کانت فیلسوف شهیر آلمانی در کتاب دوران سازش، نقد عقل محض، کوشیده است شرایط امکان معرفت کلی و ضروری را به‌دست دهد و بدین وسیله مرزهای دانستن را مشخص کند. از نظر کانت، حکم تألیفی پیشینی تنها زمانی امکان می‌پذیرد که صورت‌های محض زمان و مکان تمثلات داده‌شده را متعین کنند. او تلاش می‌کند نشان دهد که شرط حکم تجربی عینی، اطلاق صورت‌های محض فاهمه یا مقولات بر شهودهایی است که به تعینات زمانی و مکانی متعی...

ادموند هوسرل پایه گذار پدیدارشناسی در معنای خاص و جدید کلمه است‌‌‌‌‌‌.‌‌‌‌‌‌ وی با این نهضت فکری تحولی در فلسفه غرب پدید آورد. پدیدارشناسی استعلایی هوسرل روشمند (متدولوژیکال) است و در زمانه بحران علوم و فلسفه اروپایی آن‌را یگانه طریق مبتنی ساختن بنای معرفت بر پایه‌ایی خلل‌‌‌ناپذیر می‌دانست‌‌‌‌‌‌.‌‌‌‌‌‌ پدیدارشناسی هوسرل به توصیف آگاهی محض و افعال آگاهی و نحوه روی­آوری آن می‌پردازد، جهان او، جها...

متافیزیک توصیفی استراوسن، همانند رئالیسم  تجربی کانت، با توصیف ساختار واقعی اندیشه  ما از جهان، به تعیین محدودیت‌های شناخت تجربی ما از جهان می‌پردازد. در این صورت، ایدئالیسم استعلایی کانت همچون آموزه نا منسجمی می‌ماند که گرویدن به آن به معنای باز گشت مجدد به شکاکیتی است که فلسفه انتقادی خواهان حل آن بود.  مطابق نظر استراوسن، کافی است فقط درباره حد، فکر کنیم و نه اینکه همانند آموزه ایدئالیسم است...

«فهمیدن دیگری» نقطة پارادوکسیکال اخلاق است: بدون آن هیچ اخلاقی ممکن نیست و تحقق آن نیز مستلزم حذف غیریت از دیگری و به رسمیت نشناختن آن است. فلسفة مدرن ما را در چنین موقعیت ناسازی قرار می دهد؛ ناسازه ای که در تقابل هوسرل و لویناس به اوج خود می رسد. دنبال کردن اندیشه های این دو، ما را به ریشه های عمیق این ناسازه نزدیک می کند و به تلاش برای یافتن راه برون رفت از این دیالکتیک دردناک وامی دارد. ضمن ...

چکیده کشف و شهود از گواراترین و رازآمیزترین جلوه‌های حیات دینی بشر است. بازشناسی ماهیت و سرشت آن، ارزش معرفتی، سنجه‌های تشخیص سره از ناسره در میان انبوه دعاوی، باعث دلمشغولی بسیاری از اندیشمندان و خردورزان شده است. اثر هنری با ریشه گرفتن از شهود استعلایی و حسی هنرمند از یکسو و درک آن از سوی مخاطب، جاودان و یگانه می‌شود. «شهود»، حقیقت ذهن هنرمند و در نهایت حقیقت اثر هنری را آشکار می‌سازد. مبحث ...

سیدجمال‌الدین‌ اسدآبادی‌ و محمد عبده از جملۀ پیشگامان و اندیشمندان بیداری اسلامی در جهان تسنن‌اند. هردو، با احساس «دردی مشترک» و با نگاه به وضع کشورهای اسلامی و عقب‌ماندگی و عقب‌نگهداشته‌شدن ممالکشان، درپی چاره افتادند و «اسلام» را چارة نهایی دانستند و به ارائة راهکارهایی پرداختند. سیدجمال به‌رغم این‌که‌ آرمان‌های‌ بزرگی، همچون‌ «وحدت»، در سر داشت و برای‌ تحقق‌ آن‌ها، بی‌صبرانه،‌ به‌ هر تلاشی‌ ...

از نظر مولوی عشق محرّکِ اصلی، در سیرِ استکمالیِ جهان هستی است، و این سیر شاید با حرکت جوهری در «حکمت متعالیه» بی­ارتباط نباشد. هر چند تفاوتی نیز دیده می­شود و آن این­­که مولانا حرکت استعلایی را در کل جهان هستی جاری و ساری می­داند؛ ولی حرکت جوهری مربوط به جواهر است. بر اساس این پژوهش، توصیف­ها و تمثیل­هایی که در مثنوی برای مرگ به کار می­رود به سه نوع قابل تقسیم است: حسی، که در این نوع تمثیل‌ها به ام...

کـانت تـصورات مـحض عقل، یعنی خدا، جهان و نفس، را دارای دو کاربرد متفاوت می­داند؛ یکی کاربرد نادرست آنها که وی آن را کاربرد متعالی می­نامد و در آن برای تصورات، مابه ازای خارجی در نظر گرفته می­شود. در این کاربرد، تصورات دارای نقش قوام بخش­اند. دیگری کاربرد درست آنهاست که کانت آن را کاربرد حلولی تصورات می­نامد و در آن تصورات صرفاً متوجه مفاهیم محض فاهمه و کاربرد آنهاست. نقش تصورات در این کاربرد نظا...

در این مقاله می کوشیم جایگاه آزادی اصیل را، بنا بر تفسیر هایدگر، در تفکر کانت نشان دهیم. به نظر هایدگر فراروی و استعلای آدمی، اساس آزادی است. انسان به سبب نسبت خاصی که با هستی دارد می تواند از سطح موجودات به سوی خود وجود فرا رود و خود را از روزمرگی و موجود بینی آزاد سازد. به نظر هایدگر، کانت به این حقیقت که ذات آدمی در استعلایی بودن و فرا روی اوست، گرچه شاید به نحوی مبهم، متفطن گردیده و آن را ا...