یکی از متون کهن زبان فارسی دستنویسی از شرح منظومۀ خلافیات است که به شمارۀ 819 در مجموعۀ فیض الله افندی در کتابخانۀ ملّت (استانبول) نگهداری می شود. نسخه مورّخ 665ق و دارای 332 برگ است. اصل منظومۀ خلافیات از نجم الدّین ابوحفص عمر بن محمّد بن احمد نسفی (461 – 537ق) سرودۀ 504ق است و شرح فارسی این اثر را شخصی ناشناس در میانۀ سال های 504ق تا 665ق به قلم آورده است. مطابق فهارس و کتاب شناسی ها، این اثر کهن...

شناخت حال رجالی راوی گاه با فرایند توثیقات عام میسر می شود که طی آن جمعی از راویان تحت ضابطه ای خاص توثیق می­شوند. واکاوی دقیق برخی توثیقات عمومی از جمله مسائلی است که درمطالعات راوی شناسی از اهمیت بسزائی برخوردار است. پژوهش حاضر پس از شناسائی شخصیت رجالی وحدیثی احمد بن محمد بن عیسی اشعری وگزارشی از نظریة «توثیق مشایخ اشعری»، با روش کتابخانه­ای ورویکرد توصیفی ـ تحلیلی، به نقد این نظریه پرداخته ...

در سدۀ سوم هجری برخی راویان حدیث از سوی احمد بن محمد بن عیسی اشعری از شهر قم اخراج شدند. از آنجا که بیشتر اخراج شدگان متهم به غلو بودند، دلیل اخراج ایشان، غلو و انحراف عقیده دانسته شده است و با یک تعمیم کلی اظهار می شود که قمی ها راویان را به کوچک ترین شائبه غلو از شهر اخراج کرده و در حقیقت به حذف کلی آنان حکم می کردند، ولی به نظر می رسد که دلایل اخراج این افراد، تنها انحراف در عقیده نبوده است،...

  یکی از نمونه‌ هایی که در ابتدای کتب و مقالات علمی در باره نوسانات واهلشی معرفی می‌شود، منبع حاوی مایع و یک سیفون ساده است که به جام تانتالوس مشهور است. پیگیری نگارنده مقاله نشان داده است که منشأ تاریخی مستندی برای این جام نمی‌توان یافت و احتمالاً از اواخر قرن هجدهم یا اوایل قرن نوزدهم این جام به‌عنوان یک وسیله آزمایشگاهی در مراکز آموزشی و تحقیقاتی اروپا معرفی شده است. در سی و دومین طرح در کتا...

خراسان در فاصله نیم قرن حاکمیت طاهریان با آرامش نسبی همراه بود. سقوط این حکومت و تصرف نیشابور توسط یعقوب چندین دهه شهرهای خراسان را دچار ناامنی و آشوب ساخت. ظهور مدعیان جدید که هر یک خود را نایبان حکومت طاهری معرفی می­نمودند تنها برای کسب قدرت و به میراث بردن حکومت طاهریان بود. احمد بن عبدالله خجستانی از جمله سرداران آخرین امیر طاهری بود که به خدمت یعقوب پیوست و با عزیمت یعقوب به سیستان خود را ...

سام نامه یکی از منظومه های ارزشمند و قابل تقدیر زبان و ادبیات فارسی است که در زیر سایه ی شاهنامه فردوسی حکیم ناشناخته مانده است. حال آنکه این اثر گرانقدر و استثنایی، ما را از مطالعه ی دیگر آثار حماسی از جمله سام نامه بی نیاز نمی کند چرا که هر گلی بویی دارد. شناخت بیشتر آرایه ها و ترفندهای تصویرسازی در این اثر به درک و فهم فضا و حال و هوای حاکم بر آن کمک خواهد کرد. در این پایان نامه که موضوع آن ...

لوسین گلدمن (1913-1970م) پژوهشگر سرشناس در حوزه جامعه شناسی ادبیات و جامعه شناسی رمان است. وی با پیروی از نظریه کارل مارکس به بررسی ارتباط اثر ادبی با جامعه پرداخت؛ پس از آن حوزه پژوهش های جامعه شناسانه خود را به جامعه-شناسی رمان منحصر کرد و روش جدیدی را در پیش گرفت و آن را ساختگرایی تکوینی نامید. گلدمن در روش خود در پیِ برقراریِ پیوندی معنادار میان فرم ادبی و مهمترین جنبه های زندگی اجتماعی بود. ...

این پژوهش در خصوص «سوگ سروده»، به ویژه بررسی سوگ سروده های « ملک الشعرای بهار» و «خلیل مطران» است. هدف از این پژوهش، بررسی و مقایسه ی سوگ سروده های دو شاعر مذکور با گرایش قومی و ملی در زمینه های اجتماعی، سیاسی و ادبیات، تفاوت و مشابهت دیدگاه های آنها است. باشد تا از این رهگذر وضعیت شعر رثایی در ادبیات فارسی و عربی آشکار تر گردد. روش کار در این تحقیق، به شیوه ی توصیفی – تحلیلی است. با انجام این ...

خواجه مجدالدّین بن احمد همگر معروف به مجد همگر از شاعران مشهور ایران در قرن هفتم هجری است. او را در ادب فارسی بیشتر از روی حکمی که در مقایسة امامی هروی و سعدی کرده است، می‌شناسند. وی شاعری سهل و ممتنع‌ سراست. رباعیات متعدد و لطیف عاشقانه و گاه حکمی و اجتماعی وی، از بهترین ترانه‌های شعر و ادب فارسی است. تاکنون از دیوان این شاعر، نسخة مصحَّح و منقّحی تدوین و چاپ نگردیده است. تنها نسخة خطی چاپی دیوان ...

پژوهش حاضر با عنوان «جریان مخالفت با فلسفه نزد ابن عربی، ابن تیمیه و محمد غزالی» و به منظور بررسی و نقد دلایل مخالفت ابن عربی، ابن تیمیه و محمد غزالی با فلسفه نگاشته شده است. مخالفت با فلسفه، جریانی است که از ابتدای قرن دوم هجری آغاز و در قرون پنجم و ششم هجری به اوج شدت خود رسید؛ بیش¬ترین مخالفان فلسفه در میان فقها، متکلمین و عرفا به چشم می¬خورند. ابن عربی، به عنوان یک عارف، میانه خوبی با فلس...