متون کهن، به ویژه متون دینی، همواره سرچشمه­ی اقتباس برای متون ادبی بوده است. این موضوع، در شعر معاصر، گسترش بیشتری یافته و در این میان، قرآن کریم نقشی بی بدیل ایفا نموده است به طوری که هر کدام از شاعران و ادیبان، به فراخور حال خویش، آثار خود را  به آن آراسته­اند. محمد عفیفی مطر، شاعر معاصر مصری، از جمله شاعرانی است که در شعر وی، نمونه­های فراوانی از بینامتنی دینی، قرآنی به چشم می­خورد. شیوه­­ها...

قرآن مجید، این کتاب آسمانی، فرامتنی است که سایر متن‎ها خواسته یا ناخواسته از آموزه‎های آن به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم اثر پذیرفته‎اند. سهم اثرپذیری از کلام الهی بر زبان فارسی سهمی انکارناپذیر و مبارک است و این اثرپذیری در کلام ادیبان شیرین‌سخن فارسی برجسته‎تر و قابل تأمّل‎تر از دیگران است. شعر فارسی با بهره‎گیری از مرواریدهای درخشان کلام الهی گنجینه‌های معرفت و حکمتی را فراهم کرده است که قرن‎هاس...

نگاهی گذرا به قرآن کریم به نیکی روشن می سازد که برخی از آیاتش در نقد جامعه جاهلی همزمان با آن نازل شده است؛ نقدی که از کاستی ها و عیوب نقد انسانی پاک است. در قرآن کریم انواع متعددی از نقد - چون نقد اجتماعی، ادبی، تاریخی و روان شناسـانه - دیـده می شود و این به ما امکان می دهد که قرآن را اولین کتاب مسلمانان بنامیم. گرچه اسامی بسیاری از انواع نقدهای یاد شده، جدید و نو ظهوراند به راستی ریشه بیشتر آ...

قرآن کریم، سرچشمه‌ی علم، معرفت و برنامه‌ی زندگی سعادتمندانه‌ی انسان‌ها‌ست و هر کس حسب توانمندی خویش از آن بهره می‌گیرد. شاعران نیز به فراخور ذوق خویش و در جهت مقبول ساختن بیشتر شعر خویش در کلام خود از این منبع لایزال بهره برده‌اند. ورود قرآن کریم به زبان فارسی سبب غنای آن و افزایش دامنه مفردات و مضامین شعری شده و اسلوب شعر فارسی را سهل و ساده ساخته است. نسیمی شیروانی- شاعر دوره تیموری- به واسط...

میان شعر حافظ و کلام غیبی قران پیوستکی وجود دارد و این پیوستکی تنها در پیوندهای لفظی و معنایی خلاصه نمی گردد بلکه فراتر از آنها اسلوب بین بیانی و ساختار زبانی را نیز در بر می گرد. نوشتار حافظ سعی دارد آثار و نشانه های ساختار زبان و فنون بلاقی فنون کریم را در صورت و ساختمان غزل حافظ بررمی نماید. موضوعات عمده بحث عبارتند از : شیوهبیان و ترکیب کلام ، تنوع موضه ع در محور افقی تعدد وجو ه معانی، صحنه...

این نوشتار به انواع و چگونگی بهره گیری از مبانی کلامی در قرآن می پردازد. نویسنده بهره گیری از مبانی کلامی را در سه محور: ۱- اثبات منبع بودن قرآن ۲- تعیین قلمرو آیات الاحکام ۳- تعیین متدولوژی استنباط از قرآن بررسی می کند و در جریان بحث از دیدگاه اخباریان نسبت به قرآن، بهره گیری از شیوه های عرفی و سنتی در استنباط از قرآن سخن می گوید، و در پایان از تعیین روش دریافت مبانی کلامی از قرآن یاد می کند.

یکی از مباحث عمده مربوط به دین در جهان معاصر، بحث از تجربه دینی و عرفانی و تجربه هنری و کمّ و کیف زبان گزارش آن تجارب بوده است. در اغلب این نوشته‌ها، به نقاط مشترک و مشابه پرداخته شده و از تفاوتها کمتر سخن به میان آمده است و همین مسأله به این باور دامن زده است که این حالات و تجارب حاصل آنها (در عرصه دین و عرفان و هنر) از یک جنس هستند. در این مقاله، ضمن اشاره به مفاهیم و تعاریف تجربه‌های دینی و ع...

یکی از عواملی که شعر را از دیگر گفته ها متمایز می سازد، موسیقی آن است. در طول تاریخ زندگی انسان، هر چیزی که صدای ریتمیک و موسیقایی داشته، توجه او را به خود جلب کرده است. شعر هم یکی از چیزهایی است که همیشه مورد توجه انسان بوده است، دلیل آن هم موسیقایی بودن شعر است. این ویژگی شعر است که باعث تأثیرگذاری و ماندگاری آن در ذهن و خیال خواننده می شود. به طوری که تمامی کتب آسمانی ادیان مختلف هم به صورت ...

اگر با دیدی موشکافانه به تحقیق در مطالعات و مباحث قرآنی پرداخته شود، می‌توان به این مهم دست یافت که غالب مطالعات، متمرکز بر مسأله‌ وحی و نزول قرآن کریم در جهت اثبات الهی و یا غیرالهی و بشری بودن منبع قرآن کریم بوده است. برخی در این رهگذر بر آن‌اند تا با ایجاد شک و تردید در اطمینان به صحت الهی بودن زبان قرآن بر جنبه وحیانی بودن قرآن و حفاظت آن از خطا و ناراستی پرده بپوشانند. در این مقاله که به ر...

عبدالله مرادی، متخلص به دلریش ماهیدشتی یکی از شاعران معروف و خوش‌قریحه کُرد کرمانشاهی معاصر است که تمام دیوان شعر وی به زبان کُردی است. دلریش از شاعران متدیّنی است که قرآن کریم در اشعارش جایگاه ویژه دارد. در این نوشتار به تحلیل اشعار و وجوه أثرپذیری وی از قرآن پرداخته شده است. بر اساس یافته‌های پژوهش دلریش آیاتی را از قرآن اقتباس نموده است که به دو شیوه انجام گرفته است، در برخی از ابیات کلّ آیه اقت...