میان ابوالعلا معری ، خیام و حافظ همسویی هایی وجود دارد که همه این اشتراکات نه در اثر تاثیر مستیم آنها از یکدیگر است . اشتراکات فکری حافظ و خیام را می توان در سه مقوله : خدا ، انسان ، جهان بررسی کرد . بیگمان زیر بنای فکری خیام ، ارسطویی است و زیر بنای فکری حافظ افلاطونی و اشراقی است . ولی آن دو درباره جهان و انسان غم مشترکی دارند برای مثال مرگ ، ناپایداری های جهان و اوضاع سیاسی و اجتماعی روزگار...

فروغی بسطامی از شاعران غزلسرای قرن سیزدهم هجری است وی مدتی از عمر خود را به مدح شاهزادگان قاجاری گذرانید و سپس شاعر دربار ناصرالدین شاه شد. استغراق در آثار و احوال عارفان بزرگ نظیر بایزید بسطامی، حلاج، ابوالحسن خرقانی و دیگر عارفان سبب تغییر حال او و اختیار زندگی درویشی شد. فروغی شاعر دوره­ی بازگشت است. زبان غزلیاتش فصیح و استادانه و نزدیک به زبان سعدی و حافظ است، او مضامین عاشقانه­ی غزل خود ر...

در ادبیات مقابله ای پژوهشگر در پی آن است که با توجه به همگونی های واژگان، ترکیبات و مفاهیم در یک اثر هنری اثرگذاری ها و اثر پذیری های برجسته¬ی آن حوزه را آشکار سازد. در دوران سبک بازگشت قاآنی شیرازی شاعری موفق در تقلید از شاعران گذشته ی فارسی زبان بوده و از بسیاری از آنان در دیوان خویش نام برده است. حافظ در این میان تأثیر چشم گیری بر قاآنی داشته و قاآنی ابیاتی از حافظ تضمین کرده و غزلی از حافظ ...

بسیاری از ابیات حافظ، بدون آنکه به لحاظ واژگان و ترکیبات دشواریی داشته باشد محل شبهه و نزاع است. این شبهه انگیزی جزء ذات غزلیات حافظ است و مربوط به رندانه سخن گفتن اوست؛ این روش درحقیقت بخشی از رندی حافظ است ما برای فهم رندی حافظ، ‌ناگزیریم روشی به‌ کار ببریم که آن شبهات را برطرف کند. با توجه به تبحّر حافظ در حوزة بلاغت اسلامی بویژه دانش معانی، شاید یکی از ابزارهای کارآمد در فهم رندی حافظ و حلّ ا...

پیشینه مدح در شعر عربی به عصر جاهلیت می رسد؛ ولی مدح در شعر فارسی، به تقلید از عروض عربی، از قرن سوم هجری شروع شده است. در دوران حیات متنبی و حافظ، مدحرواج فراوان یافته و شاعران بسیاری به مدیحه سرایی مشغول بود هاند. جایگاه و موقعیت مدح در دیوان متنبی و حافظ، با یکدیگر تفاوت فاحشی دارد. در حالی که حدود 90 % دیوان متنبی را مدح تشکیل می دهد، تنها 7% دیوان حافظ به مدح اختصاص یافته است. این دو شاعر ...

آندره ژید، نویسندۀ مشهور فرانسه در قرن بیستم، برای خلق مائده های زمینی، بزرگترین اثر خود، از غزلیات حافظ الهام گرفته است. مائده ها برای شرقیان و به خصوص ایرانیان اثری برجسته محسوب می شود؛ زیرا مهمّ ترین کتابی است که قدرت تأثیرِ ادبیات فارسی بر ادبیات غرب را نشان می دهد. در مقاله توصیفی – تحلیلیِ حاضر تلاش می کنیم این ﺗﺃﺛﻴﺮرا نشان دهیم. این پژوهش ابتدا از علاقۀ  ژید به شرق و ادبیات فارسی و شیوه و م...

وجود واژه های ترکی در متون زبان و ادب فارسی نشانگر پیوند دیرینة این دو زبان با یکدیگرست و از آنجا که دیوان حافظ نیز – که غزل فارسی در آن به اوج شکوفایی و کمال خود رسیده از این تأثیرپذیری بر کنار نبوده است، در این مقاله سی و پنج واژة ترکی آن معرفی و کاویده و با استناد به منابع، ریشه شناسی شده است. امیدست که این مقاله بتواند با تحلیلی درست برای حافظ دوستان و حافظ پژوهان باشد.

    چکیده اگر این سخن ویتگنشتاین را بپذیریم که زبان همان ذهن است و ذهن همان زبان، دیگر برای شناخت اندیشه هرکس و از جمله حافظ راهی جز تامل جدی بر آثار زبانی او نمی ماند. اما این، همه راه نیست بلکه پس از شناخت اندیشه، سرچشمه ها و آبشخورهای آن نیز باید شناسایی شود تا راز وجودی این معجزه زبانی و ادبی آشکار گردد. در این میان،...

شعر حافظ در عین انسجام ساختاری، ظاهری پاشان و گسسته دارد. برخی منکران، به اعتبار این ظاهر بر حافظ خرده می گرفتند که هر بیتش سخنی مجزاست، برخی نیز برای بی اعتبار کردن حرف اصلی حافظ، ابیات او را از هم تفکیک می کردند تا از زهر انتقادهای وی بکاهند، لیکن در دورۀ معاصر بدون توجه به این سابقه تاریخی، استقلال ابیات را هنر حافظ شمرده اند. در مقاله حاضر، پس از بحث و بررسی دربارۀ عوامل پیدایش این تصورها، ...