گسترۀ قلمرو فقه، از جملۀ مقولاتی است که در دین‌پژوهی و کارکردهای آن نقشی اساسی دارد. با تحلیل و تجزیۀ برنامه‌ها و قانون‌های موجود در تعاملات چهارگانۀ بشری (تعامل با خود، خدا، خلق و طبیعت) می‌توان سه حیث 1. موضوعی، 2. حکمی؛ 3. روشی یا برنامه‌ای را در آنها ملاحظه کرد، سه حیثی که در ظرفیت «فقه مطلوب» نیز جریان دارد. قلمرو موضوعی فقه مطلوب، هر عنوان و پدیده‌ای است که به حکم شرعیِ تعامل و مواجهه می‌پ...

چکیده ادوار فقه و تحول در روش فقاهت شیعه رابطه‌ی مستقیمی با اوضاع اجتماعی ـ مذهبی جوامع شیعی دارد؛ به طوری که می‌توان آن را منعکس کننده‌ی خصوصیات یک عصر تاریخی و در عین حال مؤثّر در شکل‌گیری عناصر عصر بعد دانست. این تحوّلات فقط تفریع فقه و بیان احکام را دربر نمی‌گیرد، بلکه شامل روش استنباط و نقش فقها در کاربرد احکام نیز می‌گردد. دو دوره مهم از ادوار فقه شیعی، مقارن با دوران حکومت ایلخانی و تیموری...

هدف: علم فقه در تاریخ بیش از 1400 سالۀ خود، مثل سایر علوم، با توجه به علل و عوامل زیادی فراز و نشیبهایی داشته و با عنایت به ویژگی‌های چندی، به دوران مختلفی تقسیم شده است. صاحب‌نظران در تعداد و چگونگی ادوار فقه هم‌رای نیستند و نویسندگان کمی تصریح کرده‌اند که پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، دوران جدیدی برای فقه شروع شده ...

ظرفیت‌یابی اندیشۀ سیاسی شیعه در تراث علمی گذشتۀ فقه، امری است که امروزه مورد اهتمام فقه-پژوهان قرار دارد زیرا فقه سیاسی به عنوان شاخه‌ای از فقه، علی‌رغم داشتن منابع متعدد، انسجام لازم را نیافته‌است. ازین‌رو نوشتار حاضر با روش تحلیلی- توصیفی به واکاوی ظرفیت‌هایی از فقه سیاسی در یکی از مهم‌ترین منابع فقهی، یعنی؛ کتاب مکاسب محرمه پرداخته‌است. در بخش نخست نوشتار بر پاره‌ای از این ظرفیت‌ها تحت عنوان...

دلیل نگارش مقاله حاضر توجیه گفتمانی الزامات سیاسی جدیدی مانند تحدید قدرت سیاسی، تأسیس مجلس شورای ملی، تدوین قانون اساسی، توجه به آزادیهای اساسی و برابری مدنی است که در فقه سیاسی دوره مشروطیت ظهور یافت. مقاله حاضر در صدد آن است که احتجاجات فقهی ـ حقوقی ورود مدرنیته سیاسی به ایران در دوره قاجار را در چارچوب نظریه «کنش ارتباطی هابرماس» تفسیر کند. برای نیل به این هدف مقاله حاضر تلاش دارد تا با کارب...

گرچه روابط بین المللی،قدمتی چند سده دارد اما علم روابط بین الملل، امری واقعی و جدید است و اینک، در قواره یک دانش و رشته علمی خاص به نام روابط بین الملل،تجلی یافته و به جهت همین تازگی، زوایا و ابعاد آن به ویژه در عرصه فقه، آشکار نشده، عرصه ای که مورد واکاوی های علمی قرار نگرفته و در نتیجه با این پرسش مواجه هستیم که آیا می توان از فقهِ روابط بین الملل سخن گفت؟(سئوال)نگارنده با توجه به ظرفیت های فق...

حکم نمازمسافر از احکام مسلم اسلام است و یکی از مسائلی که اثر عمیقی برآن می گذارد و موجب تغییر در کمیت آن می شود، سفر است که قصرنماز مسافر مکلف را به دنبال می آورد. در این راستا آن چه که باعث واکاوی مجدد بحث شده است این است که پیمودن راه، موجب قصروکوتاه شدن نماز می شود، یا مشقت و سختی که در اثر سفر حاصل می گردد، که بنابر نظر اول صرف پیمودن راه به مقدار معین موجب شکسته شدن نماز می باشد و وسائل پی...

یکی از چالش ها و مسائل حیاتیِ پیش روی جوامع اسلامی انحطاط امنیتی است. از سوی دیگر، فقه به عنوان یک دانش راهبردی در اسلام، و با عنایت به غایت آن در تأمین امنیت انسان در دنیا و آخرت، ظرفیت وسیعی در حوزه تأمین امنیت دارد. این رساله برای بررسی و پاسخگویی به این سوال اصلی تدوین شده است که : «مبانی فقهی امنیت در نظام اسلامی با عنایت به توسعه و تطوّر مفهوم امنیت چیست؟» جهت تحلیل و پاسخگویی به این سوال ب...

چکیده فقه شیعه دارای ویژگی هایی است که با کمک آن می تواند پاسخگوی نیاز های جهان معاصرباشد. با توجه به بن بست رسیدن مکتب های مادی و سیر بازگشت انسان به دین به ویژه دین اسلام ، و برای اطمینان بخشی به عده ای از مسلمانان به ویژه جوانان، که با نظاره پیشرفت های غرب نسبت به دین دیدگاه منفی پیدا کرده اند و دین را پاسخگوی جهان مدرن نمی دانند، به بررسی ویژگی های فقه شیعه که کمتر در دانشی می توان آن را ی...

این پژوهش ، کوششی است برای آشنایی با تلاش گسترده دو فقیه نامور و ژرف اندیش شیخ طوسی و ابن ادریس حلی ، دانشمندان سرآمدی که با خلق آثار گرانقدر خویش و بنیانگذاری شیوه پژوهش وسیع فقهی ، در مسیر دانش فقه و ارج و بالندگی آن افزودند. حاصل این کوشش نوشتاری است مشتمل بر یک مقدمه و دو بخش : مقدمه، گفتاری است در باب معنی داری عنوان « تحول فقه» نسبت فقه با تحول و عوامل فقه و اجتهاد با تاکید و ثبات شریعت ...