ادبیات عربی با سابقه درخشان و کهن خود نماد فرهنگ عظیمی است که در تعامل با سایر ملل، بر آن ها تأثیر گذاشته و از آن ها تأثیر پذیرفته است. شعر عربی با تأثیرپذیری از غرب و بر اساس سنت تطور، فراز و نشیب های زیادی به خود دید و مراحل مختلفی را طی نمود. این امر باعث خروج از سبک سنتی سرودن شعر و طغیان علیه دو عنصر اساسی شعر کلاسیک یعنی وزن و قافیه شد. قصیده عروضی خلیل پس از طی مسیری طولانی به شعر نو متص...

بیت‌های زیادی از دیوان خاقانی به­سبب پیچیدگی‌ها و دقایق منحصربه‌فرد و نیز استفاده از واژگان غریب و به­کاربستن کلمات در حوزۀ معنایی متفاوت، دستخوش گشتگی و خوانش‌های اشتباه شده است. درعین­حال، باتوجّه­به همین گستردگی لغات و ترکیبات در شعر خاقانی، دیوان وی یکی از منابع اصلی فرهنگ‌نویسانِ قدیم برای استخراج لغات تازه و نیز شاهدهای شعری بوده است. مصحّحاندیوانخاقانیگهگاهبااستفاده از همین فرهنگ‌هایکم‌اعتب...

بکارگیری استعاره و کنایه همواره از ارزشمندترین هنرنماییهای ادبی و وسیله‌ای مناسب برای محک‌زدن قدرت سخن‌سرایی شاعران بوده است. سید حمیری بعنوان یکی از شاعران بزرگ شیعه که شعر خود را وقف دفاع از اهل بیت (ع) نموده است، از تصاویر بلاغی با موفقیت بهره برده است. مجموعـة استعارات قابل‌توجه در شعر سیدحمیری در عین سادگی و بی‌تکلفی، سیمای هنری موجهی را برای شعر او رقم میزند و نمونة بیعیب و نقصی از یک شعر...

شرف­الدین حسن معروف به حکیم شفائی اصفهانی (956-1037ﮬ ) طبیب ، عارف و شاعر خوش سخن عهد صفوی است و درعین حال از معروف­ترین شاعران هجوسرای این عصر محسوب می­شود. وی در انواع قالب­های شعری طبع­آزمایی کرده و درغزل-­سرایی شیوه مطلوب یافت. دیوان او دربردارندۀ 12000 بیت است که 160غزل برجستگی خاصی به دیوان او بخشیده است. کلام جادوگرش مورد توجه شاه عباس اول صفوی واقع شد و اقتدارش در اصفهان زبانزد خاص و عا...

هدف این مقاله، پژوهش درباره شعر رثای امام حسین (ع)  و ویژگی های آن در دوره اندلس می­باشد. در این پژوهش با روش ارائه شواهد شعری مختلف از شاعران رثای عاشورا در اندلس، به بررسی و تحلیل این اشعار می­پردازیم. شعر رثای امام در اندلس، نمایانگر عشق و دوستی مردم آن دیار مخصوصاً شاعران و ادیبان آن به خاندان اهل بیت است. ساختارها و مضامین این اشعار جنبه تقلید و اقتباس از شاعران مشرق زمین را دارد؛ ولی شاعرا...

تحقیق حاضر، یکصد وسی وپنج بیت از شواهد شعری به کار رفته در تفسیر مجمع البیان از ابتدای سوره ی مجادله تا انتهای سوره ی قیامت را شرح داده ونکات صرفی را به صورت مختصر بیان کرده سپس به بیان علت استشهاد به این ابیات می پردازد واشاره ای به سراینده ی آنها نیز می کند. مؤلف برای توضیح نکات صرفی ولغوی آیات وقرائت وشأن نزول آنها به شعرهای دوران جاهلی واموی وعبّاسی استشهاد جسته امّا به شرح آنها نپرداخته وم...

شعر حادثه­ای است که در زبان روی می­دهد؛ درحقیقت شاعر با شعر خود عملی در زبان انجام می­دهد که خواننده میان زبان شعری او و زبان روزمره و عادی تمایزی احساس می­کند. زیبایی شعر در گرو هم‌نوایی و هماهنگی میان عناصر شعری است و  یکی از راه­های ایجاد این هم‌گونی و هم‌سنگی ساختار آوایی شعر است. فرمالیست­ها و ساخت­گرایان بر این باورند کهاساس شعر ساختار آن است و در بررسی­های ساختاری روساخت اثراهمیت بیشتری ...

ساختار قصیدهء عربی، به همانگونه که برد، ساختاری شد ماندگار. اما باگذشت زمان، پاره ای از ویژگیهای آن به چالش کشیده شد. بویژه پدیدار شدن گونه ای دیگر از قالب های شعری که در مرز شعر عامیانه و فصیح قرار داشت و پرتنوع بود و ایقاعی بس خوش داشت، با ظرفیت شگفت برانگیزی برای طرح عواطف غرامی و وصف زیبایی های طبیعی، در مقابل سبک دیرپای قصیده قامت برافراشت، ولی آنچه در دورهء معاصر رخ داد ضلع سوم این مثلث ...

درنگ شعری (Caesura)، وقفه یا مکث در سطری از شعر است که میتوان آن را در اشعار زبانهای مختلف یافت؛ در شعر فارسی، تا کنون چندان به مبحث درنگ توجه نشده و رابطهی آن با وزن شعر، تبیین نگردیده است. در شعر عروضی فارسی، مهمترین محل ظهور درنگ‌های شعری، در حدفاصل دو مصراع بیت و در میانهی مصراعهایی است که وزن دوری دارند. این مقاله، به بررسی سایر درنگهای درونمصراعی پرداخته است. درنگها را میتوان بر اساس رابط...

تصاویر شعری، از عناصر اصلی شعر است و یکی از معیار‏های مهم نقد شعر نزد ناقدان ایرانی و عرب در همۀ دوره‏ها به‏شمار می­رود. در دورۀ معاصر، توجه به این جنبه از زیبایی­شناختی شعر از‏سوی ناقدان دو زبان مورد بحث، بیشتر شد؛ تا جایی که برخی ناقدان برجستۀ فارسی و عربی، آثاری مستقل را در این حوزه، تألیف کردند. کمال ابو‏دیب و دکتر محمد‏رضا شفیعی کدکنی، از‏جمله این ناقدان هستند که در آثار ارزندۀ خود، دیدگاه...