کتاب جوامع احکام النّجوم اثر ابوالحسن علی ابن زید بیهقی، از کتاب های ارزشمند قرن ششم هجری است که از جهات مختلفی اهمیت دارد : از نظر محتوایی نشان دهنده اعتقادات نجومی در این دوره درباره تاثیر افلاک و کواکب در سرنوشت انسان هاست و این اعتقادات در شعر فارسی ، بویژه شعر قرن پنجم و ششم بازتاب گسترده ای دارد. از نظر واژگانی و سبک شناسی هم با توجه به اینکه این کتاب متعلّق به دوره قبل از حمله مغول است جای...

حجم زیادی از اطلاعات نجومی وجود اختلاف جرمی را در جهان نشان می دهد. حرکت مشاهده شده در سیستم های کهکشانی و برون کهکشانی حاصل جرمی بیشتر از جرم قابل مشاهده ی گازها و ستاره ها است. در هر صورت (الف) یا مقدار زیادی جرم غیر قابل مشاهده در جهان وجود دارد و یا (ب) این داده ها نشان دهنده عدم کارایی گرانش نیوتنی در چنین مقیاس هایی است. در اینجا ابتدا معرفی کوتاهی بر ماده تاریک داریم و مشکلات مربوط به...

کتابخانه های ایران پس از اسلام همواره دارای دو وظیفه اساسی بوده: خدمات کتابداری و خدمات کتابت. عده ای کاتب و محرر د ر بخشی ازکتابخانه ها کار می کردند و کار آنها استنساخ کتب و تکثیر آنها بود. آنها در حقیقت کار چاپخانه امروزی را بر عهده داشتند. خدمات کتابت از سده ششم هجری به بعد توسعه بیشتری یافت و با حمایت و پشتیبانی دربارها , مسأله ای به نا م کتاب آرایی ونسخه پرد ازی پدید آمد و هنرهای تحریر (خط...

چکیده ندارد.

در این پژوهش ارتباط میان فصول اقلیمی با فصول نجومی در گستره ی غرب ایران در یک دوره زمانی 31 ساله(1981- 2011) میلادی مورد بررسی قرار گرفته است. به عبارت دیگر هدف این تحقیق، بررسی ارتباط میان تغییرات الگوهای سینوپتیکی نقشه های میانگین هفتگی فشار سطح زمین و ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال با زمان و طول مدت هریک از فصول اقلیمی در غرب ایران می باشد. در این رابطه ابتدا با استفاده از روش تحلیل خ...

چکیده ندارد.

نظامی گنجوی از شاعران مشهور ادبیات فارسی است که از دیرزمان. شعر او را محتاج شرح و تفسیر دانسته اند. یکی از دلایل پیچیدگی شعر نظامی، به کارگیری دقیق اصطلاحات نجومی و استفاده از ظرفیت های فراوان تصویرآفرینی بروج و اجرام آسمانی است. در این نوشتار، بیت: خوشه کزو سنبل تر ساخته سنبله را بر اسد انداخته که در مقدمه مخرن الاسرار و در باب معراج پیامبر (ص) آمده، تشریح شده است. شارحان مخزن الاسرار، به دل...

دلایل مرکزیت و سکون زمین را، در میان آثار نجومی دورۀ اسلامی، باید در کتب هیئت یافت. زیرا در این آثار، به کیهان‌شناسی ریاضی بر اساس هیئتِ مجسم افلاک و موقعیت زمین در میان آنها پرداخته شده است. این دلایل که در کتاب مجسطی بطلمیوس ریشه دارند، بر مشاهدات و پیش‌فرض‌هایی بنا شده‌اند. در این مقاله تک تک این دلایل مطرح و شرح داده می‌شوند و با روشی تحلیلی سعی می‌شود که پیش‌فرض‌های این دلایل روشن شوند. این...

نمادها در دورة اسلامی نسبت به دوره‌های پیش از اسلام کارکرد گسترده‌تری یافتند. دلیل این امر شاید تغییر مذهب و نگرش آیینی بود که در جهان اسلام اتفاق افتاد. در دورة  سلجوقیان، که یکی از گهربارترین دوره‌های رونق علم، هنر و اقتصاد در ایران بوده است، علم نجوم نیز بسیار پیشرفت کرد، به‌طوری که تأثیر آن را بر بسیاری از هنرهای این دوران می‌توان دید. این مقاله به بررسی یک سند سفالی منحصربه‌فرد مربوط به دو...

رون نظامی است برای جهت‌یابی معماری که آن را از معماران ایرانی، به واسطۀ معرفی محمدکریم پیرنیا می‌شناسیم. در این مقاله پس از مرور آنچه پیرنیا در بارۀ آن گفته است، تلاش کرده‌ایم سرنخ‌های آن را در متون مختلف تاریخی پیگیری کنیم و بررسی کنیم که آیا چنین سرنخ‌هایی، وجود رون را در معماری گذشتۀ ایران تأیید می‌کند یا نه. متونی با موضوعات طبی و جغرافیایی و نجومی را مستعد چنین جستجویی یافته‌ایم، متون طبی ...