علاّمه سید محمدحسین طباطبایی در حاشیه اسفار, تقریری از برهان صدیقین ارائه داده است که معمولاً ادعا می شود این تقریر علامه, استدلال جدیدی است که وجود خداوند را بدون به کارگیری اصول فلسفی به اثبات می رساند, و از این رو می توان آن را مصداق کامل (برهان صدیقین) دانست. در این نوشتار نشان می دهیم که برهان علامه طباطبایی گرچه تقریری جدید و ابداعی است, امّا با اشکالات قابل توجهی روبرو است, به گونه ای که بر...

تجربه دینی، رویداد مواجهه شخص تجربه گر با حقیقت غایی یا عالم ماورای طبیعی است. جی. ال. مکی، تجارب دینی را نه تجاربی الاهی، که توهّمات، خیال پردازی ها و کارکردهای ضمیر ناخودآگاه اشخاص تجربه گر می داند. از این رو، تجارب مذکور را به مثابه دلیلی بر وجود خدا، نامعتبر می داند. در مقابل، ریچارد سوئین برن بر اساس «اصل آسان باوری»، که «اشیا در واقع همان گونه اند که به نظر می رسند مگر اینکه خلاف آن اثبات ...

تقریرهای مختلفی از براهین جهان­شناختی در اثبات وجود خدا ارائه شده که یکی از معتبرترین آن­ها، برهان وجوب و امکان است. ابن­سینا آن را در چند کتاب خود به ویژه در «اشارات و تنبیهات» به تفصیل مطرح کرده؛ و آن را برهان صدیقین نامیده است. فیلسوف دین معاصر، ریچارد سویین­برن نیز در ذیل براهین جهان­شناختی، این برهان را مورد اشاره قرار داده است. هر چند تقریر این دو فیلسوف از برهان مذکور دارای مبانی و پیش­ف...

بررسی دیدگاههای ابن سینا و اسپینوزا در مورد صفات خدا در این پایان نامه مد نظر است که بعد از تبیین این دیدگاهها به مقایسه پرداخته می شود تا نقاط اشتراک و اختلاف این دو فیلسوف مشخص شود.. ابتدا فصلی به بحث درباره خدا در مقام تصور و تصدیق و لوازم دیدگاههای دو فیلسوف در مورد خدا اختصاص داده شده است. در این فصل دو فیلسوف هر یک با علت دانستن یا ندانستن خدا برای خود و اطلاق یا عدم اطلاق جوهر بر خدا در ...

دکارت در تامل سوم از کتاب تاملات در فلسفه اولی برهانی در اثبات وجود خدا اقامه می کند که امروزه به برهان علامت صنعتی معروف است وی در این تامل دو تقریر مختلف از این برهان ارائه می دهد مقاله حاضر به شرح و تبیین تقریر اول - که مهم تر مفصل تر و معروف تر از تقریر دوم است می پردازد به براهین دکارت در اثبات وجود خدا و از جمله همین برهان اعتراضات مهم و متعددی شده است این مقاله به طرح و بررسی و پاسخ اعتر...

ناسازگاری حکومت اسلامی با حکومت سکولار با توجه به معنای این دو نوع حکومت بسیار روشن است و عقل در داوری بین دو حکومت با برهانی دانستن وجود خدا حکومت دینی و اسلامی را اجتناب ناپذیر می داند و در صورت شک، حکومت اسلامی به دلیل محتمل بودن وجود خدا حکومت الهی بر حکومت سکولار رجحان دارد و به همین دلیل حکومت سکولار نامحتمل است و فقط در یک صورت می توان حکومت سکولار را محتمل دانست که اثبات شود که مردم بال...

از لحاظ نظری لاادری‌گرایان مدعی‌ هستند که هیچ تصوری از خدا نداریم بمانند آنچه منون فیلسوف قرون وسطی در مناظره‌اش با سقراط گفته است، انسان راجع به آنچه دانایی و تصوری از آن ندارد، نمی‌تواند تحقیق یا جست‌وجو کند و اگر هم یافت، معلوم نیست همانی باشد که به‌دنبالش بوده است، لذا بنا بر قضیۀ مقبول و بدیهی «اگر چیزی غیرقابل تصور تلقی گردد، بی‌تردید تصدیق آن غیرممکن خواهد بود» نتیجه گرفته‌اند که خدایِ تص...

کانت در نقد عقل محض بر این موضع پافشاری کرد که فهم بشری تنها قادر به شناخت پدیدارهاست اما در نقد عقل عملی، واقعیت عینی خدا، اختیار و جاودانگی نفس را اثبات می‌کند. در نگاه نخست به نظر می‌رسد که نتیجه دو نقد در تعارض با یکدیگر است و کانت خود، از این مشکل به معمای فلسفه نقدی تعبیر کرده است. او ضمن طرح و حل مسئله، تصریح می‌کند که «ایده‌آلیسم استعلایی پدیدارها» و «فرض جهان معقول» دو رکن اساسی فلسفه‌...

تجربه دینی، رویداد مواجهه شخص تجربه‌گر با حقیقت غایی یا عالم ماورای طبیعی است. جی. ال. مکی، تجارب دینی را نه تجاربی الاهی، که توهّمات، خیال‌پردازی‌ها و کارکردهای ضمیر ناخودآگاه اشخاص تجربه‌گر می‌داند. از این‌رو، تجارب مذکور را به مثابه دلیلی بر وجود خدا، نامعتبر می‌داند. در مقابل، ریچارد سوئین‌برن بر اساس «اصل آسان‌باوری»، که «اشیا در واقع همان گونه‌اند که به نظر می‌رسند مگر اینکه خلاف آن اثبات ...

جورج ماورودس، فیلسوف دین و معرفت‌شناس اصلاح‌شده، تلقی جدیدی از برهان ارائه ‌می‌کند که با کمک آن ‌می‌توان نگاهی جدید به برهان‌های سنتی اثبات وجود خدا داشت. او در ماهیت برهان با افزودن دو شرط «قطعیت» و «قانع‌کنندگی» بر دو شرط سابق «اعتبار» و «صحت»، برهان را یک مفهوم ترکیبی یا دوبعدی تلقی ‌می‌کند که متشکل از دو عنصر عینی (اعتبار و صحت) و دو عنصر ذهنی (قطعیت و قانع‌کنندگی) است. با فرض این توصیف از ...