در رساله حاضر سعی شد به تأثیر عرفان اسلامی بر گرافیک معاصر ایران پرداخته شود، چراکه مسأله ی عرفان در سال های اخیر و به خصوص بعد از انقلاب اسلامی بیشتر مطرح شد. از آن جایی که عرفان ما ریشه ی عمیقی در اسلام دارد، تلاش در جهت یافتن میزان تأثیرات عرفان اسلامی را در هنر معاصر و بالاخص گرافیک شد. به جهت زندگی در یک جامعه اسلامی و سعی در برقراری ارتباط میان زندگی و دینمان و ارتباط عمیق هنر اسلامی با ع...

بیش از هزار سال است که  هنر اسلامی بدین نام شناخته می‌شود و در کشورهای اسلامی و غیر آن هر از گاهی رویدادهایی مرتبط با آن بر پا می شود. در سال­های اخیر، شاهد برپایی نمایشگاه­های متعددی با عنوان "هنر اسلامی معاصر"  در موزه­ها و گالری­ ها یا نمایشگاها هستیم.  در این رویدادها، آثاری از هنرمندان  مختلف به نمایش  گذاشته می شود. هدف این مقاله، مطالعه محتوی نمایشگاه ­های "هنر اسلامی معاصر"  به منظور  د...

هنر ایرانی ـ اسلامی به عنوان یکی از ارزشمندترین عوامل فرهنگی برای دستیابی به اهداف نظام جمهوری اسلامی ایران در عرصه‌های گوناگون محسوب می‌شود؛ ولی آیا هنر کشور در حال حاضر در خدمت اهداف انقلاب قرار دارد، یا بی‌تفاوت و نیز در تقابل با آن عمل می‌کند؟ اگرچه پس از انقلاب، آثار ارزشمندی در حوزه‌های گوناگون فرهنگی و هنری تولید شده است؛ ولی آیا همه آثار پدیدآمده در این بازه زمانی از شاخصه‌های جوهری اسل...

شکل‌گیری هنر اسلامی بحثی است که از دیدگاه‌های مختلف به آن پرداخته شده است. منظر سنت-گرایانه با نگاهی کل‌نگر و جامع به این مبحث می‌پردازد و ضمن توضیح دربارۀ خاستگاه این هنر به عوامل آن می‌پردازد و سیر تاریخی آن را از این دیدگاه توجیه می‌کند. در نوشتار پیش‌رو، با مبنا قرار دادن آرای اصیل سنت‌گرایان به بحث دربارۀ شکل‌گیری هنر اسلامی پرداخته می‌شود، در همین راستا سیر تاریخی برخی انواع شاخص هنر اسلا...

یکی از موضوعات بحث برانگیز در باستان­شناسی و هنر جهان اسلام، چیستی هنر اسلامی است. پژوهشگران متعددی درباره خاستگاه، چیستی و حوزه عمل هنر دوران اسلامی مقالات و کتب تخصصی نگاشته اند. آنچه که معیار تمایز اندیشه های معاصر در تفسیر هنر به معنای اسلامی آن قلمداد می شود معطوف به مبانی نظری و چارچوب­های تفسیری است که هریک، با رهیافت­های گوناگون به آن پرداخته اند. رهیافت هایی که به واقع، نقش بسزایی در ب...

شماری از آثار هنری ایران سده­های 4 تا 8 ﻫ. ق. با مجالسی آراسته شده­اند که شاهی کمان­گیر و سواره را در نخجیرگاه آهو نمایش می­دهد، درحالی­که بر پشت مرکبش زنی ریزاندام و چنگ­نواز نشسته است. این صحنه بنا بر متن شاهنامۀ فردوسی و هفت پیکر نظامی گنجوی، داستان بهرام گور شاهنشاه ساسانی و کنیز خنیاگرش آزاده را روایت می­کند. البته انتساب این روایت به شاهنامۀ فردوسی در سال‌های اخیر موضوع انتقاد بوده و حتی ...

در این مقاله تلاش شده است با رویکرد جامعه شناسی هنر نگاهی به عناصر شیعی در هنرهای متفاوت ایرانی اسلامی افکنده شود و تاریخ و نحوه ی ظهور آنها و نیز عوامل اجتماعی موثر بر این ظهور مطالعه شود. یافته های مقاله نشان می دهد به تناسب نوع حکومت های اسلامی، اعم از شیعی و غیر شیعی در دوره های گوناگون، شیوه نمایش عناصر شیعی در هنر تغییر کرده است. هنگامی که شیعیان دچار محدودیت بودند این عناصر کمتر بوده و ه...

همان گونه که یکی از شروط مهم پایایی و ماندگاری هر پیام، جای گرفتن در قالب های هنری است، برای انتقال مفاهیم متعالی و غنی اسلامی نیز گریزی از استفاده از ابزار هنر نیست. انقلاب اسلامی با ادعای جامعیت در تمام زمینه های فردی و جمعی و برای صدور اندیشه های خود سخت نیازمند ابزار هنر است. عمق این نیاز آن گاه روشن تر می شود که جایگاه تاریخی انقلاب اسلامی در برابر ایدئولوژی هایی که علی رغم کثرتشان در مبنا...

زمان از مهمترین جنبه های جهانشناسی سنتی است که اصول آن در منابع سنت اسلامی به دقت تبیین می شود. در این سنت مطابق اصل سلسله مراتب وجود برای زمان مراتبی طولی در نظر گرفته می شود که بالاترین آن «سرمدیت» است. بر این مبنا ضمن تأکید بر این که تنها سرمد مطلق حضرت حق تعالی است، سایر جلوه های هستی در این عالم را تنها در پیوند با آن ازلیت و ابدیت مطلق واجد مرتبه ای از جاودانگی می دانند. به عبارتی اگرچه ه...

هنرهای بصری در اسلام مانند دیگر هنرهای تصویری، ساختار و مبانی خاص خود را دارند. این اصول را در ماهیت کلی آموزه های اسلامی می توان یافت و در جوهرۀ وجود معنوی رنگ ها مشاهده کرد. فرم ها و رنگ ها دربردارندۀ پیام هایی از دنیای ماوراء هستند. رنگ به فرم (شکل) و ترکیب های ساختاری آن کمال می بخشد و بدان نیرو می دهد. می توان گفت جوهر اصلی رنگ، انعکاسی از عالم خیال است که به واقعیت های عالم برون وفادار نی...