می دانیم سیطره هفتاد ساله ی روسیه بر تاجیکستان، ادبیات شوروی سابق - تاجیک را رقم زده است، که به آن ادبیات رئالیسم سوسیالیستی گویند. ادبیات معاصر آن دیار از محدوده انقلاب اکتبر 1917م در روسیه قابل بررسی است (البته این انقلاب در تاجیکستان با انقلاب خلقی بخارا در 1920م شکل گرفته). در مقاله حاضر، یکی از درون مایه های تعلیمی و غنایی شعر معاصر تاجیکستان یعنی روسیه ستایی و روسیه پرستی در دوره رئالیسم ...

میرزا هادی سمرقندی (1246- 1309ق/1830- 1891م) از شاعران صاحب دیوان قرن سیزدهم و نیمه نخست قرن چهاردهم قمری/ قرن نوزدهم میلادی در ماوراء النّهر است. دوران زندگی این شاعر عزلت پیشه، مصادف با فرمانروایی خانهای قُنقُرات در خوارزم، مَنغیت در بخارا، مینگ در خوقند و پادشاهان قاجار در ایران است. درباره زندگی و شعر این شاعر نازک خیال اقوال متناقض، بل نادرستی در منابع مؤلّف در آسیای میانه قرن بیست نوشته شده و ...

سید اجل، عمر شمس‏الدین از نوادگان امام زین العابدین پس از سقوط بخارا به دست سپاه مغول، از آن سامان به سرزمین چین مهاجرت و در آن دیار جایگاه و مقام‏های اجتماعی بالایی را احراز نمود و منشأ خدمات ارزنده‏ای به مردم چین گردید. از نظر مورخین مهم‏ترین عامل نشر اسلام در استان یونن چین، شخصیت سید اجل و فرزند او بوده است. این مقاله در چهار بخش به بررسی ابعاد زندگی اجتماعی سید اجل و خدمات وی به مردم چین پ...

سیف‌الدّین باخرزی از مشاهیر عرفای قرن هفتم هجری است که در منابع کهن از اشعار و نامه‌ها و مجلس‌گویی‌های او یاد شده است. با این حال، تا کنون مجلسی از او به صورت کامل به چاپ نرسیده تا نمونه‌ای باشد برای تحقیق دربارۀ مجالس او. مجالس او جزو قدیم‌ترین نمونه‌های مجالس زبان فارسی است که برای شناخت بیشتر حالات و روحیات باخرزی مفید است. در این مقاله دو مجلس نویافته از سیف‌الدین باخرزی تحلیل و تصحیح شده است.

مسعود سعد سلمان از شاعران بزرگ زبان فارسی در نیمه¬ی دوم قرن پنجم وآغاز قرن ششم است. از این شاعر بیش از پانزده هزار بیت برای فرهنگ و تمدن ایران به یادگار مانده است. در این پایان¬نامه، لغات، اصطلاحات، ترکیبات و تعبیرات مشکل اشعار او را شرح کرده¬ایم. مسعود سعد در زبان ادبی خود از تعبیرات غیرمستقیم و ادبی و هنری استفاده کرده است، در کنار اینها ورود لغات و اصطلاحات علمی به شعر او دیوان او را نیازمند...

ترکمنهای شمال ایران مرکب از طوایف یموت، گوگلان،نخورلی و تکه در تشکیل حکومت قاجار نقش بسزایی داشتند.به دلیل خصلت غارتگرانه ایلیاتی ترکمن ها به نواحی شهرها و کاروان های تجاری به ویژه روسها، ناامنی هایی به وجود آمد واختلافات میان ترکمنها و حکومت قاجار منجر به درگیریهای بسیاری بین ایشان گردید که نتیجه آن جنگهایی نظیر قری قلا، مرو ، آق قلا بود .موضوع این پایان نامه بررسی تعاملات نظامی و سیاسی ترکمنا...

در این پژوهش فرآیند پوست‌گیری و خشک‌کردن آلوبخارا (Santa Rosa) به روش اسمز با استفاده ازمخلوط محلول‌های ساکارز، نمک مورد بررسی قرار گرفتند.بدین منظور آلو، با دو روش (غوطه‌وری در محلول جوشان هیدروکسید سدیم 5/1 درصد به مدت 1 دقیقه و غوطه‌وری در محلول آب و نمک 7 درصد به مدت یک ساعت) پوست‌گیری شد. سپس در محلول‌های اسمزی دوتایی با غظت‌های مختلف (ساکارز/ نمک) به مدت 5 ساعت غوطه‌ور شد. نمونه‌ها با است...

سلسله سامانیان یکی از حکومت های ایرانی بعد از اسلام است که در سرزمین ماوراءالنهر توسط امیر اسماعیل سامانی در سال 279ه.ق با پایتختی بخارا تشکیل شد.امرای سامانی علاوه براین که مسلمان بودند علاقه زیادی به فرهنگ و تمدن ایرانی داشتند و می خواستند یک تطبیق و سازگاری بین فرهنگ و تمدن ایرانی با اسلام به وجود بیاورند برای این کار از وزیران و دبیران لایق و علاقه مند به دانش و فرهنگ استفاده کردند. هماهنگی...

نقاشیِ سغدی چه از نظرِ درونمایه و چه از نظرِ برونه یا صورتِ کار با نگارگریِ ایرانی و ریشههایِ آن، از جمله هنرِ ساسانی و هنرِ مانوی، در رابطهیِ مستقیم و پیوند است. این به این معنا نیست که مانند هنرپژوهانِ روسی، هنرِ فرارود را جدا و مجزا از ایران دانست بلکه این هنر بخشی از هنرِ ایران اما مستقل از دربارِ ساسانی میتواند باشد. نخستینبار دیاکُنُف، باستان شناس و پژوهشگرِ هنرِ سغدی، نقاشیِ سغدی را بهعنوانِ سرچشمه یِ هنرِ ا...

در سدۀ بیستم میلادی، محققان دوران شوروی از تحلیل عمیق و همه‌جانبه راجع به نمایندگان جنبش جدیدیه دور مانده بودند؛ اما در دو دهۀ اخیر تحقیق و پژوهش دربارۀ این گروه که در تاریخ با نام «جدیدان» و آثارشان با عنوان «ادبیات جدیدی» شناخته می‌شود، در میان پژوهشگران تاجیکی رونق گرفته است. از میان نمایندگان نسل دوم معارف‌پروران تاجیک مقام و منزلت عبدالواحد منظم در جنبش جدیدی و بیداری فکری بسیار بزرگ است. ...