حصار در ترکیب دولت تیموریان اواخر سدۀ پانزدهم میلادی از مناطقی بود که امتیازات خاصی داشت. در این مقاله به اختصار دربارۀ اوضاع سیاسی اواخر سدۀ پانزدهم و اوایل سدۀ شانزدهم ماوراءالنهر و نقش حصار در وضعیت سیاسی این سرزمین، ابرازنظر شده است. در ابتدا راجع به اوضاع حاکمیت در ماوراءالنهر ازجمله سمرقند و بخارا بحث شده است و تعدادی از حاکمان حصار که موردحمایت خاندان تیموری بودند، معرفی شده اند. یکی از ...

این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که چگونه هنر بودایی در آسیای مرکزی، به ویژه در کشورهای آسیای میانه، گسترش پیدا کرده است. امپراتوری موریا (321 تا 185 ق.م.)، در زمان حاکمیت دولت یونانی باختری دراواسط قرن سوم ق.م سعی کرد دین بودایی را در باختر گسترش دهد.کوشانی ها با تشکیل دولتی مستقل (حدود 100 ق.م)، تمدن جدیدی را در تاریخ باختر رقم زدند. بعدها امپراتوری کوشانی همسایه ی شرقیِ دولت اشکانی شد، تا...

باغ ایرانی به عنوان یکی از مهم‌ترین سبک‌های باغسازی و معماری منظر در جهان شناخته شده است. باغ‌های ایرانی در هند نشانگر بکارگیری شیوه استقرار سریع حکام گورکانی هند (بابر، همایون، اکبرشاه، جهانگیر، شاه جهان و...) بر هند است؛ همان شیوه‌ای که توسط تیمور و اعقاب او در سمرقند و هرات به عنوان الگوی تغییر روش زندگی از چادرنشینی به تشکیل دارالسلطنه و استقرار در پایتخت بکار گرفته شد. تفاوت‌هایی که در اق...

ایران و هند دو همسایة بزرگ با تاریخ طولانی، دارای ریشه­های نژادی و تاریخی مشترکی هستند که مناسبات آنها از عصر باستان تا کنون غالباً حسنه بوده است. این روابط در عصر حکومت صفویان بر ایران و به‌ویژه در دورة تکوین و استقرار دولت صفوی و همچنین حکومت اخلاف امیرتیمور گورکانی در هند، گسترش چشم‌گیری داشت. این دو سلسله در بیشتر این مدت روابط دوستانه و نزدیکی داشتند که از عوامل مؤثر خارجی آن، دشمن مشترکی ب...

محمودخواجه بهبودی سرور جدیدان آسیای مرکزی و یکی از روشنفکران آگاه از وضع معنوی جامعه و علم و معارف است. این مقاله با هدف بررسی نقد ادبی در نشریه‌های بهبودی، یعنی سمرقند و آیینه، به‌نگارش درآمده است. یکی از تألیفات بهبودی که رگه‌هایی از نقد ادبی در آن به‌چشم می‌خورد، مقاله‌ای با نام «مناظرة حقیده (دربارۀ مناظره)» است که در آن راجع به مناظره نوشتۀ عبدالرئوف فطرت بحث کرد...

به منظور تحلیل پراکنش جغرافیایی شاعران فارسی زبان، ابتدا تمامی شاعران ادبیات فارسی موجود در منابع، مورد مطالعه قرار گرفت و سپس تعداد 205 نفر از شاعران معروف و دارای شناسنامه و دیوان مشخص انتخاب و سپس توزیع جغرافیایی این شاعران از لحاظ محل تولد، در دوره‌های مختلف سبکی ادبیات فارسی مورد مطالعه قرار گرفت. علاوه بر این، به منظور تهیه نقشه پراکنش جغرافیایی و ترسیم نمودارهای مربوطه، از نرم افزارهای A...

پیدایش هنرهای تزئینی و معماری عصر تیموری، معلول عواملی چند می­باشد که از مهمترین آنها می­توان به این موارد اشاره کرد. تأثیرپذیری تیموریان از فرهنگ ایرانی، انتقال هنرمندان و فرهیختگان ایرانی و سایر بلاد توسط تیمور به سمرقند و نقش­آفرینی آنها، مرکزیت­یافتن هرات در عصر جانشینان تیمور و حمایت­های بی­شائبه آنها از ارباب فضیلت، ارتباط مکتب هنری هرات با سایر مکاتب هنری این دوره و تأثیرپذیری آن از ویژگ...

بعد از مرگ تیمور در سال 807ه.ق. و تقسیم امپراتوری او بین مدعیّان تیموری، شهر فرغانه به ظهیرالدین محمّد بابُر از فرزندان عمر شیخ ابن‌ابوسعید محمد‌ابن میرانشاه ‌ابن‌تیمور رسید و وی پس از تصرف سمرقند- پایتخت تیمور- در سال 906ه.ق. با دشمن قدرتمند‌تر از خود- محمّد شیبانی خان ازبک معروف به "شیبک خان" روبرو گردید که در نهایت باعث مهاجرت او به هند و تأسیس سلسله‌ی گورکانیان هند شد. با فروپاشی قدرت تیموریان ...

ابو عمرو محمد بن عمر بن عبدالعزیز کشی از علمای نیمه نخست سده چهارم هجری است که در رشته حدیث و رجال صاحب مهارت بود. سال دقیق ولادت و وفات وی روشن نیست. شواهد حاکی از آن است که وی در نیمه نخست قرن چهارم می زیسته و رشد و نمو علمی وی در دیار سمرقند و ماوراءالنهر بوده است. شیخ طوسی و نجاشی که نزدیک ترین افراد به عصر اویند، نگارش کتابی در رجال را به وی نسبت داده اند. ابن شهر آشوب، که یک قرن پس از شیخ...

در آغاز قرن بیستم در منطقۀ آسیای مرکزی و به ویژه در شهرهای بزرگ آن ازجمله سمرقند، بخارا، تاشکند، خوقند، خجند و... جنبش فرهنگی و اجتماعی جدیدیه عرض هستی کرد که در ترویج خودشناسی ملی، رشد حس وطن دوستی، تشکیل مکتب و معارف، بیداری فکری، ترغیب آموزش علم و فرهنگ، تلقین آرمان های انسان پروری و افکار دموکراسی در کشور نقش معین داشت. در این مقاله، ضمن معرفی خادمان و جانب داران این جنبش، مهم ترین مکتب های...