عشق از مباحث مشترک میان عرفان و فلسفه است. طبق دیدگاه افلاطون و ملاحظات عاشقانۀ مولوی ، عشق به عنوان یک منبع عقل االهی، مدرِک کل شمرده می شود. در مقالۀ پیش رو به شباهت‌های این دو دیدگاه فلسفی و عرفانی در باب عشق می‌پردازیم. درتبارشناسی اندیشه و تجربۀ زیستۀ مولوی در ساحت عشق و نوع  فهم کلی حاکم بر صورت‌بندی او از مفاهیم عاشقانه، نقب به بنیاد تاریخی، فلسفی  این نوع نگرش، ضروری می‌نماید. در این مسی...

کاربرد استعاره های گسترده و گوناگون در متونِ عرفانی موجب شده است که دیدگاه های نوی پیش روی مخاطب باز شود و فهمِ افراد در باب عالم معانی گسترش یابد. در واقع، استعاره به سبب عملکرد تداعی گری-اش در متونِ عرفانی به تسهیل شماری از تجارب نو کمک می کند؛ تجاربی که از دایرۀ تجربۀ مستقیم فرد خارج است. این پژوهش بر اساس دیدگاه های لیکاف و جانسون، دو نظریه پرداز معنی شناسی شناخت گرا، انجام شده است. این دو نظر...

آشنایی¬زدایی و فراهنجاریِ معنایی در غزلیّات مولوی

بررسی و نقد دیدگاه های قرآنی مولوی در مثنوی معنوی است. نویسنده، پس از ذکر معنای وحی، به انواع وحی از جمله: وحی به جمادات و حیوانات، وحی به معنای الهام و وحی به پیامبران از دیدگاه مولوی پرداخته و سپس در پاسخ به این سؤال که حاصل وحی چیست، اشعار دیوان مثنوی معنوی را مورد بررسی قرار داده و نتایج ذیل را به دست آورده است: 1. گسترش علوم و فنون و تحوّل در زندگی مادی انسان است، 2. دست یابی انسان به علم و...

جهان هولوگرافیکی، ایده­ای است که در قرن بیستم، توسط بوهم (1930) فیزیکدان دانشگاه لندن و کارل پریبرام (دردهة 1960) مطرح گردید. این مقاله، به بررسی و مقایسه جهان هولوگرافیکی و ویژگی­های آن در آثار مولوی (مثنوی و کلیات شمس­) و ارتباط آن با فرضیه­ی مُثُل افلاطونی و بیان شباهت­ها و اختلاف­های میان آنها، می پردازد. در پایان، به نتیجه­ای مبنی بر تأیید وجود ایده­ی جهان هولوگرافیکی در آثار مولوی - که تحت ...

در این مقاله رابطه و نسبت پرسش گری با امر مقدس در منظومه ی فکری مولوی به شیوه­ی تحلیلی  بررسی می­شود. در آغاز جهان نگری مولانا در رویکردی کلی در باب خاستگاه، جایگاه، حدود، توانایی و ویژگی های ترازهای معرفتی، و سپس جایگاه علوم، فنون، هنرهای بشری و شیوه های فلسفی و منطقی، و لزوم به­کارگیری و سودمندی موضوعات یاد شده نه تنها در زندگی دنیوی، حتی گاهی به عنوان وسیله ای برای رستگاری آن­جهانی بررسی می ...

زائوم یا فراخرد از مباحث نوینی است که در تحلیل فرمالیستی، به مطالعه و بررسی متون می­پردازد.از مهم ترین ویژگی­های زائوم این است که مانند سایر واژه­های زبان دچار خودکار شدگی و روزمرّگی نمی­شود و همیشه می­تواند به خوبی عهده­دار وظیفه خود باشد، یعنی با برانگیختن احساس و عاطفه به کمک موسیقی بشتابد و جای معنی را پر کند. بسیاری از کلمات در غزلیات مولوی وظیفه اصلی خود را که در نزد شاعران دیگر محدود به ا...

مقاله حاضر به بررسی نظریه مولوی درباره عقل می‌پردازد. وی عقل را دارای انواع مختلف می‌داند و برای هر کدام کارکرد خاص تعریف می‌کند. عقل جزئی به مصلحت‌اندیشی معروف است و چندان با عشق سرسازگاری ندارد اما عقل کلی آدمی را از قید بندگی می‌رهاند و به مراتب عالی کمال می‌رساند.در این مقاله با استناد به اشعار مولوی علاوه بر توضیح مراتب عقل، به تقابل برخی از مراتب آن با عشق هم پرداخته شده است.

مولوی معارف دینی و آسمانی را حکمت دینی نامیده است. دین نه تنها از نظر او معرفت است بلکه معرفتی محکم، استوار و بی رقیب است. حکمت دینی از نظر مولوی، حکمت متعالیه ای است که در پی تبیین و ارائه راهکارهای تعالی معنوی انسان است. دیگر حکمت ها، حکمت های دنیوی هستند و وظیفه تبیین معاش و مناسبات این جهانی را بر عهده دارند. مولوی حلقه واسط بین انسان و حکمت دینی را نیستی شناسی، هستی شناسی و متن شناسی می دا...

رازی و مولوی هر دو به بررسی مرگ‌هراسی پرداخته‌اند؛ رازی آن را در هرحال و نسبت به هرکسی بیماری و برخاسته از وهم و هوی می‌انگارد و طبیبانه گاه از راه عقل و گاه با ابزار نقل می‌کوشد آن را بزداید و به زعم خویش درمان کند. راهکار عمده او برای رفع آن، غفلت و رها کردن مرگ‌اندیشی است. زیرا اندیشیدن به مرگ همواره هراسی در پی دارد. برخورد مولوی به‌گونه‌ای دیگر است؛ او مرگ‌هراسی هر فردی را در نظام باورها...