سخن گفتن با تکیه بر قیود و قرائن، امری رایج در محاورات عقلایی است؛ قرینه، جانشین دلالت وضعی برای لفظ بوده و در جهت فهم مراد متکلم اصلی‌ترین نقش را ایفا می‌کند. یکی از قرائن لفظی متّصل که در شناخت مقصد اصلی کلام متکلّم به صورت عام و کلام معصوم (ع) به صورت خاص مورد بررسی علمای فقه‌الحدیث قرار گرفته است، قرینه سؤال راوی است. این قرینه که در زمره‌ی قرائن تعیین‌کننده‌ی مراد در این علم شناخته می‌شود، د...

کارکردهای مقاصد شریعت در فقه امامیه، هدف این مقاله است. اهتمام فقهای امامیه به مقاصد شریعت در مقام استنباط، گاه در توسعه فقه و گاهی نیز در تعمیق آن مؤثر بوده است. این علم در توسعه فقه با استکشاف حکم، تقیید و توسعه نصوص، جلوگیری از احتیاط‌های شرعی، جلوگیری از حیله‌های شرعی و به عنوان دلیلی در برابر اصول عملیه، و در تعمیق آن با فهم صحیح نصوص، معیاری برای رد یا قبول روایات و نیز درک عقل عملی مؤثر ...

چکیده در میان کتاب‌ها و جوامع حدیثی، اخبار فراوانی وجود دارد که به نظر می‌رسد محتوا و مضمون آن‌ها با یکدیگر تعارض دارند. علامه شعرانی‌ از افرادی است که برای بر‌طرف‌کردن تعارض این دسته از اخبار، با کمک روایات اهل بیت(ع) و استناد به علوم معقول و منقول کوشیده ‌است میان موارد متعارض، سازش به وجود آورد و نبود تعارض واقعی میان آنها را نشان دهد. وی در تعارض بدوی و ظاهری اخبار، با تصرف در مدلول یکی از ...

یکی از راه‏های دست‏یافتن به معنای اصلی و واقعی کلام، به‏کار‏گیری قراین منفصل مربوط به آن است. در فرایند فهم متن و از‏جمله روایت‏های تفسیری، قرینه عبارت است از هر‏چه به‏نوعی با کلام، ارتباط لفظی یا معنوی داشته باشد و مخاطب را در فهم مفاد آن کلام یاری رساند؛ خواه به کلام، پیوسته (متصل) و‏خواه جدا ازآن (منفصل) باشد. قراین منفصل (ناپیوسته) آن‏هایی هستند که از فضای کلام، جدا باشند و بعد‏از انتقال مخ...