ابن­قولویه از محدثان قمی در سدۀ چهارم بوده که سال­های پایانی عمر خود را در بغداد سپری کرده است و محدثان و عالمان بزرگی همچون غضائری و شیخ مفید از او بهره برده­اند؛ اما اکنون از آثار و آراء وی نشان کمی در دست است. میزان تأثیرگذاری ابن‌قولویه بر حدیث بغداد را می­­توان در دو کتاب رجالی فهرست­نگاری شیعه، الرجال نجاشی و الفهرست طوسی نشان داد. پنجاه و دو راوی صاحب کتاب در این دو منبع، به واسطۀ ابن­قو...

در این تحقیق به بررسی چگونگی انتصاب امام از دیدگاه سه فرقه مهم اسلامی یعنی ؛ امامیه(بررسی آراء شیخ طوسی) و معتزله و اشاعره پرداخته شده است. با مطالعات در این زمینه به دنبال اهدافی از جمله، اینکه جوانب مختلف امامت مورد بررسی قرار گیردو این مطلب تبیین شود که یگانه راه عبودیت خداوند سبحان از راه شناخت ولی امر او یعنی امام معصوم است، پس امام مقامی دارد که تنها خداوند آن را تعیین میکند و دارای صفا...

چکیده سقوط بغداد به دست مغولان در سا656ه.ق به عنوان یک رویداد مهم در تاریخ شرق اسلامی است و اهمیت آن به گونه ای است که-بسیاری«تاریخ اسلام» را در معنای عمومی و رایج آن، تا این زمان،یعنی سال سقوط بغداد می دانند.مهمترین ویژگی این رخداد، برافتادن خلافت عباسی وافتادن آن به دست یک امپراتوری غیرمسلمان با نام سلسله ایلخانی است که پس از نابودی آن هم، دیگر خلافت عباسی در این ناحیه شکل نگرفت و سرزمین ها...

بررسی مقوله ی تغییر یا تعدد معنی به سبب اهمیت ونقش آن در دریافت معانی از آثار مکتوب و متون دینی وادبی , یکی از مباحث با سابقه ودر عین حال کاربردی از گذشته تا  عصر حاضرمی باشد .مقاله ی پیش رو با موضوع , الفاظ مشترک ومتضاد در تفسیر التبیان ,نوشته ی شیخ طوسی, کوششی است درجهت تشخیص مصداقهایِ مفهوم یاد شده در این تفسیر. تفسیرالتبیان با بهره مندی از منابع متعددی,همچون آیات قرآنی وتعمق در معانی آن ,احا...

کهن فرهنگ و ملت­ها آموزه­های اخلاقی فراوانی را در کوله­بار خود دارند. حکمت ایرانی سرشار از آموزه و پندهای اخلاقی است. ارجمندی آن­ها را همین بس که بر تاج شاهان و کارنامه­های آنان جای گرفته­اند، همچون صد پند انوشیروان، کارنامه ی اردشیر بابکان و اندرزنامه ی بزرگ­مهر. حکمت باستانی ایران و یونان پس از ظهور اسلام در پرتو فرهنگ قرآن رنگ باخت و با فرهنگ اسلام درآمیخت. نخستین سرایندگان فارسی دری مانند: ...

وقوع خطا در ادراک حسی، به کرات برای همگان رخ می دهد و رمز گشایی از کیفیت و منشأ وقوع آن می تواند در بسیاری از مسائل معرفت شناسی مؤثر باشد. با مراجعه به آثار فلاسفه ای هم چون خواجه نصیر الدین طوسی و علامه طباطبایی روشن می شود که هر دو فیلسوف معتقدند ادراک حسی حاصل تأثیر امر محسوس در اندام قوة حسی است. به گفتة خواجه و همچنین علامه، خطای در احساس امکان پذیر نیست بلکه منشأ وقوع خطا در ادراکات حسی ر...

نقد و ارزیابی روایت‏ها برای حصول اطمینان از صدور حدیث از معصوم (ع)، شیوۀ مستمر دانشمندان مسلمان، به‏ویژه علمای شیعه بوده است. شیخ حرّ عاملی نیز ذیل برخی روایت‏های متعارض وسائل‏الشّیعه، بیشتر به نقل از دیگر علما به‏ویژه شیخ طوسی، سند یا متن خبر را بررسی کرده و در‏صورت ملاحظۀ ضعف، بدان اشاره کرده است؛ اما هیچ‏گاه ضعف سند یا متن را معیار قضاوت نهایی خود قرار نداده و روایت را کنار نگذاشته است. تلاش ش...

یکی از مباحث جدی و اساسی علوم قرآنی بحث نسخ در قرآن است. اهمیت این بحث را از روایات ائمه (ع) که در این باره رسیده می توان فهمید.این مقاله، نسخ در قرآن را از دیدگاه شیخ طوسی (ره) با استفاده از دو کتاب « التبیان فی تفسیر القرآن» و « العده فی اصول الفقه» ایشان مورد بررسی قرار داده است. نسخ در قرآن بر سه قسم قابل تصور است: نسخ حکم بدون لفظ، نسخ لفظ بدون حکم، نسخ حکم و لفظ با هم نسخ حکم بدون لفظ ب...

تبیان یکی از مهم ترین آثار تفسیری شیخ طوسی است که دارای ویژگیهای مهمی همچون بهره گیری از عقل و نقل می باشد. شیخ طوسی در تفسیر آیات، از قرآن، روایات اهل بیت (علیهم السلام)، مطالب تفسیری صحابه و تابعین، اقوال مفسران و دیگر دانشمندان اسلامی مانند لغویین، استفاده می کند. همچنین عنصر عقل نیز یکی از پایه های اساسی روش تفسیری تبیان به شمار می رود. از منظر شیخ طوسی، آن دسته از اخبار آحاد در تفسیر مطرود...

یکی از دانشمندان بزرگ اسلامی که در رشته های مختلف علوم متداول صاحب نظر بوده ‘ استاد البشر و عقل حادی عشر خواجه نصیرالدین طوسی – قدس سره – است . این دانشمند والا مقام در منطق و ریاضیات و فلسفه و کلام و هیأت و نجوم و اخلاق و عرفان نظری تألیفات ارزشمندی دارد که وی را در میان مؤلفان و دانشمندان اسلامی ممتاز ساخته است . باوجود این خواجه در زمینه های عملی همچون سیر و سلوک و تخلق به اخلاق و ملکات عالی...