در تاریخ اسلام همواره اشکالاتی نسبت به کارایی و منزلت عقل در معارف دینی مطرح بوده است. نوشتار حاضر به بررسی این موضوع از نگاه ابن‌تیمیه و علامه طباطبایی می‌پردازد. ابن‌تیمیه گرچه خود را یک عقل‌گرا معرفی کرده است، ادراکات عقلی را یک دلیل مستقل نمی‌شمرد. از نگاه او، شناخت و معرفت دینی، تنها از راه شرعی میسر است و این راه، متضمن دلایل عقلی و براهین قطعی نیز هست؛ ولی راه کلام و اهل رأی و نیز راه ری...

تزکیه نفس و خودسازی، پیراستن روح از رذایل و هواهای نفسانی و خواطر شیطانی می‌باشد. در آموزه‌های دینی تهذیب نفس به عنوان کلید سعادت و کمال انسان معرفی شده و غفلت از آن مایه خسران و شقاوت او دانسته شده است. هدف از ترک رذایل و کسب فضایل اخلاقی، در مسلک اخلاق قرآنی «قرب و رسیدن به وجه الله» است. هدف از این پژوهش، ارائه الگوی عملی و کاربردی از قرآن، برای تهذیب نفس می‌باشد و با توجه به جامعیت تفسیر «ا...

چکیده بر اساس آیات و روایات، اوّلاً انسان با دیگر موجودات در سه موضوعِ ادراک، کشف جهان، جاذبه‌هایی که بر او احاطه دارد و کیفیّتِ قرار گرفتن تحت تأثیر جاذبه‌ها تفاوت‌های ماهوی دارد. ثانیاً انسان موجودی است که با حفظ ظاهر انسانی، هم می‌تواند به رفیع‌ترین قلّه‌های وجودی صعود نماید و هم می‌تواند از محدودۀ انسانیّت خارج شود و به پست‌ترین مراتب وجودی تنزّل کند. ثالثاً عوامل خروج انسان از انسانیّت، هم به زمینه‌ه...

در مطالعات و تحقیقات انجام شده در رشته مدیریت، توجه وافری صرف اداره جوامع، سازمان ها، گروه ها و افراد شده و مقوله مدیریت خویشتن علی رغم ضرورت و اهمیت وافرش کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این پژوهش با استفاده از روش تئوری پردازی داده بنیاد که از روشهای پژوهش کیفی است تلاش گردید به مسأله چگونگی مدیریت خویشتن بر اساس نظرات حضرت امام خمینی قدس سره در کتاب شریف چهل حدیث ایشان پاسخ داده شود. برای ...

این مقاله، با محور قرار دادن اندیشة غزالی، به منزلة یکی از بزرگ­ترین متفکّرانی که به تأثیر و تأثّر متقابل میان ساحت­های نفسانی قائل است، مسئلة مهم تأثیر ساحت­های غیر عقیدتی بر ساحت عقیدتی را ـ که از مباحث مطرح در حوزة معرفت شناسی معاصر است ـ با توجّه به برخی از شاخص­های فکری او پی­گیری می­کند. این شاخص­های فکری عبارت­اند از: اعتقاد غزالی به تأثیر غایات در چگونگی تعیّن یافتن ساحت عقیدتی، تأثیر احساس...

واژه «روح‏» از واژه‏های پر رمز و راز و اسرار‏آمیز در حوزه‏های دین و روان‏شناسی است. مولانا روح را امری از طرف خدا می‌داند که برای دیگران امری ناشناخته است. باید وجهه مادی نفسانی را رها کرد و آنچه می‌ماند روح است که خداوند به انسان عنایت کرده است. نویسنده معتقد است که از روح تعاریف و برداشت‌های مختلفی ارائه شده و مفسران در قرآن به شرح ابعاد گوناگون آن اشارات مهم و کاربردی پرداخته‏اند. ه...

عرفا و حکما در تعریف محبّت، دیدگاه های متفاوتی ارائه کرده اند. اغلب متکلمان و فیلسوفان بر این باورند که محبّت قابل تعریف نیست. نگارنده در این مقاله کوشیده است براساس حکمت متعالیه و دیدگاه ملاصدرا به تبیین محبّت و نقش آن در زندگی انسان بپردازد. از دیدگاه ملاصدرا اساس اخلاق در حیاتِ آدمی، محبّت است و محبّتِ حقیقی، محبّت به خداوند است که جلوه ای از محبّت خداوند به آدمی است. اگر کسی به گونۀ حقیقی به خداوند ...

رازداری یکی از قواعد کهن حرفه ی پزشکی است که ضمن تأثیر بر چگونگی رابطه ی میان پزشک و بیمار، تأمین کننده ی منافع فردی بیمار و پزشک و هم چنین مصالح اجتماعی است. در آموزه های دینی نیز ضمن تأکید بر وجوب رازداری، افشاکننده ی راز به دلیل ارتکاب گناه کبیره، سزاوار مجازات اخروی دانسته شده است. امروزه، با ابداع روش های نوین تشخیصی و درمانی و گستردگی دامنه ی اطلاع رسانی، زمینه ی افشای راز بیماران بیش از ...

فارابی و ابن‌سینا عللی را که تخالف نظر و عمل را تببین پسین می‌کنند و راهکار بالقوه این تخالف‌اند و همچنین از عوامل و مؤلفه‌های پیشین تخالف‌سازند، در آثارشان پراکنده بررسی کرده‌اند. تناسب کیفیت علم با سطوح ادراکی مختلف می‌تواند عاملی مهم در توجه به مؤلفه‌های تخالف باشد. باتوجه‌به پیروی بیشتر افراد از ظن و تخییل، شخص حتی با وجود علم مضاد با تخیلات و ظنیات خود، همچنان براساس ظنیات و تخیلات خود عمل...

اراده متعاقدین زیربنای انشای معاملات است و از آنجا که معامله امری درونی و نفسانی است برای این­که از منظر حقوقی مؤثر واقع شود باید وجود خارجی پیدا کند به عبارت دیگر، اراده حقیقی از عناصر اصلی معاملات است که برای ترتب اثر معاملات باید وجود آن احراز گردد. حال آیا مبنای معاملات اراده باطنی طرفین است یا اراده ظاهری آنها؟ در این نوشتار برآنیم تا دو نظریه اراده باطنی و اراده ظاهری را مورد بررسی قرار د...