باباطاهر همدانی، شاعر نام آشنای ادب فارسی در قرن پنجم است که به دلیل متصل نشدن به جریان شعر درباری روزگار خود، و عریان مانند از همه تعلقات دنیوی، آن گونه که بایست در نظام پژوهش های ادبی ما به او توجه نشده است، هرچند که عامۀ مردم، شعرهای بسیاری را از او به یاد و خاطر خویش دارند. در مقالۀ حاضر، میزان تأثیرگذاری این شاعر را در شعر شاعران پس از خود- به ویژه در دوره سبک عراقی- از سه زاویۀ ترکیب سازی...

جفری چاسر به عنوان پدر شعر انگلیسی شناخته شده و مابین قرون وسطا و جدید‘پشتوانه ای بزرگ برای زبان و ادبیات انگلیسی بوده است . سبکهای شعری که او بنیان گذاشت ‘مورد استفاده بزرگانی چون اسپنسر‘شکسپیر‘میلتن‘درایدن وپوپ قرار گرفت. دانستن سه زبان لاتین‘فرانسه و ایتالیایی‘بیست و پنج سال خدمت در دربار و آشنایی نزدیک با زندگی و آداب ورسوم بزدگان انگلستان‘سفرهای اوبه فرانسه‘ایتالیاواسپانیا ودیدارهایی که با...

از جمله سنتهای شعر پارسی که ریشه در ادبیات سامانی و شعر ستایشی و درباری دارد و حتی می توان پیشینۀ آن را تا ادبیات پیش از اسلام و به ویژه آیین گوسانی پارتی نیز باز پس برد، روایت شعر است. در ادب عرب نیز روایت، پیشینه ا ی دراز دارد و یگانه راهی بوده است که یادگارهای ادبی اعراب را از دورۀ جاهلی به روزگار اسلامی رسانیده است. روایت در پارسی، خوانده شدن شعر بر زبان راویان خوش آوازی بوده است که از سوی ...

شهرآشوب متنی است که موضوع آن نکوهش یا ستایش مردمِ یک شهر یا درباریان، و توصیفِ عاشقانۀ صاحبان شغل-های اجتماع باشد. شهرآشوب¬ها با جامعه پیوندی نزدیک دارند. پژوهش در حوزة شهرآشوب اندک¬ است، و برخی زوایای آن، هنوز در مُحاق. در این رساله، مهم¬ترین شهرآشوب¬های ادبیّات فارسی ؛ یعنی شهرآشوب¬های مسعود سعد سلمان، مهستیِ گنجوی، امیرخسروِ دهلوی، کلیمِ همدانی، سیدای نسفی، صنایع¬البدایعِ سیفیِ بخاری، مجمع¬الاصنافِ ...

چکیده «شیخ محمد»، نقاش و خوشنویس عصر صفوی هیچ ردی از ارتباطش با سلاطین صفوی و حامیان درباری خود برجای نگذاشته‌است، اما شواهد تاریخی تأیید می‌کند بخش مهمی از فعالیت هنری شیخ محمد در دربار سلطان ابراهیم‌میرزا برادر‌زادة شاه طهماسب در مشهد بوده‌ است؛ و به‌ویژه در خلق چندین نسخه از شاهکارهای درباری این عصر همکاری داشته‌ ‌است. از آنجاکه یکی از شاخصه‌های آثار وی توجه به جنبه‌های واقعیت و گسست از ادب...

میرزاعلی خان - در متن بسیاری از وقایع و رویدادهای درون نظام حکومتی دوران ناصری و مظفری، بوده است و در تمامی این هنگام از اوان جوانی، تصدی مشاغل و موقعیت های مهم درباری را به عهده داشته است ، و این امر، امکانی مناسب برای وی به وجود آورده بود که برقم اعظمی از، مسایل و حوادث دوران زندگی خویش واقف گردد، و با آثاری که از خود به یادگار گذاشته است ، تقریبا تصویری روشن از آن عصر را همراه با بعضی از ظرا...

چگونگی فهم ایرانیان از مفاهیم سیاسی مدرن در عصر مشروطه، موضوع پر مناقشه ای است که شناخت بهتر این دوره ی تاریخی را ممکن می گرداند. چهار مفهوم «حق»، «قانون»، «دولت» و ملت در این میان، و چگونگی فهم آنها توسط ایرانیان از اهمیت ویژه ای بر خوردار می باشد. طرح این مفاهیم در سفرنامه ها، برنامه های عملی مصلحان درباری و افکار و آثار روشنفکران این عصر، به آشنایی ایرانیان با این مفاهیم می انجامد. در این زم...

به دنبال فتح ایران توسط مسلمانان و گرویدن اکثریت ایرانیان به اسلام، فرهنگ ایرانی تغییرات اساسی یافت. با وجود این، بخش چشم‌گیری از سنن و آداب ایرانی پیش از اسلام حیات خود را در کنار ارزش‌های جدید دینی، حفظ‌کرد. تحولات سیاسی و دینی در ایران باعث شد برخی از این سنت‌ها دست‌کم چندی فراموش یا کنار نهاده شود، اما پس از گذشت دو سده از فتح ایران و به دنبال روی کار آمدن حکومت‌های محلی، تلاش‌هایی برای باز...

با شکل گیری یک نظام سیاسی برخی قواعد و لوازم برای قوام و دوام آن لازم می باشد. یکی از این ملزومات ، آیین های درباری و مهم ترین آن ها «آیین بار دهی شاهانه» است. به طوری که نظام بار گستردگی به درازای عمر تاریخ سیاسی حکومت ها دارد که گستره ای غیر منقطع اما کج دار و مریز بر احوال آن جاری بوده است. در اهمیت آن همین نکته بس که در زبان فارسی کاخ شاهی را «بارگاه » و «دربار» می نامند. پس هرجا پادشاهی بو...

بی تردید یکی از برجسته ترین نابغه های شعر وپر آوازه ترین نخبگان ادبیات عرب در قرن چهارم هجری، ابو الطیب احمد بن الحسین، ملقب به متنبی است. متنبی از شاعران ومدیحه سرایان نامدار عصر دوم عباسی است و مدحیات، بیشتر اشعار وی را در بر می گیرند. تقریبا همه ادیبان وصاحب نظران قدیم ومعاصر، از عرب وعجم، به توان ادبی متنبی اذعان داشته، تألیف شروح متعدد ونقدهای گوناگونی که تا کنون نیز بحث محافل ادبی است، ...