تعالی و حضور به عنوان دو بُعد تشخص خداوند، همواره از مهم­ترین مباحث وجودشناسی الهیاتی، محسوب شده­اند. در گرایشهای مختلف فکری و عقیدتی در دین اسلام نیز این مسئله، همواره مورد بحث و اختلاف نظر قرار گرفته است. بیشتر این بحثها، از آیات قرآنی نشأت گرفته، چرا که در قرآن از خداوند، با این دو بُعد، یاد شده است. متصوفه نیز در عرفان نظری، در بحث وجودشناسی، به این مسئله پرداخته­اند. در این میان، مولوی که از...

به حکم آن که تن را به بند توان کشید ولی روح را نه؛ ملک الشعرای بهارنیز که به جرم حق خواهی و سعایت حسودان چند سالی به بند کشیده شده بود، طبع لطیفش در فراخنای آسمان ادب همچنان در پرواز بود. زندان سروده های او حاصل دلمشغولی هایش در حبس است که به شیوه ی  مسعود سعد، خاقانی و ناصر خسرو سروده است. این تحقیق کوشیده است تا حبسیات بهار را از جهت برخی ویژگی های لفظی و محتوایی به اجمال بررسی کند و دراین ر...

عنوان مقالة حاضر «مثنوی مولوی و نجوم» است. وقتی که وضعیت علوم را در قرن هفتم و هشتم هجری مطالعه می­کنیم، متوجه پیش­رفت و توسعة علوم عقلی و نجوم در کنار علوم نقلی می­شویم و در می­یابیم که از بین ستارگان عرصة ادب فارسی، مولوی شاعر آفاق و انفس است. در این پژوهش نیز مجالی فراهم آمده است تا با طریق استفادة مولانا از دانش نجوم، ابزار نجومی، پدیده­های جوّی، پیوستگی با اختران، سعد و نحس، افلاک، ستارگان ...

            با بررسی تصویرپردازی پرندگان در شعر شاعران حبسیه‌سرا چنین استنباط می‌شود که مسائل زیباشناختی و روانشناختی چنان در هم تنیده‌اند که نقد زیباشناسی آن بدون وارد شدن در حوزة نقد روانشناسی ممکن نیست. در این مقاله با بررسی عناصر «رنگ»، «موسیقی» و «حرکت»، در خیال آفرینی و مضمون‌پردازی شاعران از پرندگان در زندان‌نامه‌ها، سعی می‌کنیم در دنیای ذهن و روان شاعران حبسیه‌سرا نفوذ کنیم و با بررسی ت...

در پژوهش حاضر به معرفی و بررسی برهان اختفای الهی و ارائه تقریرات متفاوت از آن و به همراه ضعفهایی که در مقدمات این برهان به چشم می خورد؛ و بیان دیدگاه اندیشمندان مسلمان و مسیحی که به بیان هر دو جنبه ی آشکار و پنهان بودن خداوند توجه دارند،می پردازیم.در این پژوهش به بیان کلیات، بررسی معنای غیبت واختفای الهی از دیدگاه اندیشمندان مسیحی، معنای تجلی و آشکارگی خداوند از دیدگاه اندیشمندان مسلمان درباره ...

«اراده» یکی از صفات الهی است که به مقتضای آیات و روایات، دایره شمول آن، تمام مجموعه هستی را در بر می گیرد و آنچه که در هستی روی دهد، متعلق اراده خداوند است. درباب معناشناسی و تحلیل چیستی و چگونگی اراده الهی، تبیین های گوناگونی توسط اندیشمندان و صاحب نظران ارایه شده است. در اندیشه ملاصدرا، اراده الهی، علم او به نظام اتم به شمار می آید. صدرا، اراده را برای خدا هم در مقام ذات و هم در مقام فعل اثبا...

چون از خزائن در قرآن و حدیث یاد شده، علمای تفسیر و حدیث و در پی آنها اهل کلام، فلسفه و عرفان نیز به بحث از آن پرداخته اند. ما در این مقاله، علاوه بر تفسیر لغوی خزائن، به نقل و تنظیم آرای آنها دراین باره می پردازیم و چون بحث به کلید خزانه و نیز خزانه داران تعمیم داده شده است بحث دربارة آنها را نیز مطرح می کنیم، علاوه بر آن، به تبیین نکته های ظریفی که در ضمن آرای خویش آورده اند نیز اهتمام می ورزی...

واژه ی حکمت به لحاظ صرفی مصدر نوعی است که از مادّه ی حکم اشتقاق یافته، و حکم را لغویان به معنای منع، علم، فقه، عدل، دانسته اند. لذا با توجّه به ریشه ی حکمت، اصحاب لغت حکمت را نوع خاصی از حُکم می دانند که مانع از اخلاق ناپسند، جهل و فساد می شود. لفظ حکمت 20 بار و واژه ی حکیم هم 97 بار در آیات قرآن تکرار شده است. حکمت الهی در قرآن با توجّه به ریشه ی لغوی آن، تفسیر آیات به آیات، اقوال مفسّران برجسته ...