شعر نوعی اجرا به‌وسیله کلمات است و هر چه شاعر در گزینش واژگان وسواس و دقت بیشتری داشته باشد، در انتقال تجربیات خود موفق‌تر خواهد بود. از سوی دیگر، واژه‌هایی در فرهنگ و زبان وجود دارد که از راه تناسب یا تضاد به شبکه تداعی خیال شاعر وارد می‌شوند، یا از طریق ایهام، ایهام تناسب، ایهام تضاد و... سبب ایجاد هماهنگی و موسیقی معنوی شعر می‌شوند. از جمله این واژگان، زوج‌های شعری هستند مانندآه و آیینه، سنگ...

در تبیین و تعریفی که ارسطو از زمان عرضه می کند، دو جنبه را می توان یافت که علی الظاهر متعارض به نظر می رسند. وی، از طرفی، زمان را به «عدد حرکت از حیث پیش و پس» تعریف می کند و «عدد» در هیچ کدام از آثار او متصل دانسته نشده است. از طرف دیگر، به دلیل ارتباط زمان با حرکت، آن را متصل می داند؛ چون حرکت متصل است. بدین ترتیب، به نظر می آید که او زمان را هم منفصل دانسته است و هم متصل. در نوشتار حاضر سعی ...

صنایع بدیعی اگر در حد تعادل به کار برده شوند موجب آرایش کلام می گردند. این صنایع را به ادویه ی طعام مانند کرده اند که اگر به اندازه استعمال شود ، غذا را مطبوع و لذیذ می کند و اگر زیاد شود آن را تند و نامطبوع می سازد. یکی از شاعرانی که در این زمینه افراط کرده است، خاقانی شروانی است. دیوان خاقانی سرشار از مباحث اخلاقی و پند و حکمت می باشد، با این حال، فهم آن برای هر شخصی ممکن نیست و استفاده ب...

یکی از واژگان پرتکرار در دیوان حافظ «می» و متفرّعات آن است. طی این پژوهش عناصر تصویری در آن دسته از غزل­هایی که واژۀ کانونی آن­ها می و متفرّعات آن نظیر باده، می و... است، مورد تحقیق قرار گرفته است. یافته­های این پژوهش نشان می­دهد: تصاویر خلق شده از رهگذر تشبیه به لحاظ انواع، اشکال و کاربرد متنوّع و گوناگون است که از بین انواع تشبیه، نوع بلیغ اضافی بیشترین بسامد را داراست؛ این موضوع القا­کننده رنگ،...

در بیست سال اخیر بیش از بیست مجموعه شعر از شعرای شهرستان رفسنجان چاپ شده است که برخی از­ آنها به‌ویژه مجموعه­هایی که سرودک­های سپید را دربردارند، در شمار بهترین­ نمونه­های موفق شعر معاصر شمرده می‎شوند. افزون بر این، نوآوری در قالب‌ رباعی به شکل سه‌گانی، رباعی‌های نیمایی، تک‌بیت‌‌های نیمایی، شش‌پاره‌ و قالب‌های ترکیبی نیز، بخشی از تلاش شعرای این سامان برای تأثیرگذاری بر شعر معاصر است. بررسی صناع...

امیرخسرو دهلوی، شاعر، عارف و موسیقیدان بزرگ فارسی‌زبان هند، حلقۀ اتصال و پیوند سه فرهنگ غنی، ایرانی‌ـ اسلامی و هندی است. شناخت خدمات ارزندۀ او در حوزۀ شعر و موسیقی و پیوند این دو در بیان مفاهیم، برای درک درست از رابطۀ فرهنگ شعری زبان فارسی با موسیقی، بسیار مهم است. مثنوی ارزشمند«نُه ‌سپهر» او از جمله منابع قابل اعتنا و اعتمادی است که سرشار از مفردات، ترکیبات و اصطلاحات مربوط به علم موسی...

توجه به زیباشناسی سخن در آثار همه شاعران ــ کم یا زیاد ــ دیده می شود. البته شاعران در غزل و گاهی هم در قصیده به آرایه های ادبی عنایت بیشتری نشان داده اند و در سایر انواع ادب به ویژه در مثنوی کمتر نثاری تونی ــ شاعر عصر صفوی ــ در مثنوی «سَرو و تَذَرو» زیبایی های ادبی را با بلاغت و شیوا سخنی در هم آمیخته و پیکره مثنوی بزمی «سَرو و تَذَرو» را زیبا و با شکوه و هنرمندانه ساخته است. در این گفتار مواردی ا...

چکیده: بزرگان شعر فارسی اگرچه صاحب سبک به شمار می آیند، اما مقام والای خود را علاوه بر نبوغ ذاتی مدیون دستاوردهای فکری، زبانی و ادبی گذشتگان و حتی معاصران خود هستند. حافظ شیرازی از جنجال برانگیزترین این بزرگان است؛ زیرا از یک سو در شمار بزرگترین شاعران ادب فارسی است که مورد نظر شعرای بعد از خود بوده است و از سوی دیگر، توجه خاصی به الفاظ، ترکیبات و حتی مضامین شعری و صور خیال دیگران دارد. به همی...