ظروفی را که جانورسان بوده و دارای روزنه ورود و خروج مایع باشند تحت عنوان ریتون طبقه‌بندی می‌کنند. ریتون‌ها ظروف آشامیدنی هستند که در هنر ایران بسیار به چشم می‌خورند. موجودات مورد استفاده در ساخت این ریتون‌ها شامل انواع حیوانات واقعی و تخیلی می‌شود. در دوره اشکانی با توجه به گستردگی قلمرو اشکانیان می‌توان شیوه‌ها و سبک‌های متفاوتی را در ساخت این ریتون‌ها تأثیرگذار دانست. تنوع سبکی موجود در شکل و...

برای کنار گذاشتن تفسیر آنامنسیس افلاطون به فطری گرایی که مفهوم آن در اصل به فلسفه جدید غربی تعلق دارد دو شاهد گویا در دو رساله افلاطون یعنی در فایدروس و جمهوری یافته می شود آنچه افلاطون اسطوره گردش ارواح با خدایان در فایدروس و تمثیل مشهور غار در جمهوری را به آن تطبیق می کند به خوبی چنانکه در این مقاله خواهیم دید نشان می دهد که افلاطون هرگز تصوری از آنچه بعضی فیلسوفان جدید و حتی معاصر غربی به را...

درخت از دورترین ایام، در اساطیر، آیین‌ها و کیش‌های عرفانی، دارای اهمیت بوده است. بسیاری از اقوام باستانی، آن را به‌عنوان نماد جایگاه خدایان یا خود خدا می‌پرستیدند. در دوره‌های بعدی نیز وسیلۀ صعود به آسمان و یکی از راه‌های برقراری ارتباط با خدایان بوده است. در متون عرفانی، از نماد درخت برای تبیین مفاهیم گوناگون استفاده شده است. تکرار مضمون درخت در اساطیر و عرفان، این سؤالات را برای نگارندگان ایج...

زبان، فرهنگ و تمدن جنوب هند تا به امروز چنان از اهمیت خاصی برخوردار است که بسیاری از دین‌شناسان، باستان‌شناسان، زبان‌شناسان و مردم‌شناسان به جستجوی رگه‌های اصلی زندگانی این تمدن دیرینه می‌پردازند. امروزه پژوهشگران تمدن‌های گوناگون کوشش نموده‌اند تا بن‌مایه‌های مشترک تمدن و فرهنگ خود را به گونه‌ای با دراویدیانی که آیین‌های دینی آنها بر فرهنگ و تمدن آریایی نیز تاثیرگذارد، پیوند دهند و به همین جه...

 یکی از موضوعات مهم در اسطوره‌شناسی و دین‌پژوهی تطبیقی که جنبه جهانی دارد و در همه ملل و اقوام دیده می‌شود، موضوع مرکز است. مرکز در حقیقت محوری است مینوی و قدسی که انسان به واسطه آن، به نوزایی و تشرّف می‌رسد و به امری والا، نائل می‌آید. مرکز، ممکن است شخص، جسم، فکر، مکانی مذهبی یا حتی کوهی اسطوره‌ای باشد. در کیهان‌شناسی اساطیری ایرانی و یهودی، مهم‌ترین نماد مرکز، کوه است؛ کوه البرز در اساطیر ایر...

در میان پرسش های انسان دربارۀ هستی پیرامون خود، پس از سوال از چگونگی پیدایشجهان، پرسش از چگونگی برقراری و بقای کیهان، اساسی ترین پرسش او بوده است . یکی« نظم کیهانی » از عمومی ترین پاسخ هایی که به این مساله داده شده است، وجود یک اصلدر هستی است که باعث می شود جهان با هماهنگی و استواری به پیش « قانون کیهانی » یارود و بقاء و دوام یابد . در اعتقادات هند باستان، این اصل نظم یا قانون کیهانی با عنوانمع...

در حالی که جامعه یونان باستان گریبان گیر عقایدی خرافی در باب حقیقت عالم و خدایان اسطوره ای و انسان وار بوده، از قرن پنجم قبل از میلاد مسیح و با ظهور اندیشمندانی که در ابتدا تلاششان تبیین امور و تغییرات عالم پیرامون بوده، دچار تحول تدریجی شد و سیر تفکر بشری به سوی رسیدن به یک اصل و منبع واحد برای هستی موجودات به پیش رفت، تا حدودی که نظرگاه بشر از امور مادی فراتر رفت و تحلیل ها از حقیقت از یک عنص...

رنگ، عنصر شاخص و کلیدی در فرهنگ و آیین هندویی است. مردم هند در زندگی روزمره از پوشش ظاهری تا لوازم و مبلمان خانگی، اثاثیه شهری، تزئینات مختلف در آرایش سر و صورت، دست و پا، رنگ آمیزی و استفاده از گل های رنگارنگ طبیعی و مجسمه ها و نقاشی های رنگین بر در و دیوار خانه ها، نماهای شهری، وسایل نقلیه (چون دوچرخه، موتور، ریگشا، تاکسی و اتوبوس)، فضاهای داخلی و خارجی ساختمان معابد و هم چنین معابد کوچک خصوص...

یکی از راه‌های نجات از بلایا و مصیبت‌ها و گرفتاری‌ها، قربانی و اهدای پیشکش به نیرو یا قدرت‌های برتر و حاکم بر عالم است. در همه ادیان الهی و غیرالهی و ابتدایی قربانی به شکل‌های متفاوتی وجود دارد که بیشتر به دو نوع خونی و غیرخونی تقسیم می‌شود. در میان ادیان ابتدایی، بومیان قاره آمریکا به‌ویژه مرکزی و جنوبی، ظالمانه‌ترین شکل قربانی یعنی قربانی انسانی را برای آرام‌کردن خشم خدایان یا جلب نظر آنها به...

هوم یا هئومه که در فرهنگ ودائی سئوما نام دارد، گیاهی پررمز و راز است که خود را در جایگاه خدایان و ایزدان در پهنه اساطیر هند و ایرانی جای داده است. ردپای این ایزدگیاه، در کهن‌ترین آثار مکتوب نظیر وداها و نیز اوستا، تا ادبیات دوره میانه و سپس شاه‌نامه فردوسی بچشم می‌خورد. هم اکنون نیز جایگاه این گیاه و افشره مقدس آن در آیین‌‌های دینی زرتشتیان، یادگاری از پیشینه درخشان و فراتاریخی آن است. این پژوه...