تکیۀ واژه برجستگی ای است که به یکی از هجاهای واژه داده می شود. تکیه، در زبان فارسی، با برخورداری از ابزار لازم (شدت، زیر و بمی) و جای گاه دستوری خاص، در جهت تبیین و تفهیم مطالب نقش دارد و در کنار آهنگ حاصل از برجستگی نمود خاص می یابد. آهنگ از تکیه جدا نیست. هر جا که تکیه هست ارتفاع صوت بیش تر می شود و در هیچ موردی یکی را جدای از آن دیگری نمی توان یافت. مقالات شمس تبریزی به عنوان مجموعه ای ارزند...

زبانِ به‏کار رفته در مقالات شمس، زبانی خاص و تا حدّی متفاوت از زبان متون دوره پیش از دوره خویش و البته دوره‏های بعدی است. این خاصیّت و تفاوت چنان است که برخی سببش را عامی‏گویی و محاوره‏پردازی و یا بیان ارتجالی گوینده دانسته‏اند. گفتاری که گوینده‏اش به نوشتن، ضبط، ویرایش و پیرایش آن اهتمام نورزیده و نویسنده یا نویسندگان دیگر هم که به نوشتن این گفتار پرداخته‏اند، به قراین موجود، به حرمت تقدّس کلام، ا...

مولانا جلال‌الدین محمدبلخی، شاعر و عارف نام‌دار گسترة زبان و ادب فارسی صاحب آثاری بس ارج‌مند چون مثنوی، دیوان شمس و فیه‌مافیه است که هر یک از آن‌ها پژوهش‌هایی گسترده را  در برداشته و هنوز میدان تحقیق در این باب فراخ است. از میان این آثارگران‌قدر، فیه‌مافیه به مجلس‌گویی‌های صوفیانه اختصاص دارد. در این بحث، پس از معرفی مختصر «مجلس گفتن» یا وعظ‌گویی‌های صوفیانه، به پیوندهای موضوعی فیه‌مافیه با مث...

در دیوان شاعران بزرگ بعضی واژه های کلیدی وجود دارد که در گشودن قفل بسته مفاهیم و معانی مورد نظر شاعر و راه یافتن به دنیای ذهن او نقش اساسی دارند. از جمله این واژه ها در دیوان غزلیات شمس و مثنوی مولانا واژه- هاواصطلاحات کیمیاگری و نمادهای مربوط به آن است که شاعربه صورت رمز و استعاره از آنها استفاده می کند، شاید آثار مولانا از این لحاظ نه تنها در میان آثار ادبی ایران بلکه در ادبیات جهان کم نظیر ب...

یکی ازمضامین تلمیح در ادبیات فارسی، داستان پیامبران است که به دلیل عبرت آموزی شان همواره مورد استفاده شاعران و نویسندگان قرار گرفته است. داستان یوسف نبی(ع) نیز چون دیگر انبیاءالهی، درادبیات فارسی نقشی سمبلیک و نمادین یافته است. نماد مضامینی چون، جمال، هجران، حسد و از همه مهمتر عشق. مولانا در آثار خود، به عناوین گوناگون از این داستان و وجوه گوناگونش بهره برده است، به خصوص در کلیات شمس که در می...

دیوان شمس به عنوان یکی از مهمترین کتب ادب فارسی است که نه تنها از نظر ادبی حائز اهمیّت فراوان می باشد بلکه از نظر عرفانی نیز قابل تأمّل و بررسی است. با نظر به اینکه آثار محدودی در مورد دیوان شمس تهیّه و تدوین شده است، و این اثر عظیم را تا حدّی مبهم و ناشناخته باقی گذاشته است، بنابراین نباید این نکته را فراموش کرد که ناآگاهی خواننده از اصطلاحات عرفانی آن موجب می شود که او فقط از خواندن این اثر به لذّ...

این مجموعه یعنی یادگاه مولانا، با هدف بنیان مرکزی فرهنگی ، جهت شناخت مفاهیم ذهنی و تفکرات مولانا و شمس و انعکاس آن به صورت یک حرکت معمارانه، ایجاد فضاهای متناسب با موضوع و همچنین ایجاد مقبره ای برای مزار شمس طراحی شده است. طراحی این مجموعه از نظر احیا و باز زنده سازی محوطه تاریخی منار شمس و تجدید خاطر تعلق مولانا به ایرانیان حائز اهمیت می باشد. در این پژوهش برای رسیدن به اهداف مورد نظر ، مطال...

با وجود آنکه مولوی پرورده ی دوران آشوب زده ای چون دوران مغول است، تحت تأثیر تعالیم پدرش، بهاء ولد، و استادش، محقق ترمذی، و به ویژه شمس تبریزی، با سلوک در تصوّف بسطی و عرفان عاشقانه، شادی و طرب را درون خود جاری ساخت و در غزلیّات شمس بازتاب داد. با مطالعه و بررسی عوامل شادی در غزلیّات وی، روشن می شود که نوع شادی او انفسی و درونی است. او بر عشق، معشوق، رهایی از خود و وصال، بیش از سایر عوامل تأکید دار...

إنَّ محمدعلی شمس الدین شاعر لدیه اتجاهات عرفانیة وهو متأثر من العطار النیسابوری ومن جملة هذه التأثرات إننا نجد مضامین وجودیة ومفاهیم حول وحدة الوجود وکذلک الحیرة العرفانیة والرؤی حول الموت والفناء فی أشعاره. ورغم من أهمیة المفاهیم حول المعرفة الوجودیة فی أشعار کلا الشاعرین والتألیفات التی دونت حول هذه المعرفة؛ ولکن لم یتم بحثاً وافیاً حول هذا الموضوع. من أجل هذه الغایة فإننا عمدنا إلی دراسة التأثیر...

شمس‌الدین محمد سُجاسی از شاعران و منشیان نیمۀ دوم سدۀ ششم و نیمۀ نخست سدۀ هفتم هجری است که متأسفانه اطلاعات اندکی از احوال او به ما رسیده است. از اشعارش نیز چیز زیادی بر جای نمانده است. دربارۀ او مباحث قابل طرح بسیار است. او همان کسی است که دیوان ظهیر فاریابی را جمع کرده و ظاهراً دیباچۀ دیوان نیزبه انشای اوست. این البته مسأله‌ای است که مصححان دیوان ظهیر تاکنون بدان توجه...