فلسفه دین که امروزه به عنوان یک علم شناخته می شود پیشینه چندانی ندارد. در این مقاله می کوشیم پس از تبیین ابعاد مختلف فلسفه دین تمایز آن را با کلام قدیم، کلام جدید، و الاهیات نشان دهیم. تعریف فلسفه دین تابعی از تعریف فلسفه و دین است. با توجه به اینکه تعاریف متعددی از فلسفه و دین وجود دارد، طبعاً تعاریف فلسفه دین نیز یکسان نیست. تعریف مورد پذیرش از فلسفه دین در این مقاله عبارت است از: فعالیتی عقلا...

بحث از ماهیت حکم شرعی از مبادی تصوری علم اصول است. اختلاف دیدگاهها در مورد ماهیتحکم شرعی، در جهتگیریهای اصولی در مباحث مختلف علم اصول مؤثّر است. در تعریف حکم دودیدگاه عمده بین علمای اصول وجود دارد؛ برخی حکم را امری اعتباری و جعلی میدانند که درعالم واقع ما بازایی ندارد و برخی نیز آن را امری تکوینی میدانند. تعاریف اصولی ها از حکم، عمدتاًناظر به یکی از مقدمات یا مراحل مختلف حکم، شامل: مصالح و مفاسد...

عدالت در اندیشه شریعتی از اصلی ترین مبانی فکری و دغدغه های اوست و به همراه اصل « امامت» دو شاخص اساسی « اسلام راستین؛ یعنی تشییع علوی » را تشکیل می دهد. تعاریف و نظریاتی غالباً منسجم و متعامل درباره عدالت در اندیشه شریعتی یافت می شود و این تعاریف با تعاریف اندیشمندان اسلامی متقدم و متأخر ،مشابهت های فراوانی دارد. البته تأکید شریعتی بر اهمیت و زیر بنایی بودن مفهوم « قسط» به نسبت مفهوم « عدل » و ت...

در باب استعاره و صورت های گوناگون آن، در کتب بلاغت بحث ها و نکته ها آورده اند و از دیدگاههای مختلف استعاره را تقسیم بندی کرده اند. یکی از بحث انگیزترین مباحث، موضوع استعاره تمثیلیه است که گاهی با عنوان های استعاره مرکب و مجاز مرکّب بالکنایه نیز تعریف شده است. در بسیاری از این کتاب ها، این سه موضوع تحت عنوان یک تعریف آمده و شواهد مشترکی برای آن ذکر کرده اند؛ امّا با غور در این کتاب ها و با دقّت نظر...

مسأله چگونگی حصول علم و تعقّل (دانش و شناخت) در انسان از مسائلی است که همواره ذهن فلاسفه و دانشمندان را به خود مشغول داشته است.در میان فلاسفه روزگاران پیشین، شیخ شهاب الدین یحیی سهروردی (شیخ اشراق) به این مسأله توجّه خاصی داشته و در آثار متعدّد فلسفی فارسی و عربی خود تعاریف گوناگونی از این مقوله ارائه داده است. هدف از این مقاله پاسخ به این پرسش است که آیا این تعاریف گوناگون، برآمده از سردرگمی و رک...

دئودوروس، فیلون، و خروسیپوس از برجسته‌ترین منطق‌دانان مگاری ـ رواقی بوده‌‌اند و موجهات یکی از مباحث مورد توجه این منطق‌‌دانان بوده ‌‌است. نظرات این متفکرین در مورد مفاهیم موجهه، تعریف ضرورت، امکان، امتناع، و رابطه و نسبت این‌ها با هم از مباحث جالب تاریخ منطق است که به روشن‌شدن برخی از مواضع منطقی منطق‌دانان دیگر در این زمینه هم کمک می‌‌کند. از میان این سه تن، نظرات دئودوروس بیش از همه مورد بحث ...

این مقاله به مبحث تعریف در نظام منطق سنتی می‌پردازد و تلاش می‌کند با بیان انتقادهای وارد بر این نظام و طبقه‌بندی و تحلیل آنها نقاط ضعف و ناکارآمدی مبحث تعریف را نشان دهد و بر آن است که بخش تعریف در منطق سنتی فی الجمله مبحثی بی‌ثمر است که نه به کار تحصیل تعاریف جدید می‌آید و نه می‌تواند تعاریف دانشمندان را در علوم مختلف در خود جای داده و تحلیل و بررسی کند. پس از نقد این نظام تلاش کرده‌ایم شیوه‌ا...

در سنت فلسفی، همواره مفهوم صدق در ضمن مؤلفة سمانتیکی واقع­گرایی و در تعاریف متعددی که از آن و نقطه مقابل، یعنی ضد واقع­گرایی، ارایه شده مورد بحث قرار گرفته است؛ هر چند این تعاریف، تاکنون به دلایل متعددی نتوانسته­اند جامع و مانع باشند و انتظارات همة فیلسوفان را برآورده سازند. بسیاری از تئوری­ها، از جانب ابداع ­کنندگان آن­ها واقع­گرایانه بوده­اند اما با توجه به برخی از تعاریف واقع­گرایی، ضد واقع­...

مقدمه: به زیستن مفهومی کلیدی در رفاه و سیاست اجتماعی است که در چند دهۀ اخیر، به دلایل نظری و سیاستی، هم در مجامع دانشگاهی و هم در عرصۀ سیاست گذاری، اهمیت درخور توجهی یافته است. بااین حال، هنوز تعریف مشخص و جامعی از این مفهوم وجود ندارد. رسیدن به تعریفی مشخص از به زیستن، گامی ضروری برای ساختن چارچوبی مفهومی و سنجش آن است.   مرور انتقادی: مقالۀ مروری پیش رو با تحلیل و نقد تحقیقات قبلی دربارۀ تعار...

  مقدمه: به‌زیستن مفهومی کلیدی در رفاه و سیاست اجتماعی است که در چند دهۀ اخیر، به‌دلایل نظری و سیاستی، هم در مجامع دانشگاهی و هم در عرصۀ سیاست گذاری، اهمیت درخور توجهی یافته است. بااین‌حال، هنوز تعریف مشخص و جامعی از این مفهوم وجود ندارد. رسیدن به تعریفی مشخص از به‌زیستن، گامی ضروری برای ساختن چارچوبی مفهومی و سنجش آن است.   مرور انتقادی: مقالۀ مروری پیش رو با تحلیل و نقد تحقیقات قبلی دربارۀ تع...