روایت نزول قرآن بر هفت حرف یکی از روایات مشهور در جوامع روایی اهل سنت بوده که به صورت‏های نزول، قرائت و تفسیر قرآن بر هفت حرف و به صورت نزول قرآن بر اقسام هفت­گانه، در برخی جوامع روایی متقدم امامیه نیز نقل شده است. در حالی که در بدو امر به نظر می‏رسد این روایات با روایت زراره و فضیل بن یسار در الکافی مبنی بر نزول قرآن بر یک حرف در تعارض باشد، اما با واکاوی گونه‏های نقل روایات سبعة احرف در جوامع...

تاریخ و سیر فراز و فرود تفسیر قرآن کریم گزارش شده است. نوشتار حاضر، ترجمه مقاله »تفسیرِ« -  Tafsir- ویرایش دوم دائرة المعارف اسلام - EI2 - به قلم اندرو ریپین، (Andrew Rippin) - از مشهورترین قرآن پژوهان غربى معاصر و استاد تاریخ در دانشگاه ویکتوریا در کانادا - است. وى، پس از بررسى اصطلاح تفسیر، تلاشهاى گوناگون براى دسته‌بندى تفاسیر بر حسب عناصر تأثیرگذار بر فرایند تفسیر مانند علوم ادبى، فقه، کلام ...

در تفاسیر قرآن رویکردهای مختلفی درباره‌ی میزان و نحوه‌ی بهره گیری از حدیث مشاهده می‌شود. در تفسیرهای عرفانی این امر از جنبه های مختلفی مانند میزان تأثیر گرایش مفسر در گزینش و فهم روایات تفسیری، اهمیت بیش‌تری دارد. به همین جهت، تعیین جایگاه و کارکرد حدیث در این تفاسیر می تواند به عنوان سنجه‌ای برای تعیین میزان اعتبار آن‌ها درنظر گرفته شود. در این پژوهش که با روش توصیفی-تحلیلی گردآوری شده، ...

در مود فهم قرآن، نظرات متعددی ارائه شده است. عده ای را عقیده بر آن است که قرآن، کتابی نامفهوم است. گروهی در صدد بیان معانی باطنی قرآن کریم برآمده و دست به تأویلات مخرب و لجام گسیخته زده اند. هدف در این نوشتار شناخت عوامل و زمینه های پیدایش فهم های متعدد در طول تاریخ و یافتن نقاط ضعف و انحرافی از یک سو و بهره گیری از شیوه های معتبر در دانش فهم قرآن است؛ تا از این طریق به رأی معتدل و میانه ای در ...

بررسی مبانی، روشها و اسلوب بیانی تفسیر اهل بیت(ع) است.  میراث تفسیری اهل بیت (ع)، گنجینه نهفته و ناپیراسته ای است که می باید آن را کشف کرد و پالود اما با ابزار و معیارهای کلی نه فحص و تحقیق موردی که کاری بس دشوار و یا ناممکن است.  نگارنده از پیوند میان قرآن و عترت و از مهجور ماندن و ضرورت پیراستن سره از ناسره میراث تفسیری اهل بیت(ع) سخن می گوید. نخست دیدگاه های دانشیان در اعتبار و حجیت اخبار وا...

سید محمد حسین طباطبایی یکی از برجسته ترین مفسران معاصر قرآن است.آن چه تفسیر او را از قرآن واجد اهمیت بیش تر می سازد شخصیت چند بعدی اوست. او با وجود تبحر در کلام، فلسفه، فقه، اصول و عرفان اسلامی شیوه ای یکسر متفاوت در تفسیر قرآن را بر می گزیند؛ شیوه تفسیر قرآن به قرآن. نوشته حاضر می کوشد به واکاوی مفاهیم موجود در شبکه مفهمومی ایمان نزد علامه بپردازد و از این رهگذر تصویری سازوار از آن مفاهیم به د...

نگرش جامع گرایانه به سوره‌های قرآن یا «نظریه هدفمندی سوره‌ها» یکی از مباحث چالش برانگیز در حوزه علوم قرآن و تفسیر است که در دوره معاصر مورد توجّه ویژه قرآن پژوهان قرار گرفته است. در این نوشتار دلایل و دیدگاه‌های مخالفان و موافقان این نظریه ارائه شده است و در پایان دلایل مخالفان نقد و بررسی گشته است.

قرآن، کتاب انسان‌سازى است که انسان‌ها را به سوی سعادت و کمال هدایت می‌کند. حسین(ع) عِدْل و شریک قرآن است. این شراکت او با قرآن را پیامبر(ص) در حدیث ثِّقلَین تبیین نموده‌اند. کتابِ قرآن، صامت است و امام، قرآن ناطق. حسین بن علی(ع) به جهت ویژگی‌های خاصی که میان دیگر معصومان: داراست، مورد توجه ویژه رسول اکرم(ص) و ائمه: بوده است. در پژوهش حاضر می‌کوشیم به این پرسش پاسخ دهیم که دیدگاه‌های مفسران فریقین درب...

عرضه حدیث بر قرآن به عنوان مهم ترین معیار نقد متن حدیث از جایگاه ویژه ای برخوردار است. روایات بسیاری که پشتوانه و سند این معیارند، نزد اصولیان به «اخبار عرض» و «ترجیح» شهرت یافته و به عنوان نخستین و مهم ترین معیار در عرصه نقد متن حدیث و در بازشناسی احادیث معتبر از احادیث مجعول، همواره مورد توجه عالمان و اندیشمندان اسلامی قرار گرفته اند. طبق مفاد و مضمون این روایات، حدیثی که به معصومین: منتسب ...

تأویل از واژه هایی است که در علوم قرآن، تفسیر، حدیث، اصول فقه، کلام، فلسفه و عرفان به کار رفته است. از دیرباز این واژه بحث برانگیز و در چیستی و ماهیت آن، آرای گوناگونی از سوی اندیشمندان و مفسران ابراز شده است. مفسران، عارفان، متکلمان، باطن­گرایان و حتی تجربه­گرایان، هر کدام به نحوی پرده از چهره این واژه بر داشته­اند که نتیجه­ی آن، برداشت­های مختلف و بعضاً ناسازگار است. در این مقاله ضمن بررسی تفا...