اختلاف در مرجع ضمیر «فأنساه» در آیه 42 یوسف این آیه را به یکی از آیات چالش برانگیز در حوزه تفسیر و کلام مبدل کرده است. در تفاسیر روایی با استناد به انبوهی از احادیث، حضرت یوسف× مرجع ضمیر دانسته شده و درخواست وی خطایی به شمار آمده که موجب زدوده شدن یاد پروردگار از دل وی گردیده است. در مقابل گروهی از مفسران با استناد به سایر آیات، مرجع ضمیر را به زندانیِ در شرف آزادی بازگردانده اند. بدین سان شیطان...

این پژوهش عهده دار تبیین چیستی خلیفة اللهی در قرآن و بررسی نحوه پیوند آن با امامت است. گسترده­ترین آیه در زمینه استخلاف آیه 30 سوره مبارکه بقره است، خلیفة الله برترین موجودات و دارای شؤون متمایزساز از دیگران است. امامت در دیدگاه شیعه عبارت از جانشینی انبیاء و خلافتی از جانب حق تعالی در همه امور دینی و دنیایی است که با نصب الهی تعیین می­شود. امامت در دیدگاه اهل سنت نوعی رهبری عمومی با هدف حراست ...

بحث آرمان شهر که از بحث های بسیار ارزنده و مهم در اندیشه سیاسی است، دارایکارویژه های مختلف است. ملاصدرا از سازوکار آرمان شهر برای انتقاد از وضع سیاسیموجود و ارائه الگوی جایگزین بهره می برد. در آرمان شهر صدرا، شهروند و قانون ازاهمیت فراوانی برخوردارند و جامعه بدون وجود هر یک از آنها تحقق نمی یابد؛ اما مهم تراز آنها دستگاه اجرایی است. از نظر صدرا شهر آرمانی شهری است که در آن نبی، امام یافقیه حاکم...

((نبی اکرم(ص) در شهر کوهسارهای سیاه, مکه زاده شد, بالید و به رهبری مردمان مبعوث گشت. سیزده سال, پیام الهی خویش را پنهان و پیدا بر مکیان خواند. پیروان زیادی یافت و دل های مشتاق زیادی را از خارج مکه به سوی خود جلب کرد. آنان که بدو گرویدند, تا پای جان, شکنجه و هجرت در کنار او ماندند. و آنان که وی را تکذیب نمودند, در این راه بر قتلش کمر بستند, اما نا موفق. اسطوره لیله المبیت شکل گرفت و پیامبر(ص) در...

پیشرفت مدنی در جامعه عهد نبوی[1] سیدعلیرضا واسعی* چکیده جامعه مدینه که به کوشش پیامبر اسلام(ص) پدید آمد، آن چنان با پیشینه خود و نیز با آن چه در ذهنیت مردمان وجود داشت، متفاوت شده بود که اطلاق مدینه فاضله بر آن چندان دور از واقعیت نمی نمود؛ جامعه‌ای مبتنی بر ارزش‌های متعالی و دارای شاخصه‌های پیشرفت؛ چون امنیت، فرهنگ، نظم و آزادی که حرکت شتاب آلود آن تا سالیان دراز هم چنان بالان بود و زمان زیادی...

نقش عقل و کارکرد آن در مدعیات دینی بسیار حائز اهمیت است. رویکرد عقل‌گرایی در جهان اسلام بسیار متفاوت است. مشرب‌های مختلف فلسفی و کلامی و نزاع‌های نظری در جهان همه ناشی از نقش عقل و فرایند عقلانیت‌اند. کندی، فارابی، بوعلی‌سینا، سهروردی، و ملاصدرا از بزرگ‌ترین فلاسفة مشرق‌زمین‌اند که رویکردهای مختلفی در ارتباط عقل و دین دارند. یکی از فیلسوفان مشهوری که در این زمینه درخشید فارابی است. فارابی در زم...

نوسازی مفهوم علم و دین بر پایه رویکرد ترکیبی عقل و ایمان چکیدهبررسی تاریخی نسبت «عقل و دین» و تعامل بین داده‌های دینی و یافته‌های بشری و تبیین حوزه هر یک از این دو مقوله، از دیر زمان توجه فیلسوفان و متالهان ادیان را به خود جلب نموده است. به‌گونه‌ای که پهنه تاریخ ادیان را می‌توان صحنه گفت‌وگوهای مستمر عقل و دین قلمداد کرد که سابقه چهره جدید آن تحت عنوان «علم و دین» به اواسط قرون وسطی...

این پژوهش به مطالعه خطبه‏های جمعه و عیدین پیامبر گرامی اسلام6 می‏‏پردازد. در یک نگرش کلی، با جمع‏آوری خطبه‏های جمعه و عیدین به جا مانده رسول خدا6 از جوامع حدیثی شیعه و اهل‏سنت به مواردی چون گزارش اجمالی از خطبه‏ها، فهرست کل نمایه‏های خطبه‏ها بدون حذف مکررات و فهرست کل نمایه‏های خطبه‏ها با حذف مکررات اشاره شده است. سپس در قالب تحلیل موضوعات خطبه‏ها مسائلی از قبیل تعیین مؤلفه‏های مهم خطبه‏ها، میز...

معارف و احکام قرآن در سه سطح و مرتبه قابل فهم و تبیین است و فهم مرتبه کامل آن بدون تبیین نبی اکرم(ص) ممکن نیست و تنها کسانی توانِ تفسیر همه معارف قرآن را دارند که همه تبیین های آن حضرت را دریافت کرده باشند. روایات عامّه و خاصه نشان می دهد که امام علی(ع) همه تنزیل و تأویل و معانی و معارف قرآن را از رسول خدا(ص) دریافت کرده است. بدین جهت، امام علی(ع) دومین مفسر آگاه به همه معانی قرآن بوده است. در ای...

داستان انبیا(ع) دستمایه بسیاری ازهنرهای جدید و قدیم گردیده است و ادبیات در دو شاخه ی نظم و نثر، فیلم، مجسمه سازی، تئاتر، نقاشی، ادیان،عرفان، جامعه شناسی و روانشناسی ازجمله ی هنرها و علومی است که از پردازش به این موضوع غافل نبوده اند.انبیا اساسا به عنوان شخصیتهای مقدس، توجه بشر را به خود جلب کرده و صفات ویژه و مشترک آنها مخاطب را به تقدیس و پیروی فرا می خواند. یکی از این پیامبران که از گذشته و د...