مضمون «گوشه­نشینی جنگجو»، یکی از ویژگی­های کارکرد جنگاوری، عبارت است از عزلت اجبـاری و موقت جنگجـو در شرائطی خاص که جنگجو با اکراه به آن تـن می­دهد و با بروز رویدادهایی معیّن (که در نمونه­های بررسی­شده در این مقاله آغاز یا تدارک یک جنگ بزرگ است) از بنـد آن رها می­شود. در روایات حماسی یونانی و هندی، دست­کم دو نمونه از این مضمون را می­یابیم: آخیلِس، قهرمان ایلیاد، که در نوجوانی به تدبیر مادرش تتیس ...

ریخت شناسی، یکی از مباحث اساسی نقد ساختاری است که در عرصه‌ی ادبیات داستانی کاربرد فراوانی دارد. در این نوع از نقد ،منتقد ادبی با بررسی ساختار درونی موجود در داستان ، به کشف کنش‌ها و خویشکاریهای موجود در آن می‌پردازد . این مبحث نخستین بار توسط پراپ به عرصه ی ادبیات داستانی راه یافت.وی در این جستار که اساس کارش را بر پایه ی اعمال شخصیتهای موجود در داستان قصه‌های پریان قرار داد ،با بررسی کنش ها و ...

بررسی ساختاری (ریخت شناسی) یکی ازشیوه های واکاوی اثر ادبی است که با تحقیقات ساختار‌‌‌شناس روسی، ولادیمیر پراپ، در 1928 قدم به عرصه نهاد. هدف از تحلیل ساختاری در هر موضوعی رسیدن به شناخت بهتری از سرشت‌ انسان و طبیعت و ارتباط این روساخت‌ها با کنه عقاید و مذهب و هنر و دانش مردمان است. برای پی‌بردن به این ارتباطات، معیارها و شاخصه‌هایی لازم است تا مؤلّفه‌های اصلی و محوری از عناصر غیر مهم _ که نقش کل...

بسیاری از خدایان اساطیری، از جهان اسطوره‌ها بیرون آمده و در حماسه‌‎ها به صورت پهلوانانی نامی و یا شاهانی بزرگ نشان داده شده‌اند. یکی از آن پهلوانان حماسی، سمک، در داستان منثور حماسی ـ پهلوانی سمکِ عیّار است. این پهلوان با داشتن برخی ویژگی‌های اساطیری، همچون ایزدان اسطوره‌ای، ایندرا و مهر، پنداشته می‌شود. از جمله ویژگی‌های اساطیری سمک، می‌توان به این موارد اشاره کرد: آزاد ساختن مادینگان شهریاران ا...

روایت شناسی به عنوان رویکردی نوین در متن شناسی با آراء ساختارگرایان پیوند اساسی یافته است.ولادیمیر پراپ، فولکلورشناس روسی، نخستین کسی است که با مطالعۀ ساختارگرایانه بر روی قصه‌های پریان روسی، روایت‌شناسی نوین را پایه گذاری کرد. او دریافت قصه‌های عامیانه با وجود تنوعی که در روایت دارند از نظر انواع قهرمانان و عملکردها به هفت نوع شخصیت و سی و یک عملکرد که همواره با توالی یکسان از پی هم‌می‌آیند، م...

پروپ در کتاب ریخت‌شناسی قصه‌های پریان کوشید تعریف روشنی از روایت ارائه دهد. به همین منظور پروپ سعی کرد رخدادهای اساسی هر روایت را بیابد و آنگاه از آنها فهرستی تهیه کند. وانگهی، وی این رخدادهای پایه را کارکرد نامید. در حقیقت، او براین اعتقاد است که قصه‌های مورد مطالعة او علی رغم شـــکل متفاوتشان دارای ساختار مشترکی‌اند. از نظر او کارکرد ساده‌ترین و کوچکترین واحد روایتی است. به عبارتی دیگر کارکرد...

کهن نمونه اصطلاحی یونگی است برای محتویات ناآگاه جمعی؛ یعنی افکاری غریزی یا میلی که به سازمان­دهی تجربیات بنا بر الگوهای از پیش تعیین شده­ی فطری در انسان می پردازد. این تصاویر نخستین در طول روزگاران به اشکال گوناگون بروز کرده است ازجمله در قالب اسطوره و داستان چنانکه یونگ اسطوره­ها وافسانه­های پریان را تجلی کهن­ نمونه­ها می­داند. نمونه ی بارز این کهن­نمونه­ها را در ادب فارسی می توان در حکایت ها...

داستان گلریز نخشبی در شرح عشق شاهزاده عجب­ملک، فرزند پادشاه ترکستان به دختر شاه پریان نوشلب و اتفاقات و موانعی است که در راه رسیدن او به معشوقش پیش می‌آید . درون‌مایه‌های داستان «گلریز»، که ضیاءالدین نخشبی آن را به سال 750 هجری قمری در قالب نثری آمیخته به نظم آفریده است، یادآور افسانه‌های پریانی است که رویای بسیاری از آن‌ها را در داستان‌هایی همچون «هزار و یک شب» می‌توان یافت . بن‌مایه‌های عیاری...

پراپ در پژوهشی روی صد قصّۀ فولکلورِ روس، خویش‌کاریِ شخصیّت‌ها را کوچک‌تر‌ین واحدِ ساختارینِ روایت دانست و با تجزیه‌و‌تحلیلِ آن‌ها، ساختارِ پیرنگِ قصّه و نظامِ کنش‌های روایی را صورت‌بندی‌نموده، حُکم‌هایی در‌موردِ ساختارِ بنیادینِ قصّه‌های پریان و رده‌بندیِ آن‌ها صادر‌کرد. پژوهشِ حاضر، با تکیه بر نظریّۀ پراپ، نخست درپیِ سنجشِ کار‌آمدیِ الگوی او در تبیینِ ساختاریِ روایتِ نبرد‌های مربوط به پاد‌شاهیِ بدیادران (Vidyadhara) در...