پدیدۀ گسل دولت- ملت در جامعۀ ایران، سابقه ای طولانی دارد و در تبیین آن دیدگاه های مختلفی وجود دارد. پژوهش حاضر در جست وجوی نسبت علما و روحانیون شیعه با مسئلۀ گسل دولت ـ ملت در تاریخ معاصر ایران است و در این مجال، تمرکز بر مقطع زمانی نهضت های چهارگانۀ ضداستعماری جنوب و به ویژه دوران مشروطه و جنگ جهانی اول است. در پژوهش حاضر از رویکرد دکتر حمید پارسانیا به عنوان چارچوب نظری پشتیبان، برای تحلیل گس...

 بر خلاف آنچه که برخى گمان برده‏اند، اصولى بودن و نفى اخبارى‏گرى به معناى رد اعتبار عمومى روایات شیعه نبوده است. برخى از ایشان، گرچه قطعیت روایات را نپذیرفته‏اند، اما ادله اخبارى‏ها را در قطعیت اعتبار پذیرفته‏اند. به همین دلیل نیز خود را از بررسى‏هاى رجالى جز در موارد تعارض و موارد مشابه، بى‏نیاز دانسته‏اند. در میان فقهاى سده اخیر شاید هیچ فقیهى به اندازه سید کاظم یزدى(ره)، به صراحت در این باره...

در میان جوامع حدیثی شیعه، بحار الأنوار به دلیل جامعیتِ بیشترِ موضوعات، منابع و احادیث آن و حضور علمی مؤلفش، علامه محمد باقر مجلسی، اهمیت بیشتری یافته است. مطالعه بحار الأنوار و توضیحات علامه مجلسی بیان‌گر رفتار گزینشی وی  در مواجهه با مصادر و احادیث است. وی به پیروی از دانشوران حدیث محورِ پیش  از خود، در اعتبار سنجی احادیث به قراین متنی بیش از قراین سندی ارج  می‌نهاده است.این پژوهش با روش توصیفی ت...

در لابلای، مطالعه کتب سنّی و شیعه به دو رویکرد متفاوت برخورد می کنیم، از یک سو رجالیان متقدم شیعه در بررسی نقد راویان مذهب مخالف، رویکردی معتدل و نرم خویانه دارند و در مقابل، رویکرد رجالیان اهل سنّت، رویکردی سختگیرانه و تندروانه بوده است. برآیند این برخورد سختگیرانه و بازتاب آن، موجب حذف راویان ثقه و بزرگ شیعه بخاطر گرایش به مذهب تشیع، و به اتّهام انحراف از راه راست، رفض، بدعت و انتقاد از خلفا از...

حدیث پژوهی عالمان شیعی، چون دیگر گستره‌های مطالعات دینی ایشان، از مبانی و پیش فرض‌های مختلفی اثر می‌پذیرد. در این میان، مبانی کلامی، به خصوص در موضوع امامت، اهمیّتی ویژه می‌یابند؛ چه از بنیادی‌ترین مسائل عقیدتی در میان شیعه است. شیخ مفید به عنوان متکلّمی در مرحله گذار از نصّ‌گرایی به عقل‌گرایی، اثر گذار در شکل گیری نظام کنونی کلام شیعه و پر کار و پر تألیف، نمونه‌ای دقیق برای بر نمودن آثار مبانی ام...

در فایل اصل مقاله موجود است.

این پژوهش در صدد است نشان دهد پیوند میان تاریخ نگاری اسلامی و حدیث نگاری ( روایت حدیث) تا چه اندازه عمیق و ناگسستنی بوده است. پژوهش حاضر از دو بخش تشکیل شده است: نخست پیوند میان حدیث و تاریخ مورد بررسی قرار می­ گیرد، سپس به گوشه هایی از روش تاریخ نگاری طبری به عنوان برجسته ترین نماینده تاریخ نگاری روایی (محدثانه) پرداخته می­ شود. به طور کلی محدثان کار خود را در دو سطح پی می گرفتند: نخست همه احا...

روایات دال بر خلقت نوری اهل بیت(ع) درمنابع حدیثی شیعه به تعداد زیاد و با طرق مختلف و مضامین مشابه از پیامبر(ص) و امامام معصوم(ع) نقل شده است. با وجود کثرت نقل این احادیث ازدیگر معصومان، از امام رضا(ع) تنها دو روایت دراین باره نقل شده است. در این مقاله این دو روایت نخست از نظر سندی، اعتبارسنجی رجالی شده و نیز تلاش شده با یافتن نخستین منابع مکتوب مشتمل ...

برخی از رویدادهای بحث‏برانگیز در تاریخ تشیع، به تقابل دو یا چند جریان فکری درباره اصالت یا مضمون روایات برمی‏گردد. محور یکی از این مجادلات - که نزدیک به دو قرن پیشینه دارد - روایتی متفاوت از واقعه کساء است. اصل حدیث، هرچند در منابع شیعه و سنی به ثبت رسیده، اما این روایت - که با ساختار ادبی و داستانی از زبان حضرت زهرا  نقل شده و موجب برانگیختن احساسات شنوندگان می‌شود - هر از چندی موجب تقابل دو ...

چکیده در پژوهشی که در پیش رو دارید، به موضوع بدعت پرداخته شده است. که نقطه مقابل سنت است. یکی از مهمترین مشکلات جامعه ی اسلامی در عصر امروز و تاریخ اسلام بحث بدعت و پیامدهای ناگوار آن در زندگی مسلمانان است. این موضوع از جمله مباحثی است که از دیرباز در متون عقیده مذاهب مختلف اسلامی و مستندات روایی مورد توجه بوده است؛ تاملی گذرا و بررسی اجمالی کتب عقیده و صدها حدیث در تبیین فضیلت سنت و زشتی و ن...