توان جستجو کرد. این پدیدۀ اجتماعی ریشه دار با فراز و فرود های بسیار در طول تاریخ، به تدریج، در دوره قاجار به انحطاط گرایید. صرف نظر از یک سلسله ارزش گذار ی های اخلاقی و اجتماعی، بررسی ن...

کوی (محله) در کالبد معماری، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی ـ اداری شهر در ایران، اهمیت بسیاری دارد. محله‌ها بر پایة هر کدام از عوامل فوق، شهرت و اعتبار می‌یابند و از همین منظر هویت محله‌ای پیدا می‌کنند. در منابع تاریخی، از آن میان تاریخ ‌نوشته‌های محلی و جغرافیایی، آگاهی‌های بسیاری دربارة محلاتِ شهرهای گوناگون و وضعیت زندگی در هر محل ارایه شده است. محله از طریق برخی عوامل و یا اماکن و فضاهای ع...

مقدمه و هدف:در بسیاری از کشورهای کمتر توسعه یافته، توزیع فضایی جمعیت نامتناسب است و تمرکز جمعیت در چند مرکز کلان شهر و بزرگ شدن یک یا چند شهر، در مقابل شمار چشمگیری از سکونتگاه های کوچک، دولت ها را با انگیزه های گوناگون به سیاست های پیشگیری از این پدیده فراخوانده است. در بیشتر این کشورها، توجه برنامه ریزان به تمرکززدایی فضایی - کالبدی جمعیت و فعالیت با هدف توازن بخشیدن به نظام سکونتگاهی، مهار ر...

شهرهای تاریخی، سرمایه های بی بدیل و تجدیدناپذیر جوامع انسانی هستند که نگاهداشت آنها مورد اتفاق نظر جهانی است. ساخت و سازهای جدید در این شهرها، از ضرورت های استمرار روند زندگی در آنهاست. اما در کشور ما در دوران معاصر، به دلیل فقدان مبانی و رویکردهای اصولی، این ساخت و سازها به تهدیدی جدی فراروی موجودیت، کلیت و ارزش های معماری و شهرسازی مندرج در بافت های کهن تبدیل شده و چهره ای پریشان به بخش های ت...