رساله «گونه شناسی تفاسیر عرفانی از حروف مقطعه قرآنی» با هدف دسته بندی آرای مفسران عارف درباره حروف مقطعه قرآنی به انجام رسیده است و ده تفسیر بزرگ (قرآن العظیم، حقایق التفسیر، لطائف الاشارات، کشف الاسرار، عرائس البیان، تأویلات، تفسیرقرآن الکریم، روح البیان، تفسیر منظوم صفی و بیان-السعاده) که متعلق به قرون مختلف (از قرن سوم تا چهاردهم قمری) می باشند مورد مطالعه قرار گرفته و ضمن یادآوری روش تفسیری...

مفسران مسلمان بر اساس میزان پایبندی به ظواهر آیات و روایات گوناگون و یا رهیافت اصول‌گرایان در تفسیر کلام خداوند، در تفسیر عرفانی و تأویل آیات، مواضع مختلفی را برگزیده‌اند. وجود نسخ، تشابه و صعوبت، در برخی از آیات قرآن، نمایانگر نقش بسزای تأویل در فهم باطن آیات است. در میان تفاسیر قرآنی، محور تفاسیر عرفانی بر تأویل استوار است.     این نوشتار ضمن اشاره به تاریخ تطوّر معنای لغوی تأویل، به بررسی مف...

در این مقاله با توجه به این که مولانا در بحث اساسی و محوری ولی و ولایت در اعتقادات دینی و صوفیانه به پشتوانه مستحکمی چون معارف قرآن و تفاسیر و دیگر متون دینی و عرفانی تکیه داشته و مستقیم و غیر مستقیم از آنها بهره برده است...

مُهرنبوّت از جمله معجزه‌های حضرت محمد (ص) به شمار می آید که بیش از همه مورد توجه عارفان قرار گرفته است. اصلی‌ترین مسأله این مقاله بررسی شرح‌ها و تفاسیر عارفان مسلمان از این مُهر و پیوند آن با مهمترین مضامین عرفانی در طول دو سنّت عرفانی اوّل و دوّم است. با نگاهی به نحوه توجه صوفیه متقدم از جمله حلّاج (د: 309 ق) به این مُهر دیده می شود که در ابتدا شرح و تفسیر ظاهر این مُهر نزد آنان مطرح است و با ظهور ابن ...

داستان حضرت یوسف یکی از تاثیرگذارترین داستانهای قرآنی در متون ادب فارسی خصوصا متون عرفانی است. اگرچه نگاه عرفا عموماً به حوادث داستان اغلب با هم یکسان است اما گاه میان برداشت عرفا از بخشهایی از داستان تفاوتهایی هست که هریک درخور تامل و زیباست و قصه یوسف را شنیدنی تر و این متون را خواندنی تر می کند.تنوع و کثرت برداشتها و تفاسیر عرفانی از حوادث و شخصیتهای داستان یوسف خصوصاً از زمانی که زلیخا وارد م...

  چکیده درباره واژه «سته ایام» که به آفرینش آسمان­ها و زمین در شش روز اشاره دارد سوالات زیادی مطرح می­شود از جمله چگونگی خلقت آن دو در شش روز، در حالیکه شب و روزی وجود نداشته و یا وجود تناقض با نظریه­های علمی و همچنین تناقض آن با آیات 9 تا 12 سوره فصلت و چرایی عدم خلقت در یک لحظه با وجود قدرت بر آن، باعث شده این موضوع همواره مورد توجه قرار گیرد. در این مقاله توصیفی- تحلیلی سعی شده این موضوع به...

در تفاسیر مهم فریقین، اهل الذکر در آیه 43 سوره نحل وآیه 7 سوره انبیاء به اعتبار سیاق و مورد نزول به افراد غیر معصوم همچون اهل کتاب، عالمان اهل کتاب، آگاهان به تاریخ پیامبران تفسیر شده است.لیکن در روایات متعددی که از امامان شیعه با سند صحیح و معتبر رسیده اهل الذکر در آیه شریفه منحصراً ائمه اهل بیت (علیهم السلام  معرفی گردیده  و نظر کسانی که مراد از اهل الذکر را اهل کتاب می دانند نفی و تخطئه شده ا...

چکیده آیه ی امانت (72 احزاب) از جمله آیاتی است که در میان مفسّران قرآن کریم و همچنین عارفان، بسیار مورد بحث قرار گرفته و موارد گوناگونی در خصوص چیستی« امانت» و نحوه ی عرضه ی آن و اینکه چرا جز انسان هیچ موجود دیگری توان برداشتن آن را ندارد، بیان گردیده است. در این پایان نامه سعی شده تا با بررسی دیدگاههای مفسّران شیعه و اهل سنّت و بیان تأویلات عارفان از این آیه ی شریفه، نمایی کلّی از آن ارائه شود....

فریضه حج به عنوان عبادتی جامع، کامل، تأثیرگذار و حیات بخش جایگاه ویژه ای در دین اسلام دارد و یکی از راه های تعالی روحی مسلمانان است. به همین جهت حکمت ها و اسرار فراوان و درخور توجهی دارد. این موضوع مورد توجه جدی تفاسیر عرفانی نیز قرار گرفته و نگاه معرفت گرایانه و باطن شناسانه آن ها را جلب کرده است که می توان از تاثیر گذارترین و مهمترین آن ها کشف الاسرار، عرایس البیان وتفسیر محیط الاعظم را نام ب...

چیستی سریان عشق در قوس نزول و صعود یکی از مسائل مهمی است که در مکاتب فلسفی مشاء، اشراق، و حکمت متعالیه و همچنین عرفان اسلامی از ابعاد مختلف مورد توجه قرار گرفته، تبیین و استقراء در این زمینه و اثبات خاستگاه و مایه های قرآنی برای آن یکی از محور های مهمی است که در طی این فصول پی گیری شده است. از آنجایی که در تفاسیر فلسفی و عرفانی از این مفهوم با تعبیر سریان عشق یاد نشده، در این پایان نامه بعد از ...