به استناد آیات و روایات، تأویل راهی برای دستیابی به حقایق متن مقدس و عبور از ظواهر الفاظ برای نیل به حقایق آیات است. در این عرصه، هر یک از فرقه های اسلامی به بحث و تدقیق در این زمینه پرداخته و به گونه ای به ارائه تأویل صحیح همت گماشته اند. نوشتار حاضر به بررسی تأویل از دیدگاه دو دانشمند نام آور از فرقه های اسلامی عقل گرا (شیعه و معتزله)، یعنی ملاصدرا و قاضی عبدالجبار همدانی می پردازد. صدرالمتأل...

رساله نویسی از روزگاران گذشته در دنیای اسلام رواج داشت و دانشمندان و ادبا، نکته ها و یافته های مهم و ضروری خود را در قالب رساله عرضه می کردند. کار رساله نویسی‏ در روزگار میرسیدعلی همدانی (713-786ه‍.ق/ 1313-1384م.)، یعنی سده هشتم هجری نیز چون بسیاری دیگر از دوره ها رونق فراوان داشته است؛ چنان که بیشتر آثار هم روزگاران وی در قالب رساله نوشته شده است. در میان رساله نویسان آن روزگار، نام سیدعلی همد...

شکل های گوناگون فعل که در زبان ادبی تاجیکی (فارسی) استعمال می شوند، محصول یک دورۀ معیّن نیست؛ بلکه نتیجۀ دوره های گوناگون توسعه و ترقی زبان تاجیکی است که وابسته به خصوصیات نوع ادبی اثر و سبک فردی مؤلف، ممکن است دچار تغییر شود. این مقاله درپی آن است که شکل های زمانی فعل و رابطۀ آن با زبان ادبی کنونی تاجیک را در رسالۀ «قدوسیه» اثر میرسیدعلی همدانی بررسی کندد. در این رساله پنج شکل زمانی صیغۀ خبری م...

نوستالژی یا غم غربت در اصطلاح به حس دل تنگی و حسرت افراد نسبت به گذشته ی درخشان و آن دسته از داشته هایی است که در زمان موجود از دست رفته اند. اوضاع اجتماعی ـ سیاسی و اقتصادی حاکم بر جامعه و تحولات و دگرگونی های زندگی شاعران در شکل گیری غم و اندوه نسبت به اوضاع و احوال گذشته، کاملاً مؤثر است و رگه هایی از این احساس در سراسر شعر فارسی به وضوح دیده می شود و شاعران به شگردهای مختلف به بیان عواطف و ا...

یکی از بزرگانی که از قدم مبارک او دیار ختلان عزیز عالمیان شده است، میرسیدعلی‌بن شهاب‌الدین‌بن محمد همدانی (1314-1386م) است که در شهر همدان چشم به جهان گشود. این علامه و عارف بزرگ طبق منابع تاریخی با واسطۀ مادرش با هفده و با واسطۀ پدرش، شهاب‌الدین، با شانزده واسطه به علی مرتضی و پیامبر اسلام، محمد (ص)، می‌پیوندد. طبق معلومات روضه‌الجنان و جنت‌الجنان حافظ کربلایی، علی همدانی بعد از انجام...

سرزمین ختلان از مهم‌ترین مناطق تاجیکستان و زادگاه ظهور مکتب و نهضت‌های علمی و ادبی در طی قرن‌های گذشته است. از شخصیت‌های مهم فرهنگی و ادبی این دیار می‌توان به میرسیدعلی همدانی اشاره کرد. طبق معلومات منابع تاریخی میرسیدعلی همدانی در نیمۀ اول قرن چهاردهم میلادی از همدان به ختلان آمد و به تبلیغ اسلام و تألیف آثار گوناگون مشغول شد و پیروان زیادی پیدا کرد. میرسیدعلی در طول حیات خویش چندین بار به کشم...

آنچه غم غربت را در وجود انسان ها می کارد جدایی از جایگاه اصلی، اوضاع واحوال اجتماعی و سیاسی و فرهنگی و کلا ً وضع نابسامان زندگی کنونی است. می توان گفت این رفتار ناخودآگاه به منزله ی یک احساس عمومی در همه ی افراد متجلی می شود. حسرت گذشته و غم غربت ناشی از اوضاع نابسامان زندگی، غربت و دوری از معشوق، یادآوری خاطرات دوران کودکی، غم از دست دادن عزیزان، تبعید و حبس، پیری و در پی آن مرگ و ختم زندگی و د...

«نوستالژی» یک اصطلاح روان شناسی است که وارد ادبیات شده است و در فارسی به حسرت سروده یا دل‌تنگی ترجمه شده است. نوستالژی رفتاری است ناخودآگاه، که در شاعر یا نویسنده بروز کرده و متجلی می‌شود. ناخودآگاه جمعی (collectiveunconscious) در روان شناسی یونگ عبارت است از: تجربه‌های اجداد ما در طی میلیون‌ها سال که بسیاری از آنها ناگفته مانده است. و یا انعکاس رویدادهای جهان ما قبل تاریخ که گذشت هر قرن تنها م...

«نوستالژی» یک اصطلاح روان شناسی است که وارد ادبیات شده است و در فارسی به حسرت سروده یا دل تنگی ترجمه شده است. نوستالژی رفتاری است ناخودآگاه، که در شاعر یا نویسنده بروز کرده و متجلی می شود. ناخودآگاه جمعی (collectiveunconscious) در روان شناسی یونگ عبارت است از: تجربه های اجداد ما در طی میلیون ها سال که بسیاری از آنها ناگفته مانده است. و یا انعکاس رویدادهای جهان ما قبل تاریخ که گذشت هر قرن تنها م...

چکیده جنگ تحمیلی به عنوان واقعه ای بزرگ ، تحوّلات عظیم اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را به همراه داشت. تاثیر این تحوّلات را به وضوح می توان در ادبیات جنگ و پس از آن، به ویژه در شعر شاعران مشاهده کرد. تا آن جا که شعر پس از جنگ و دوران دفاع مقدّس با سروده های پیش از انقلاب بسیار متفاوت است. ادبیاتی که از دردها و سختی ها ی مردم سخن می گوید. یکی از بارزترین ویژگی های این گونه ی ادبی، تحوّل و دگرگونی در عر...