این مقاله با تمرکز بر تقریر کوین دیوی(Kevin Davy) و مارک لیپلمن (Mark Lippelmann) از نسخه علی برهان جهان شناختی در سیستم های بسته فیزیکی ، می کوشد با در نظر گرفتن شرایط کامل بودن یک تبیین در سیستم های بسته فیزیکی و در نظر گرفتن جهان متشکل از پدیده های فیزیکی به عنوان یکی از این سیستم ها، و با در نظر گرفتن نسخه علی برهان جهان شناختی به عنوان برهانی که بر اساس این پدیده های فیزیکی ارائه شده است ن...

اکثر حکیمان مسلمان به‌تبعیت از ارسطو جسم را حقیقتی مرکب از دو عنصر جوهری به نام ماده اولی و صورت جسمیه دانسته‌اند و برای اثبات این مطلب براهین مختلفی اقامه نموده‌اند. یکی از این براهین برهان قوه و فعل است که در آن ترکیب جسم از ماده و صورت با استناد به دو حیثیت نفس الامری به نام قوه و فعل، اثبات شده است. برهانی که به اعتقاد بسیاری از فیلسوفان محکمترین برهان اثبات ماده اولی است که حتی در دقت و اس...

از دیدگاه ابن‌سینا براهینی برهان صدیقین هستند که واجب‌الوجود را صرفاً با تأمل در نفس وجود به اثبات برسانند. وی مدعی است که در تقریرهای خود از برهان صدیقین معیار فوق را رعایت نموده است؛ امّا صدرا برهان شیخ را اولاً، به دلیل عدم تأمل در نفس وجود و ثانیاً، به علت استفاده از مفهوم موجود و نه حقیقت وجود برهان صدیقین نمی‌داند. در این مقاله جهت بررسی اشکال صدرا ابتدا تقریری از برهان صدیقین در آثار شیخ یعن...

برهان وجوب و امکان را فارابی ابداع و ابن‌سینا به کمال رساند. برهان فارابی مبتنی بر امتناع تسلسل است؛ اما ابن‌سینا در ضمن برهانِ خویش به ابطال تسلسل می‌پردازد. بنابراین، پذیرش برهان سینوی منوط به پذیرش استحاله تسلسل به عنوان یک اصل نیست و این یکی از تفاوت‌های برهان سینوی با برهان وجوب و امکان فارابی است. اگرچه ابن‌سینا در اشارات مدعی فراتر از این نوآوری است و می‌گوید تقریر اشارات، وجود واجب را حت...

  برهان نظم، در پیشینه غربی آن، با تقریرهای بسیار متفاوتی روبه‌رو است؛ به گونه‌ای که این تقریرها گاه با یک‌دیگر تفاوت ماهوی یافته‌اند. برهان نظم، برهانی انّی و پسین در اثبات وجود خداوند است که از طریق تمثیل یا استقراء و با تکیه بر مصادیق جزئی یا کلی نظم در طبیعت در پی اثبات ناظمی هوش‌مند است. امّا در تقریرهای غربی این برهان ـ از آن‌جا که مفاهیم نظم و غایت ارتباطی استوار دارند ـ مفاهیم غایت‌مندی ا...

شیخ محمود شبستری – شاعر ، قرن 7و8 ﻫ.ﻘ – در مثنوی گلشن راز و شیخ شهاب الدین ابراهیم گلشنی – شاعراستانبولی قرن 9و10 ﻫ.ﻘ – در مثنوی ازهار گلشن به نظام عرفانی «وحدت وجود» تاکید داشته اند . درحقیقت این دو شاعر مثنوی خویش را بر پایه مباحث حکیمانه فلسفی استوار گردانیده و آن را با مراحل سیر و سلوک قلبی عرفا مطابقت داده و به آن آهنگی یگانه بخشیده اند ،آنان برهان و عرفان را در پرتو معارف قرآنی در یک هیأت...

برهان امکان و وجوب که گاهی به اختصار از آن به برهان "امکان" تعبیر می شود، یکی از استوارترین براهین عقلی بر اثبات وجود خداوند است. این برهان، در میان حکمای اسلامی از اهمیت خاصی برخوردار است و از آن، به عنوان طریق فلاسفه در اثبات وجود صانع یاد می‌شود. محور اصلی این برهان، وجود ممکنات و معلولات است یعنی از طریق علم به ممکنات، بر وجود واجب و مسبب، اقامه دلیل می‌شود. این نوع برهان بنابر تقسیم رایج م...

برای اثبات وجود خداوند، براهین مختلفی ارائه شده است. یکی از مشهورترین این براهین، برهان وجوب و امکان است که نخستین‌بار توسط ابن‌سینا تقریر شده است. بعد از او، متفکران اسلامی و غربی تقریرهای متفاوتی از این برهان به‌دست داده‌اند. در جهان اسلام، بعضی متفکران، از جمله غزالی، ابن‌رشد و ملاصدرا و در جهان غرب، کسانی مثل سوی هیوم و راسل از این برهان انتقاد کرده‌اند. ملاصدرا به‌طور مستقیم و غیر مستقیم، ...

چکیده آیا می‌توان با اقامۀ برهان منطقی وجود خدا را اثبات کرد؟ برخی فیلسوفان معتقدند اثبات وجود خدا با اقامۀ برهان منطقی امکان‌پذیر است؛ در مقابل، برخی دیگر بر این باورند که اثبات وجود خدا با برهان منطقی امتناع دارد؛ اما گروه سومی هستند که هرچند اثبات وجود خدا را ممتنع نمی‌دانند، تلقی طرف‌داران الهیات طبیعی سنتی از برهان را رد و شرایط جدیدی را برای برهان پیش‌نهاد می‌کنند. اینان بر این باورند که...