پژوهش حاضر پیرامون سنّت نجومی مراغه در دهه های 60 و 70 سده هفتم هجری در قالب سه فصل (2-4) به سه شاخه از فعالیّتهای اخترشناسی شامل الف- ابزارسازی نجومی، ب- اخترشناسی رصدی، و ج- اخترشناسی محاسباتی در مراغه می پردازد. از جنبه روش شناختی، پژوهش در رصدخانه مراغه باید در بستر الگوهای سیّاره ای و روشهای محاسباتی نجوم بطلمیوسی و در سنّت علمی مراغه به مثابه واحدی در یک قلمرو تمدّنی و تاریخی خاصّ انجام پذیرد. ...

گذرسیاره ای از پدیده های بسیار کمیاب آسمان است که از نظر ناظر زمینی تنها برای دو سیاره ی عطارد و زهره رخ می دهد. گذر پدیده ای مثل خورشید گرفتگی می باشد. با این تفاوت که در خورشید گرفتگی ماه تمام قرص خورشید را می پوشاند، اما عطارد و زهره آنقدر از زمین دور هستند که هنگام گذر مانند لکه ی گرد سیاهی بر قرص درخشان خورشید دیده می شوند. با توجه به نادر بودن چنین پدیده ای رصد و ثبت آن یکی از فعالیت های ...

این نوشتار شامل نگاهی گذرا بر زندگی حکیم فرزانه عیسی بن علی بن جزله از دانشمندان نامدار قرن پنجم میباشد که مطالب آن با تفحّص در چند منبع معتبر گردآوری و تدوین گردیده است. این حکیم نامدار علاوه بر پزشکی در علوم ادبی و فلسفه نیز صاحب نظر بوده، لکن آثار وی بیشتر در زمینه ی طب بوده است. از مهم ترین آثار وی کتاب ارزشمند تقویم الابدان با شیوه ی نگارشی ابتکاری مشابه جداول نجومی می باشد. او پس از گرویدن...

استفاده از سیستم­های بینایی مبنای نجومی به‌عنوان روشی ارزان و مناسب به‌منظور تعیین مختصات نقاط می­تواند به‌عنوان روشی کمکی و همچنین جایگزین برای سیستم­های تعیین موقعیت جهانی در نظر گرفته شود. علاوه بر آن با استفاده از این سیستم می‌توان حرکت ماهواره­های جاسوسی را نیز رصد نمود. با توجه به استفاده این سیستم­ها از تصاویر رقومی، کیفیت حاصله نقش مهمی در کیفیت خروجی نهایی خواهد داشت. نوفه‌های ایجاد شد...

دفاع مقدّس و ادبیات آن، در نگاه شعرا تصویری روشن و گویا از رنج­ها، آسیب­ها و  رشادت­های مردم این مرز و بوم داشته­است. خوزستان از دیرباز مهد تولّد شاعران بزرگی بوده است که جمعی از آنان به تبع پیشامد­ها و تأثیرات جنگ دربارۀ رشادت­های رزمندگان، تحریک مردم برای حضور در جبهه­ها، انعکاس احوال مردم آن دوران و درون­مایه­های دیگر مرتبط با جنگ اشعاری سروده‌اند. در این پژوهش، شعر سه نفر از شاعران زن خوزستان...

عنوان کلی «هیئت» به آن دسته از آثار نجومی دانشمندان اسلامی اطلاق می‌شود که هدف از نگارش آنها عرضۀ توصیف کلی از جهان با استفاده از مدل‌های هندسی است. این آثار که بیشتر آنها در دورۀ اسلامی با ساختار و ترتیب فصول مشابهی نوشته می‌شده‌اند احتمالاً متأثر از کتاب فرض‌های سیاره‌ای بطلمیوس، یا آن طور که دانشمندان اسلامی آن را می‌نامیدند، الاقتصاص، هستند. هر چند آغاز نگارش آثار مستقل هیئت بر پایۀ این تعری...

موضوع متناهی یا نامتناهی بودن عالم طبیعت از دیرباز علاقه همگان (اعم از دانشمندان، فیلسوفان، و حتی عموم مردم) را برانگیخته و گرچه، به خصوص در فلسفه، به تفصیل به آن پرداخته شده، اما همان گونه که در این مقاله خواهیم دید پرداختن به این موضوع با توجه به نگاه های عمیق تر ریاضی و هندسی که اکنون می شناسیم و بر اساس شناخت فیزیکی (نجومی و کیهان شناسی) وسیع تری که به شکل جدید در دسترس قرار دارد، لازم به ن...

ایرانیان در روزگاران کهن همانند دیگر ملل با تامل به خورشید و اختران مینگریستند.آشنایی ادیبان فارسی سبب شد تا واژگان کیهانی و باورها و عقاید وابسته به آن به شعر و نثر فارسی راه یابد و زیباترین مضامین نو خلق گردد.این مقاله سعی دارد جنبه هایی از باورهای نجومی موجود در دیوان خواجوی کرمانی را به شیوه ی کتابخانه ای مورد بررسی قرارداده و به روش تحلیلی-توصیفی به نگارش درآورد.

نخستین فصل از مقال? اول زیج جامع، رساله نجومی مهم کوشیار گیلانی، اخترشناس ایرانی که حدود 10 قرن پیش می‌زیست، به مبحث تقویم اختصاص دارد. در این فصل کوشیار انواع تقویم‌های شناخته شده در زمان خود، ویژگی‌های آن‌ها و چگونگی تبدیل آن‌ها به یکدیگر را بیان می‌کند. ویرایشی از یک ترجمه فارسی کهن این فصل، همراه با مقدمه و توضیحات در این مقاله آورده می‌شود.