مورخان امروزه علم در بارۀ مفهوم انقلاب علمی تردیدهای فراوانی کرده‌اند. در این مقاله به بررسی مفهوم انقلاب علمی در نزد کوهن و بررسی دو چالش مهم تاریخ‌نگاری علم می‌پردازیم. چالش اول ناظر به ناآشنا بودن مقولۀ انقلاب برای بازیگران قرن هفدهم است. چالش دوم مبهم بودن معیارهای تشخیص انقلاب است. واژۀ انقلاب در مورد تحول اساسی در فلسفۀ طبیعی قرن هفدهم معیارهای تاریخ‌نگاران را برآورده نمی‌سازد. با وجود ای...

کارکردهای فردی و اجتماعی و فرهنگی تاریخ به‌ویژه نقش تاریخ در حمایت معرفتی از پارادایم‌های رقیب در نظام‏ های علمی در جوامع انسانی زمینه‏‌ساز اهمیت یافتن طرح پرسش از اعتبار گزاره‌هایی است که به‌عنوان «شناخت از گذشته» و «واقعیت گذشته» در علم تاریخ و عمل مورخانه تولید می‏شود. آگاهی از نقش مهم تاریخ به‌مثابه گذشته و علم تاریخ به عنوان علم شناساگر گذشته در قالب منبعی معرفت‏‌شناسانه، منجر به طرح پرسش ...

در بررسی دیدگاه های نظری مرتبط با حوزه سازمان فضایی و سیستم های شهری به مثابه موضوعی میان رشته‎ای، دو پارادایم اندازه ‎مبنا و شبکه ‎مبنا قابل تمایز است. پارادایم نخست بر تعریف سیستم شهری به مثابه مجموعه ای از نقاط شهری که بر اساس ویژگی های درونی خود استوار است و در تفسیر مرکزیت فضایی شهرها به سطح تمرکز جمعیت، فعالیت ها و یا کارکردهای یک مکان معطوف است. در حالی که از چند دهه گذشته، با تعریف مجمو...

امروزه از سازمان های نظامی آینده نگر انتظار می رود با نگاهی فاعلانه به آینده، بستر لازم را برای طراحی و ساخت هوشمندانۀ صحنۀ نبرد آینده فراهم نمایند. چراکه هوشمندانه ترین اقدام، آماده شدن برای امور غیرقابل پیش بینی است.سازمان های نظامی آینده نگر می خواهند بدانند چه صحنه های نبردی در آینده می توانند رخ دهند (ممکن)، چه صحنه های نبردی با احتمال بیشتری شکل می گیرند (محتمل) و چه صحنه های نبردی باید ب...

دو پارادایم امنیت انسانی و توسعه پایدار، پس از پایان جنگ سرد و با پیش‏گامی ارگان‏های سازمان ملل طرح شده اند. طرح دو پارادایم مذکور، نشان از آن دارد که محققان و پ‍‍ژوهش‏گران مطالعات امنیت ملی، در پارادایم های سابق کاستی‏هایی مشاهده می کردند. از این‏رو، در نگاهی دقیق تر، معلوم می شود هر دو پارادایم از موضوعات مشابهی انتقاد و راه حل‏های مشابهی مطرح می کنند. بنابراین، بین آنها هم‏پوشانی‏ها و شباهت‏...

امروزه آینده‎پژوهی به‌عنوان یک حوزه مستقل و ساختارمند در قلمروهای علمی حضور چشمگیری دارد و بنیاد مطالعات و پژوهش‎های راهبردی را تشکیل می‎دهد. آینده‎پژوهی دانش تحلیل، اکتشاف، طراحی و برپایی هوشمندانه آینده است و ریشه در نظام تدبیر بشری دارد و بر مهندسی، خلق و بازآفرینی آگاهانه، فعالانه و پیش‎دستانه آینده تأکید می‎کند. آینده‎پژوهی و مسئله اکتشاف و شکل‎بخشی آینده تابع مبانی، اصول و قواعدی است که د...

پارادایم، هسته ی اصلی و زیرساخت نظریه های علمی است. هر اندازه که یک نظریه از پارادایم متقن و جامع تری برخوردار باشد، می تواند در عمل به موفقیت های بیشتری دست یابد. این مطلب در تمامی علوم قابل بررسی و تأیید است و در علوم انسانی و به خصوص در علوم رفتاری و روان شناسی، از وضوح بیشتری برخوردار است. برای تبیین چگونگی ارتباط مفاهیم پایه و مفروضات متافیزیکی با تغییر و تحولات انجام شده در نظریه های روان...

تغییر و تحولات پارادایم‌های معرفتی منجر به‌گذار از پارادایم «قدرت‌آفرینی دانش» به پارادایم «اشتراک دانش» شده است. اشتراک دانش در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی دارای اهمیت فراوان است، زیرا اساتید و دانشجویان در یک فرآیند رقابتی خلق و تولید دانش و در نهایت اشتراک آن قرار می‌‌‌‌‌گیرند. هدف پژوهش کیفی حاضر تدوین مدل پارادایمی اشتراک دانش در اجتماعات علمی است. شیوه گردآوری داده‌ها، مصاحبه بوده که با...

در این مقاله برآنیم تا به تأثیر پارادایم کوهن در علوم سیاسی بپردازیم. کوهن، با مطرح‌کردن پارادایم به‌منزلة باورها و ارزش‌هایی که اعضای جامعة علمی در آن با یکدیگر شریک‌اند و نیز در حکم سرمشقی که به حل معماها می‌پردازد، به نقد دیدگاه‌های رقیب، یعنی اثبات‌گرایی و تجربه‌گرایی، پرداخته است. از سوی دیگر، اندیشمندان علوم سیاسی، با استفاده از پارادایمِ کوهنی، اولاً به پراکندگی مطالعات و فقدان یک پارادایم...