همزمان با تحولات سیاسی رخ داده در جغرافیای سیاسی منطقۀ ماوراءالنهر و تبدیل آن به آسیای مرکزی و سپس تشکیل جمهوری‏های پنج‏گانۀ شورایی، مفهوم وطن نیز در ادب معاصر تاجیک تحولات مهمی را از سر گذرانده است. مسألۀ اصلی این پژوهش، بررسی تحول مفهوم وطن در ادب معاصر تاجیک از دورۀ معارف‏پروری (1905-1870 م) تا استقلال و خودآگاهی ملی (1991م) در بستر دوره‏بندی ادب معاصر تاجیک است. مفهوم وطن در این دورۀ 145 سا...

سلسله زیاری یکی از سلسله هایی بود که در قرون اولیه اسلامی با شعار دینی و قومی اقدام به گسترش سرزمین خود کردند. پایه گذار این سلسله، از دو سو (پدر و مادر) به قدرتهای نسبتا خوشنام تاریخ متصل بود. نسب نامه آنها به پادشاهان قبل از اسلام می رسید و همچنین از نظر مذهبی دنباله رو علویان بودند. از این سلسله در طی حدود 154 سال (475-319) لااقل شش امیر به حکومت رسیدند. در این پایان نامه به بررسی زمینه های ...

چکیده تدوین دایرهالمعارف گونه مزارها را باید بخشی از تاریخ‌نگاری محلی با رویکردی مذهبی و فرهنگی دانست. از نظر تاریخ شهرنشینی، این‌گونه کتب از این جهت اهمیت داشته‌اند که وجود قبور عرفا، علما و اولیا، عاملی برای حفاظت شهر از آفات و بلیات انسانی، آسمانی و طبیعی بشمار می‌آمدند. آثار مزارنویسی در نکته مهم و قابل توجه این‌که تدوین عمده کتب مزارات در ایران از زمان روی کار آمدن تیموریان آغاز شده و قبل ...

خراسان، قبل و بعد از اسلام، همواره شاهد حوادث مهم سیاسی، اجتماعی و... بوده است. فتوحات عرب در ایران، خصوصاً خراسان حائز اهمیت بسیاری است. وسعت قلمرو خراسان، نزدیکی آن به سرزمین‏های خاور دور و نگرش فاتحان به این منطقه به مثابه پل ورود به آسیای مرکزی و خاور دور، تأثیر فراوان بر جای گذاشت. جهت شناسایی مسئله فتوحات، بررسی زندگی سرداران بزرگِ فاتح، ضروری به نظر می‏رسد. این مقاله سعی دارد به معرفی زندگ...

شریف جان مخدوم صدر ضیا شاعر، نثرنویس و مورخ برجستۀ تاجیک است که منزل او سال ها محفل شعرشناسان بوده است. در این محفل شاعران و شعرشناسان شعر می خواندند و اشعار یکدیگر را نقد می کردند و نوشته های نویسندگان زمان را ازنظر می گذراندند. محفل ادبی صدر ضیا از مسئله های اجتماعی زمان دور نبود و داغ ترین مسائل را مورد بررسی قرار می داد. یکی از معارف پرورانی که عقایدش در محفل ادبی صدر ضیا اعتبار فراوان داشت...

خاتون/قاتون/قادین، به معنای خانم، بانوی اصیل و شوهردار (به طور عام) و زنان والامقام و دختران خاقان، خان و بزرگان (به طور خاص)، یکی از عنوان‏های مهم در تاریخ اسلام و در واقع، عنوانی ویژه در برابر خان بوده که برای بزرگداشت زنان و تجلیل از مقام آنان، به کار می‏رفته است.عنوان «خاتون» خاستگاه سغدی داشته و پیش از ظهور اسلام به حکم‏رانان چین و بخارا اطلاق شده است، لکن این عنوان (با مفهوم خاص خود) در د...

تلاش برای دستیابی به امنیت به‎عنوان یکی از مهم ترین نیازهای انسان در طول تاریخ، با انواع وسایل دفاعی صورت می پذیرفت. اقدامات دفاعی که به منظور تضمین استقلال، حفظ تمامیت و امنیت ارضی و حراست از مردم خود در مقابل هرگونه تهاجم دشمن صورت می گیرد، به دو صورت نظامی و غیرنظامی است که امروزه به ترتیب دفاع عامل و دفاع غیرعامل نامیده می شود. اقدامات دفاع غیرعامل که در تأمین امنیت شهرها امری مهم محسوب می ...

امیر نظام الدین علیشیر فرزند امیر کیچکنه بهادر در (۸۴۴ هـ. ق) هرات در یک خانواده ترک زبان چشم به جهان گشود. وی در خراسان (۸۵۴ هـ. ق) مدتی در خدمت ابوالقاسم بابر فرمانروای هرات بود و در همین زمان به علت وابستگی که از دوران نوجوانی با سلطان حسین بایقرای تیموری داشت. هر دو در یک مکتب درس می‌خواندند. پس ازمرگ ابوالقاسم بابر او در مشهد به کسب علم و کمالات پرداخت و سلطان حسین بایقرا برای کسب قدرت به ...