در این رساله «تأویل» از دیدگاه دو فیلسوف بزرگوار ملاصدرا و علامه طباطبایی مورد بررسی قرار گرفته است. هر دو فیلسوف به این مسئله رویکرد جدیدی داشته که مطابق با دیدگاههای قرآنی و عرفانی و فلسفی آنهاست. تفسیر و تأویل متون در اندیشه ملاصدرا کاملاً متأثر از وجود شناسی و انسان شناسی اوست. وی راه رسیدن به تأویل متون را توجه به حقیقت وجود آدمی می داند. به گونه ای که انکشاف هر یک از مراتب و عوالم هستی و...

جلوه های گوناگون قرآن در سراسر معارف بهاء ولد و آثار فرزندش مولانا دیده می شود. بهاء ولد بسیاری از آیات قرآن را در فصول گوناگون معارف مورد تفسیر و تأویل قرار داده است. همین مسئله در مثنوی و فیه ما فیه مولوی نیز دیده می شود. ضروری به نظر می رسید مقایسه ای بین تفسیر و تأویلات مولوی و تفسیر وتأویلات پدرش صورت بگیرد تا معین شود مولانا چه اندازه تحت تأثیرپدرش بوده و چه اندازه از تفسیر و تأویلات حاصل...

قرآن (طریق وحی) در کنار استدلالات عقلی و برهان و نیز تهذیب نفس و عرفان، یکی از مؤلفه‌های اصلی و در حقیقت مهمترین رکن حکمت متعالیه به‌شمار می‌آید.. صدرالمتألهین به عنوان فیلسوف، مفسّر و عارف بزرگ جهان اسلام، رسیدن و نایل آمدن به «حقیقت واحد» را از طرق مختلف ممکن دانسته، آن‌ها را مکمل یکدیگر تلقی می‌کند. به‌گونه‌ای که از سویی می‌توان تأثیر عمیق فلسفۀ وجودی ملاصدرایی، آگاهی از اصول و مبانی...

مذاهب، از دیرباز علاوه بر شباهت­ها، تفاوت­هایی با هم داشته­اند که منجر به جدال بین آنها شده است. در این میان، اسماعیلیّه همانند فرقه‌های دیگر اسلامی، دارای اصول و فروع مشترک و بعضاً متفاوت با سایر مذاهب است. تأویل‌گرایی یکی از ویژگی‌های خاصّ اسماعیلیّه است که موجب تمایز آن، از سایر مذاهب می‌شود. ناصرخسرو به عنوان «حجّت» در مذهب اسماعیلی، بارها مسئلة تأویل را در متون نظم ­و نثر خود به کار برده است. ...

وجود آیات متشابه که از واقعیت‎های مورد اذعان خود قرآن است، به‎خاطر طبیعت متشابه‎بودن مدالیل آن‎ها، زمینه را برای تأویل نادرست و کژتابی‎های فکری و رفتاری فراهم می آورد که از منظر قرآن با ارجاع آن‎ها به آیات محکم و نیز مراجعه به اهل بیت (علیهم‌السلام)، می‎توان تأویل صحیح از آن‎ها را به‎دست داد. از سوی دیگر، بخشی از روایت‎های تفسیریِ موجود از امام رضا (علیه‌السلام) به تاویل آیات متشابه اختصاص یافته...

عمق و گستردگی تفکر و اندیشه مولانا در پیوندی استوار با تسلط وی بر علوم قرآنی است. نگاهی به کثرت مفاهیم قرآنی در مثنوی نشان می دهد که مولانا موجبات رستگاری و نجات انسان را تنها در قلمرو وحی می جوید. مولانا معانی و مضامین آیات قرآن را به گونه ای خلاّق در حکایات خود درج کرده و توجه به این حکایات، بیان گر روش های تأویل گرایانه مولانا در مثنوی است.

فهم درست منابع و نصوص دینی، دغدغه اساسی و همیشگی پژوهشگران اسلامی بوده و هست و از گذشته تا کنون، آنها روش های خاصی را برای فهم صحیح نصوص دینی به کار برده اند. یکی از روش های مهم در این زمینه، «تأویل» است. غزالی در دو دوره فکری خود، دو گونه مواجهه با مسئله تأویل دارد. در دوره اول، مانند غالب متفکران اسلامی، تأویل را ناظر به معنای بعید از لفظ می داند و صرفاً آیات متشابه را تأویل پذیر می شمارد؛ اما...

چکیده ابن عربی معروف به شیخ اکبر،چهره ی برجسته ی عرفان اسلامی در زمینه های تفسیریّ و تأویلیّ دارای آرای ویژه ای می باشد که بررسی و شناخت این آرای منوط به درک صحیح نظریّهتفسیریّ او است.با توجه به این که درک مبانی او در محورهای متعدد، متوقف بر تحلیل مبانی شناخت شناسی یا هندسه ی معرفتی او است در آغاز رساله، هندسه ی معرفتی او مورد بررسی قرار گرفته است. نظریّه تفسیریّ ابن عربی در صدد بیان مبانی، اصول و ر...

در جغرافیای عرفانی با سه نوع اصطلاح جغرافیایی روبرو هستیم. یکسری مقولاتی که در جغرافیای طبیعی ما بإزای خارجی دارند مثل جهات چهارگانه، نام شهرها، اقالیم و ممالک که البته در جغرافیای عرفانی تأویل پذیرند و نقش نمادین و رمزگونه به خود گرفته اند. دستۀ دوم مقولاتی جغرافیایی که منشأ قرآنی دارند همانند قاف، عرش، کعبه، طور و مجمع البحرین که آن­ها نیز بر مشرب عرفا تفسیر و تأویل می شوند. دستۀ سوم که فقط د...