در سیر تحولات معرفتی در عرصة مطالعات علوم انسانی، مقولات اندیشه ای از جمله اندیشه سیاسی بر اساس گرایشهای کمتر انتقادی و بیشتر تقلیدی و متأثر از ورود ترجمه ای مباحث، بستر اندیشه ورزی سیاسی و اجتماعی از قوت کافی برخوردار نشده است. حتی پس از انقلاب اسلامی نیز تقسیم بندی قابل اطمینان نحله ها و آثار در حیطه اندیشه سیاسی شکل نگرفته است. این در حالی است که مقوله تولید علم و ضرورت نظریه پردازی که از اه...

این یک اشتباه ساده اما قدیمی در نظریه ی معرفت است که گمان کنیم توجیه، در هر حدّو اندازه ای، محور عقلانیت و یا حتی برای آن مهم است. ما باید برای همیشه از اتکای فکریبه این عقیده که مدام به ما امنیت خاطری دروغین و غیرضروری تعارف می کند، د ستبشوییم، همان که مسأله ی حلّ ناشدنی ناظر به مبنای نظریه ها را با این مسأله ی قابل حلّجایگزین می کند که چگونه نقائص نظریه ها را برملا کنیم . این مقاله (هرچند نه برا...

مقاله حاضر قصد دارد تا حقوق بشر را از منظر اندیشه پست مدرن مورد مطالعه قرار دهد. فرضیه نوشتار خاطر نشان می سازد که تفسیر غالب از تحلیل گفتمان پست مدرن پیرامون حقوق بشر مبتنی بر اصل ناسازگاری بین این دو است. در این راستا پسامدرنیسم، به مثابه یک تحول فکری و نه صرفاً پدیده ای تمدنی، از یک سو مساله همگانی شدن و جهانی بودن حقوق بشر و عقلانیت حاکم بر آن را به چالش می کشد و از سوی دیگر با مبانی اخلاقی ...

معرفت دینی از عوامل بنیانی در هندسۀ فکر است که با توجه به نقش آن در تطورات فکری، می‌توان مدعی چترگستری تأملات بشری به واسطۀ آن شد. در طول تاریخ همواره بشر از عدم رویکرد بنیادین به زندگی و مثلث خدا، انسان و طبیعت، به نوعی در غفلت به سر برده و همین عامل برای در جهل بسیط نگه داشتن بشر کفایت داشته است. هر چند با به کارگیری منابع مطلوب سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، به نظر می‌رسد جامعه به سمت عقلانیت دینی...

همان گونه که، روش معرفتی هوسرل، دیدگاه تفهمی دیلتای، نگرش پوزیتویستی به علم، دیالکتیک مارکس و هگل، فلسفة پراگماتیستی ویلیام جمیز، منطق اکتشاف علمی پوپر، روش انتقادی بسکار؛ هر یک، روش شناسی خاص خود را در عرصة علوم اجتماعی به دنبال می آورند، رئالیسم فلسفی دنیای اسلام با مرجعیت و اعتباری که برای سه منبع معرفتی، حس، عقل و وحی، قائل است، بدون شک، روش شناسی متناسب با خود را در عرصة علوم اجتماعی در پی...

نظریه حوزه عمومی‌هابرماس هسته اصلی فلسفه اجتماعی او به شمار می‌رود. هابرماس برای توصیف مدل نظری خود از سه حوزه کمک گرفته و آن را با انواع شناخت، رسانه و علم مخصوص به هر یک پیوند می‌دهد. این مقاله از نقطه عزیمت هابرماس یعنی حوزه عمومی‌شروع کرده و پس از بررسی و تحلیل سه حوزه کرامت انسانی، گفتگو و عقلانیت، که عناصر تشکیل دهنده حوزه عمومی‌هابرماس را شکل می‌دهد، مفاهیمی ‌از قبیل جهان زیست و سیستم و ...

از نظریه های مهم در گستره ی تعلیم و تربیت ، نظریه ی تعلیم و تربیت رهایی بخش، انتقادی و ارتباطی است که در دهه های اخیر تحولات فکری و نظری جدیدی را در مباحث تعلیم و تربیت بخصوص درآلمان به همراه داشته است. در اینجا هدف تبیین و بررسی کوششهایی است که برای توسعه ی این تفکر در این سه گونه تعلیم و تربیت به انجام رسیده است. با توجه به مشکلات موجود بر سر راه نظام های تعلیم و تربیت بویژه عدم وجود الگوها...

هر یک از پارادایم‌های اثبات‌گرایی، تفسیری و انتقادی تصویر خاصی از موضوع علوم انسانی ارائه کرده‌ و به صورت مانعةالجمع عناصری را در آن دخیل دانسته‌اند. در نوشتار حاضر با تبیین عناصر پارادایمی دخیل در موضوع علوم انسانی بر اساس نگاه علامه طباطبایی و بیان تفاوت‌های مفهوم‌شناختی و وجود‌شناختی آنها با پارادایم‌های سه‌گانۀ موجود، انسان موجودی برخوردار از عقل و عقلانیت، جنبه‌‌‌های ثابت (فطرت) و متغیر، ت...

قیاس‌ناپذیری یکی از مفاهیم اصلی در رویکردهای تکثرگرایانۀ معاصر است که در گسترش و تثبیت نسبی‌گرایی در دو حوزۀ شناخت‌شناسی و وجودشناسی نقشی محوری ایفا کرده است. در این نوشتار نخست جایگاه و کارکرد مفهوم قیاس‌ناپذیری در فلسفۀ معاصر بررسی خواهد شد و سپس با محور قراردادن دیدگاه تامس کوهن مبنی بر قیاس‌ناپذیری پارادایم‌های متکثر در طول تاریخ علم، دلایل تاریخی و منطقی این انگاره و ابعاد نسبی‌گرایانۀ آن ...

این مقاله بر آن است تا جایگاه نقد و عقل گرایی را از دیدگاه قرآن کریم مورد بررسی قرار دهد. مولف اعتقاد دارد که دین اسلام با مسیحیت تفاوت جوهری دارد زیرا اسلام بر خلاف مسیحیت به عقل گرایی دعوت می کند و پیام دین اسلام در عصر جدید چیزی جز عقلانیت نیست و برای این سخن از قرآن دلایل متعددی ذکر می کند. همچنین مولف معتقد است که پیام دیگر قرآن برای انسان جدید فرهنگ نقد می باشد. زیرا ایمانی اهمیت دارد که ...