اگر مانند برایان فی مفاهیم را به سه دسته تقسیم کنیم (دسته نخست: مفاهیمی که در تفکر از آنها استفاده می‌کنیم، دسته دوم: مفاهیمی که درباره آنها تفکر می‌کنیم، و دسته سوم: مفاهیمی که به کمک آنها فکر می‌کنیم) آن‌گاه «مخیله اجتماعی» در دسته سوم قرار خواهد گرفت. این مفهوم ناظر است بر عناصر ثابت فرهنگی یک ملت، که در طول تاریخ، همراه آنها است و در مواجهه با تحولات جدید بر آنها تأثیر می‌گذارد. رژی دبره «م...

هدف این مقاله بررسی تطبیقی دستور زبان داستان و ساختار پیرنگ در دو روایت از داستان «افشین و بودلف» در تاریخ بیهقی به قلم ابوالفضل بیهقی و فرج بعد الشدت اثر قاضی محسن تنوخی است. به نظر می‌رسد اگر چه از نظر گونۀ روایت و نقطۀ دید تفاوتی در ساختار دستور زبان دو روایت دیده نمی‌شود، اما در واکاوی و تحلیل ساختار دستور زبان دو روایت از دیدگاه علم روایت شناسیِ ساختارگراهمواره این نکتۀ جالب ذهن نگارنده را ...

پژوهش حاضر با تکیه بر رویکرد سبک­شناسی ساخت­گرا و با استفاده از روش سبک‌شناسی لایه­ای به تحلیل و توصیف نامۀ 45 نهج­البلاغه پرداخته ­است. هدف پژوهش کشف روابط و پیوندهای نهان میان عناصر زبانی و جنبه­های معنایی متن و به­ دنبال آن، آشکار ­ساختن انگیزه و افکار مؤلف است. نتایج پژوهش به این شرح است: امام علی(ع) در راستای انتقال شیوا و مؤثر اندیشه­ها و احساسات خود، در ساختی همگون و منظم، از تمام امکانا...

در پی‌جویی نگرش بازتابیده در قرآن کریم به موضوع ادراک و فهم، با حوزۀ معنایی گسترده‌ای روبه‌رو می‌شویم که در آن مفاهیم متعددی به یکدیگر پیوند خورده‌اند. از مفاهیم بنیادین این حوزه، «تدبّر» است. افزون بر آیات متعدد قرآن که با کاربرد تعابیر مختلف از لزوم تدبّر گفته‌اند، در چهار آیه از قرآن کریم نیز با کاربرد هم‌ریشه‌های واژۀ تدبر، از این عمل همچون یک تکلیف، یا حتی غایت نزول قرآن یاد می‌شود. بناست که...

چکیده امروزه ساختارگرایی از شیوه های رایج در بررسی متون ادبی است. منتقدین با استفاده از این شیوه، متون را به عناصر سازنده ی آن تجزیه می کنند. به عبارت دیگر، آن ها معنای ظاهری اثر را کنار می-زنند تا به معنای واقعی و ژرف ساخت اثر دست یابند. در این پژوهش با استفاده از آراء نظریه پردازان ساختارگرا همچون: بارت، برمون و تودوروف، سه مجموعه داستان کوتاه مندنی پور: آبی ماورای بحار، ماه نیمروز و شرق بنف...

الهی نامه اثر منظوم عطار نیشابوری است که شامل یک داستان اصلی و جامع است که در درون آن 246 حکایت برای توضیح مطالبی که در داستان اصلی آمده به مناسبت گنجانده شده است. در این پایان نامه ساختار داستان اصلی الهی نامه و حکایاتی که طبق تعریف پراپ در قالب قصه جای می گیرند، بر پایه ی نظریات این منتقد ساختارگرا، بررسی شده اند. نظریات پراپ که حاصل تجزیه و تحلیل یک صد قصه ی پریان روسی است، دربردارنده ی این ...

نشان های نوشتاری فارسی را بر پایه ی شیوه های طراحی می توان در پنج گروه دسته بندی کرد: نشانه های خوشنویسی شده، نشانههای تایپی، نشانه نوشته های ساختارگرا، نشانه نوشته های دستنویس و نشانه نوشته های چیدمانی. این گونه های متنّوع در سربرگ ها، پوسترها، عناوین کتاب ها و مجله ها، جلدهای نوار و سی دی، سردرها، تیراژهای فیلم و حتی سکه ها حضور می یابند. پیشینه ی آن ها را می توان در نوشته های روی اشیای مختل...

بعد از رواج مکتب ساختار گرایی بسیاری از اندیشمندان علوم مختلف اصول و قواعد این مکتـب را مطـابق با علوم خود به کاربردند . یکی از این علوم ، روایـت شناسی بود که با بهره گیـری از اصول ساختارگرایی به نقد و بررسی روایت ها پرداخت . نظریه پردازان روایت شناسی ساختارگرا به دنبال ارائه دستور های بنیادین در مورد روایـت ها بوده و کوشـیده اند تا با بررسی اجزای تشکیل دهنده ساختار روایـت ها به الگوهای پایه دس...

در دنیای امروز همه علوم راه کل نگری در پیش گرفته و در جهت پیوستگی هر چه بیشتر می کوشند. ادبیات به عنوان ابزار بروز و بیان احوالات و اندیشه های بشر باید دارای نظام و ساختاری باشد تا درک منظور گویندگان و نویسندگان و سرایندگان را آسان تر سازد. ساختارشناسی به عنوان یک روش علمی می تواند با برقراری پیوندهایی میان ادبیات و سایر علوم انسانی و در نتیجه علمی تر شدن آن، سودمند باشد. این پژوهش به عنوان یک...

نقد ساختارگرا شیوه تحلیلی است مبتنی بر بررسی مناسبات درونی عناصر سازنده یک شکل یا ساختار، شکل، محتوا و معنی یک ساختار ادبی سه مفهوم تنیده در هم هستند که در این تحلیل برتری شکل بر محتوا برجسته است. شکل و قالب یک اثر در واقع چارچوب متشکل از قواعد، قوانین واصول ساختی که کلیت اثر را می سازد و پیام یا محتوا در درون این چارچوب قرار می گیرد. زبان مهمترین عنصر اساسی یک اثر است و چیز یا ماده ای جدا و مس...