مثنوی متنی است قاعده گریز و ساختارشکن که در سطوح مختلفِ صوری، زبانی، روایی و معنایی، ساختارهای ذهنی و زبانی خواننده و پیش فرض های متعارف و مقبول او را برهم می ریزد. اولین نکته ای که در برخورد با جهان قصه های مثنوی توجه مخاطب را جلب می کند، ساختار نوآیین قصه هاست. این مقاله پس از نگاهی اجمالی به شالوده شکنی، ضمن مقایسة متن اصلی قصه ها و حکایات مثنوی با مأخذ آنها، بدون توجه به گریزها و گسست های را...

یادگار زریران متنی است اصلاً پهلوانی که در روند استنساخ و انتقال به الفبا و زبان فارسی میانه تصحیف‌ها و تحریف‌هایی بدان راه یافته است. همین مسئله کار خوانش برخی عبارات آن را سخت دشوار کرده است. پژوهشگران در خوانش این عبارات راه‌های گاه مختلفی در پیش گرفته‌اند. در این نوشته نخست این خوانش‌ها بررسی و نقد شده و سپس در باب خوانش برخی از عبارات پیشنهادهایی تازه طرح گردیده است. اساس این پیشنهادات مقاب...

رساله هایسوانح العشاق احمد غزّالی و عبهرالعاشقین روزبهان بقلی شیرازی از جمله رساله هایی هستند که به لحاظ موضوع، شیوه بیان، چگونگی به کارگیری زبان، و محتوا مشترکات زیادی دارند. خوانش همزمان و مطالعه بینامتنی این دو رساله می تواند شناخت ما را از قابلیّت های این آثار دگرگون سازد و با ویژگی های مشترک یا منفرد آنها آشنا نماید. بعد از مطالعه بینامتنیِ این دو رساله طبق نظریه ژرار ژنت، معلوم شد که عبهرالع...

در این مقاله قصد داریم خوانش کلی/ جزئی در تناوب مکانی فارسی را مورد بررسی قرار دهیم. فعل ها‏ی مکانی که در تناوب مکانی شرکت می کنند‏ دارای دو موضوع درونی اند: موضوع مکان و موضوع انتقالی. در گونه مکانی موضوع انتقالی به صورت گروه اسمی همراه با «را» و موضوع مکان به صورت مفعول گروه حرف اضافه ظاهر می شود. در گونه مفعولی موضوع مکان به صورت گروه اسمی همراه با «را» و موضوع انتقالی به صورت یک گروه اسمی ب...

منطق گفتگویی از جمله نظریه هایی است که در آن به زبان و سخن به عنوان پدیده هایی اجتماعی نگریسته می شود. این نظریه که تأثیر چشمگیری بر منتقدان و نظریه پردازان بعدی گذاشت، در قالب دو گزاره اصلی چندصدایی و تک صدایی، ظرفیت و افق تازه ای برای خوانش متون گوناگون به دست داد. این مقاله درصدد است تا با بازخوانی منطق الطیر عطار براساس منطق گفتگویی میخاییل باختین، میزان همخوانی این تئوری را با روایت عطار ا...

چکیده موضوع این رساله، بررسی، توصیف، تحلیل و مقایسه «شب» در آثار فردوسی، مسعود سعد، دیوان عطار و حافظ، اشعار فروغ فرخزاد و احمد شاملو است. از سه دوره یا سبک مختلف شعر فارسی، دو شاعر برگزیده شده و موضوع شب در آنها بررسی شده است. شب در آثار شاعران دوره های مختلف کاربرد بسیاری دارد، ولی معنای بسیار متفاوتی از آن استنباط نمی شود، جز مواردی که در این پایان نامه به آن اشاره می شود. در سبک خراسانی ...

شیوه‌ی صحیح خوانش متون کهن، برای دریافت ویژگی‌های این متون بسیار مهم است؛ به‌ویژه که گاهی خوانش به‌هنجار در نمایاندن بلاغت متون تأثیرگذار است؛ از دیگر سوی شیوه‌ی خوانش به‌هنجار این متون، در آشکار ساختن وضعیت تاریخی زبان نیز سودمند تواند بود. نوشته‌ی پیش‌ِ رو مربوط به تکمیل شواهد مقاله‌ای است از سعید حمیدیان. مقاله‌ی یادشده درباره‌ی شیوه‌ی درست خوانش ضمیر پیوسته در جایگاهِ قافیه است. بر این اساس ...

ما در این تحقیق آثار عرفانی عطار را مورد مطالعه و بررسی قرارداده ایم تا مضامین مشترک عرفانی را که در هر چهار اثر عرفانی او آمده است بیابیم و بدین طریق مضامین عرفانی پربسامد و در نتیجه تفکر و جهان بینی عطار را بشناسیم.

حدیقه ی سنایی یکی از متن های پرابهام ادبیات ایران است. ابهام های این کتاب ـ که اوّلین منظومه ی عرفانی در زبان فارسی است ـ بیشتر از نظر زبان ادبی است که در آن، از امکانات زبان گفتاری و گویشی آن سال ها استفاده شده است. همچنین دامنه ی تغییر و جابه جایی ها، حذف ها و ایجازها در ساختمان جمله های حدیقه بسیار گسترده است و اصطلاحات، کنایات و تعبیرهای رایج در فرهنگ شفاهی نیز بر آن افزوده شده است. به همین ...