از مسائل و مباحث مهم فلسفی که قدمتی بیش از دو هزار سال دارد و از آغاز پیدایش  حکمت در یونان باستان مطرح بوده است، مسألة جوهر است. برخی اصل بحث در مقولۀ جوهر را فکری ارسطویی دانسته­اند و ریشۀ این انتساب را در رویکرد ارسطو به وجود و نسبت آن با جوهر و ماهیت اشیا می­دانند. زیرا بر مبنای تفکر ارسطویی، شناخت وجود چیزی جز شناخت ماهیت و جوهر اشیا نیست، لذا در نظر معلم اول، واژة موجود و جوهر مترادف است....

حیوانات، در فلسفۀ اسلامی، صاحب علم و ادراک‌اند. این مطالعه به منظور بررسی مبحث علم و ادراک در حیوانات مبتنی بر فلسفه‌ی حکمت متعالیه انجام گردید. حکمت متعالیه فلسفه­ای وجودشناختی است. این سامانۀ فکری، اصالت را در هستی به «وجود» می‌دهد. بر پایۀ این نگرش، آنچه پهنۀ هستی را از خود آکنده، «وجود» است و ماهیات، حقایقی اعتباری‌اند. هستی، تحقق فعل خداوند است. هستی، مشکک است. هر مرتبه­ای، جملگی کمالات ما...

اصالت وجود تاثیرات فراوان و ژرفی در سایر مسائل فلسفه دارد. بطوریکه مبنای اصالت وجود پایه و اساس اغلب تحلیلهای فلسفی ملاصدرا است . بدین معنی که برخی از مباحث فلسفی صدرالمتالهین تنها بر مبنای اصالت وجود قابل طرح اند و اگر اصالت وجود را کنار بگذاریم این مباحث دیگر قابل طرح نخواهد بود و همچنین قائل شدن به اصالت وجود لوازم و نتایج معنایی وسیعی به دنبال دارد. بدین معنا که بسیاری از مسائل فلسفی اگر بر...

در رویکرد صدرایی به حوزة اجتماعی و سیاسی، ضمن پافشاری بر ضرورت آزاد اندیشی و وجود امنیت برای عالمان و اندیشوران که حیات جامعه، مرهون نظریه پردازی و نوآوری های آنان است، با مفروض انگاشتن توان ذهن انسان در پیوند دو مؤلفة وجود و ماهیت اعیان، سیری کلی به سوی «موجود مطلق» در نظر گرفته می شود. این نوشتار، در پی آن است که با بازاندیشی در حکمت صدرایی، نادرستی این توهم که صدرالمتألهین با مسائل سیاسی جام...

این مقاله، به تفاوت­های حکمت و فلسفه پرداخته است. حکمت فراتر از فلسفه است. حکمت، فلسفة متجلّی در جان و روح و فعل و عمل آدمی است و حاصل نوعی مکاشفه و شهود، و فراتر از مباحث نظری و بحثی صرف است. حکمت، دانشی موهبتی و حاصل فیض الهی است؛ اما فلسفه، برای هر صاحب عقلی، پس از کسب مقدمات و اندکی ممارست در مسائل عقلی حاصل می­شود. لذا تحصیل حکمت برای هر کس میسّر نیست و مقدّمات و شرایطی دارد که برخی علمی و نظ...

این نوشتار در پی آن است تا با ارائه تبیینی از لذت، کمال و هویت انسان در حکمت صدرا و بیان سودگرایی عمل محور بنتام که ارزشمندی فعل را مبتنی بر لذت آن می داند و تبیین معیارهای هفت گانه او و نقد آنها نشان دهد در حکمت صدرایی وجود کمال بر وجود لذت برآمده از کمال تقدم دارد. انگیزه انسان عادی در انجام فعل ابتدا رسیدن به لذت، سپس نایل شدن به خودکمال است؛ بنابراین در این حالت، لذت به لحاظ وجودی مؤخر از ک...

این نوشتار در پی آن است تا با ارائه تبیینی از لذت، کمال و هویت انسان در حکمت صدرا و بیان سودگرایی عمل‌محور بنتام که ارزشمندی فعل را مبتنی بر لذت آن می‌داند و تبیین معیارهای هفت‌گانه او و نقد آنها نشان دهد در حکمت صدرایی وجود کمال بر وجود لذت برآمده از کمال تقدم دارد. انگیزه انسان عادی در انجام فعل ابتدا رسیدن به لذت، سپس نایل شدن به خودِکمال است؛ بنابراین در این حالت، لذت به‌لحاظ وجودی مؤخر از ک...

«زیبایی» یکی از حقایق عالم است که از آغاز تولد در وجود آدمی نهفته است. فیلسوفان غربی از دورۀ باستان تاکنون تأملاتی در خصوص «زیبایی» داشته‌اند؛ اما حکمای اسلامی به‌طورمستقل، کمتر دربارۀ زیبایی نظرورزی کرده‌اند. این در حالی است که با اتکا به آموزه‌های حکمت اسلامی می‌توان «زیبایی» را تبیین و تحلیل کرد. بی‌گمان با واکاوی «زیبایی»، گامی مهم در تولید و تأسیس علم هنر اسلامی برداشته شده است. این مقاله ...

چکیده شرحِ منظومۀ حکمت، تألیف رضا اکبری و سیدمحمد منافیان، کتابی است که به ‌ادعای نویسندگان آن برای آموزش حکمت متعالیه تألیف شده است. این کتاب امتیازهای زیادی دارد، اما به‌باورِ نگارنده نمی‌‌تواند کتابی آموزشی در حکمت متعالیه باشد، زیرا علاوه بر این‌که آموزش فلسفۀ صدرایی را بسیار پیچیده کرده است، اشکالات متعددی نیز دارد؛ اشکالاتی هم در روش نویسندگان و هم در درک نادرست ایشان از مسائلی مانند موضوع ...