درباب معماری مساجد صدر اسلام ایران تحقیقات بی‌شماری انجام شده است. در بیش‌تر این پژوهش‌ها، مساجد به‌صورت تک‌نگاری موردمطالعه قرار گرفته‌اند. در این بین، توجه محققان به ساختار فیزیکی و تحولات تاریخی سازه و تزئینات معطوف بوده است. این قالب کلیشه‌ای و تکراری در این کتاب، که خانم باربارا فینستر نوشته است، نیز رعایت شده است. هم‌چنین، در این کتاب به تحولات معماری مساجد اولیة ایران به‌تفصیل پرداخته شد...

ساختن بناهای مذهبی در گذشته با در نظر گرفتن آسایش و راحتی کالبد بنا در برابر شرایط اقلیمی سخت منطقه، مورد توجه معماران بوده است. ساختار مساجد به عنوان یکی از بناهای مذهبی کشورمان، در اکثر نقاط اقلیمی مخصوصاً مناطق بیابانی با سقف­های گنبدی گوناگون بوده است. این پژوهش به دنبال بررسی عملکرد انواع گنبدهای مساجد مناطق بیابانی به لحاظ فرم و ابعاد در میزان جذب تابش خورشید است. بدین منظور داده­­های آب و...

مسجد اعظم در غرب و بلا فصل مجموعه حرم حضرت معصومه در زمینی مثلثی شکل قرار دارد. و به دستور آیت الله بروجردی و توسط حسین لرزاده ساخته شده است. فرضیه این پژوهش آن است که «معماری مسجد اعظم قم در عین نوآوری، از ساختار کلی مساجد ایرانی پیروی کرده و همچنین در ترکیب و همجواری با معماری حرم حضرت معصومه تاثیر و تاثرات متقابل داشته و همنشستی معناداری بین معماری آن دو دیده می شود». به این منظور ابتدا، س...

آثار هنری شکوه مند و نتایج شگرف فلسفه و حکمت از موضوعات قابل تعمق در دوره ی صفوی است. این دوره از دیدگاه های گوناگونی مورد بررسی قرار گرفته و آثار مکتوب و ارزشمند فراوانی در این حیطه نگاشته شده است. در این پژوهش با جستجو در میان این مکتوبات و نیز رویت کالبدی ابنیه مورد نظر به استخراج و بررسی مبانی اندیشه ای رایج در جامعه ی صفوی که منجر به این نحوه از پردازش نور و رنگ در کالبد این مساجد گشته است...

در دین مبین اسلام به فعالیت های اجتماعی و فرهنگی مسلمانان توجهی خاص می شود. نگاهی به مراسم و مناسک این دین، مانند برگزاری نمازجمعه و نماز های جماعت پنج وقته نشان می دهد بسیاری از آن ها را به تنهایی نمی توان به جای آورد و به اجتماع و مشارکت همگانی نیاز دارد. از دیگر سو، با توجه به شرایط کنونی کشور تاجیکستان، تهاجم فرهنگی و گرایش جوانان مسلمان به ادیان دیگر و غیره، مسجد، به عنوان مهم ترین مکان مذ...

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثرات جنگ هشت ساله بر ایجاد و تداوم نهادهای اجتماعی کشورمان انجام شده است. با توجه به اینکه پدیده جنگ در طول تاریخ بشر اثرات گوناگونی در تمام ابعاد جوامع بشری داشته است، جنگ تحمیلی عراق علیه ایران نیز باعث تغییر در ساختارها و اهداف بعضی نهادها و حتی ایجاد بعضی دیگر شد. مسأله اصلی مقاله حاضر این است که جنگ چه تأثیری بر ایجاد و تداوم نهادهای اجتماعی داشته است؟ با مرور یافت...

معماری پایدار ایرانی اسلامی همیشه بر زیبایی تاکید داشته است و ایرانیان سعی کرده‌اند در معماری بناهای فاخر ماندگار خویش معانی و مفاهیم اصولی را با توجه به اندیشه‌های اسلامی متبلور نمایند. مجریان ساخت و طراحان معماری مساجد ایرانی چه در گذشته و چه در زمان حال همواره سعی داشته‌اند که در کنار ساختار سازه‌ای و کالبد ظاهری آن مساجد به عنوان یک مکان اجتماعی و برآورنده نیازهای روزمره گروه‌های اجتماعی، ب...

حس خلوت در فضاهای عبادی جمعی؛ همچون پرستشگاهها، به عنوان یکی از مهمترین نیازهای روحانی یک عابد برای تمرکز روحی و نهایتا ارتباط مؤثر با پروردگار مطرح است. مساجد دوران اسلامی منطبق بر نگرش اسلامی همزمان به عنوان پایگاهی اجتماعی برای تعاملات افراد با یکدیگر و بستری مطلوب برای تأمل و تفکر و خلوت فردی افراد به منظور ارتباط با پروردگار مطرح بوده اند؛ ولی امروزه شاهد از دست رفتن زمینه های تمرکز حواس و...

هنرهای سنتی نظیر گچ‌بری، کاشی‌کاری و آجرکاری در معماری ایرانی خصوصاً در مساجد جایگاه ویژه‌ای دارند. از سویی از زمان پیدایش اسلام در ایران شاهد دگرگونی گسترده در شکل، محتوا، شیوه و محل اجرای آنها می‌توان بود. به جهت یافتن روند این تحولات، مسجد جامع نایین ـ به‌عنوان نمونه‌ای از مساجد نخستین دورۀ اسلامی ـ  با آرایه‌های باشکوه گچ‌بری و مسجد جامع ورامین ـ از یادگارهای برجامانده پس از حملۀ مغولان ـ  ا...

چکیده مطالعه الگوی نبوی و شیوة اصلاح ساختار شهرهای قبل از اسلام به ویژه مدینه و شکل‌گیری نخستین شهرهای اسلامی، برای تحقق ارزش‌های اسلامی در شهرسازی جدید اهمیت زیادی دارد. این تحقیق به روش تفسیر تاریخی و استدلالی به بررسی شواهد مربوط به این تحولات می‌پردازد و تلاش می‌کند از شیوه مکانیابی مساجد توسط پیامبر در مدینه الگوبرداری نماید. براساس یافته‌های این پژوهش، ساختار مدینه قبل از اسلام، ساختار ب...