با عنایت به اینکه حضرت علی(ع) به عنوان امام اول شیعیان می باشد و نظر به اهمیت تحولات سیاسی بوجود آمده پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) در ماجرای سقیفه و عدم توجه به سفارش پیامبراعظم(ص) در غدیر خم وغصب خلافت توسط خلفای راشدین و پس از آنان خلفای اموی، در این پایان نامه قصد بر این است که ضمن شناساندن ماهیت واقعی خلفا، خصوصاً خلفای اموی در دوره خلافتشان نسبت به جایگاه حضرت علی(ع) و پیروانش، سیاست های منکوب...

پس از تشکیل حکومت پیامبر (ص) در مدینه، مسلمانان تجربه جدیدی به نام حکومت را تجربه کردند اما رحلت پیامبر (ص) تحولاتی ساختاری در میان مسلمانان به وجود آورد، مسایلی همچون خلافت، ایمان و جبر و اختیار انسان که در میان مسلمانان و متفکران دو سده نخستین اسلامی انعکاس یافت. یکی از آن جریانهای مهم و بسیار تاثیر گذار در میان مسلمانان، جریان ارجاء و مرجیه و شاخه ای بسیار مهم از مرجیه ، به نام جبریه است. مر...

مرجثه یکی از نخستین جریانهای فکری – سیاسی جهان اسلام به شمار می رود. تاکنون اغلب مطالعات انجام شده درباره این فرقه ، معطوف به همسویی آنان با امویان بوده است . مقاله حاضر از منظری متفاوت به مرجثه و نقش آنان به عنوان یکی از عوامل مؤثر در انتشار اسلام در میان گروهی از اهل ذمه می پردازد و نشان می دهد که بعضی از اینان در دفاع از نو مسلمانان حتی رو در روی عمال اموی ایستاده و دست به شورشهایی نیز زده اند.

در قرن دوم هجری به دنبال فروپاشی حکومت امویان، شرایطی فراهم آمدکه غیرمسلمانان خراسان بزرگ توانستند نارضایتی خود از شرایط موجود را درقالب کنش های سیاسی- دینی نشان دهند. این ناخشنودی ها در قیام های به-آفرید، سنباذ، اسحاق، استاذسیس و مقنّع تبلور یافت. این کنش ها هم نشانگرخواسته های اقتصادی، اجتماعی و هم مبین روحیات و باورهای ساکنانغیرمسلمان خراسان بود. در این مقاله تلاش شده ضمن بازخوانی حرکت ها وقی...

مسجد جامع بصره یکی از این مساجد جامعی بوده که از نهادهای سیاسی و فرهنگی جهان اسلام در دو قرن اول هجری محسوب می‌شود. سؤال اصلی این است که با توجه به حضور موالی و تازه مسلمانان در شهر بصره، مسجد جامع این شهر چه نقش و جایگاهی در توسعه مبانی دینی و فرهنگی اسلام داشت و تأثیر و تأثر آن با مسجد جامع کوفه چگونه بوده است؟ در پاسخ، ضمن نگاهی به تعاریف نظری، ابعاد و جامعیت مسجد در شهرها، به شکل‌گیری جامع ...

عباسیان در سال های پایانی دعوت خویش و در آستانه پیروزی نهایی بر امویان (132هـ.ق)، به ضرب سکه هایی با نقش برخی شعارهای انقلابی و تأکید بر نسبت با پیامبرخدا(ص) و ذکر آیه 23 سوره مبارکه شوری، پرداختند.آنان همچنین، در یک اقدام حساب شده، سکه های خود را مشابه سکه های عبدالله بن معاویه، دیگر انقلابی شیعه آن روزگار ضرب کردند.پرسش اصلی در این پژوهش آن است که انگیزه رهبران و داعیان عباسی از این اقدام تحر...

عصر امام صادق (ع) که معاصر با اواخر دوره ی امویان و اوایل دوره ی عباسیان (148-83 ه ق )است ، از لحاظ سیاسی و اجتماعی از دوران های مهم تاریخ اسلام به شمار می رود. وضعیت شیعیان در دو دوره ی فوق و رفتار غاصبانه و ستمگرانه ی حاکمان نسبت به شیعیان منجر به قیام ها ی شیعی و وقایع مهمی در این دوران می گردد. از مهمترین این قیامها می توان به قیام زید بن علی و فرزندش یحیی در عصر اموی و قیام محمد بن عبدالله...

بزرگترین نهضت ایرانیان که منجر به انقراض دولت و سیادت حکمرانان عرب شد، نهضت شعوبیه بود. این نهضت از اوایل قرن دوم هجری قمری بلکه پیش از آن شروع و دنباله آن تا قرن ششم هجری کشیده شد. پیدایش مسلک شعوبیه جنبش بزرگی در عالم اسلام و عرب ایجاد کرد و تغییرات عمیقی در کلیه شوون سیاسی و فکری و ادبی عرب پدید آورد. و کار به جایی رسید که جمع کثیری از هر طبقه و ملتی، حتی از جنس عرب، به این فرقه پیوستند. در ...