سقوط تبریز، پس از شکست چالدران (920ق/ 1514) زمینه‏ی به تاراج رفتن بخش اعظمی از ثروت‎های مادی و معنوی تختگاه صفویان را فراهم نمود. در این بین، بخش قابل توجهی از نخبگان هنری تبریز به اراضی عثمانی مهاجرت داده شدند. این مهاجرت اجباری امکان انتقال دستاوردهای مکتب نگارگری تبریز صفوی، میراث‌دار مکاتب هنری هرات، جلایری، ترکمن، به مکتب استانبول را ایجاد کرد. برخی از این نگارگران، همچون شاه‌قلی نقاش و شا...

در تحقیق حاضر، با بررسی و مطالعه آثار هنرمندان و پیشینه تصویرسازی در ایران سعی شده است که رویکردهای مهم برخی از تصویرگران برجسته کتاب کودک در بهره جویی از نشانه های هنر نگارگری ایران (به منظور خلق آثاری با فرهنگ و هویت ایرانی)، مورد توجه قرار گیرد. نگارنده با اتکا به شاخصه های نگارگری ایرانی، در پی قاعده بندی تصاویر در کتاب کودکان (از دهه چهل تا هشتاد) برآمده و به نتایجی دست یافته است. برای پ...

چکیده: شیخ شهاب الدین سهروردی ملقّب به «شیخ اشراق» از حکمای بزرگ ایرانی – اسلامی در قرن 6 هجری قمری، با بنیادن نهادن حکمت اشراق تأثیری شگرف و عمیق در حوزه های مختلف فلسفی، عرفانی و هنریِ دوران بعد از خود بجای گذاشت. سهروردی در افق معنوی حکمت نوری ایرانی سیر می کند و ماهیّت ذوقی حکمت اشراق مقتضی گذر از استدلال به شهود است. علمی که بنیانِ هنر اشراقی را تشکیل می دهد، جز از طریق شهود به دست نمی آید و ...

هنر یکی از حوزه‌های پیچیده و مبهم فعالیت‌های بشری است، تولید امر هنری و شناخت علمی از آن دو مقوله متفاوت هستند، به همین سبب مطالعات هنر، مستلزم نگاهی میان‌رشته‌ای است تا بتوان تخیل خلاق هنری را در قالب مؤلفه‌های عقل علمی بررسی کرد. پژوهش هنر به مثابه عرصه‌ای میان‌رشته‌ای، می‌تواند مبنایی برای ترجمان معنای هنری به زبان علوم دیگر باشد. فهم و بیان عقلانی معنای هنری، از مدخل هرمنوتیک گام مهمی برای ...

کشور ازبکستان یکی از کشورهای مهم در عرصة فرهنگی آسیای مرکزی است که به واسطة نقاشی های چند هزارسالة کشف شده در محوطة باستانی افراسیاب متعلق به قرن 7 و 8 م. و نگارگری مکتب بخارا در قرون 15 و 16 م. جزء کشورهای غنی از نظر هنرهای سنتی، به ویژه نقاشی بوده است. همین امر نگارندگان را بر آن داشت تا با فرضیه ای مبتنی بر وجود نشانه هایی از نقاشی و نگارگری با سابقة ازبکستان در نقاشی معاصر، جریانات هنری معا...

گیاهان از زمانهای بسیار دور به صورت نمادها و اسطوره ها، در فرهنگهای شرقی تقدیس شده و با آیین های کهن عجین شده اند. در ایران نیز گیاهان به صورت نمادین مفاهیم خاصی دارند. نقوش گیاهی در هنر ایران راه درازی را پیموده اند؛ از غارهای لرستان، تا نقوش روی سفالینه ها، کتاب آرایی و باغهای بهشتی در نگارگری. در اواخر قرن هفتم نقوش گیاهی چینی مدتی بر نگارگری ایران سایه انداخت ولی با گذشت زمان در این هنر حل...

نگارگری ایرانی از دیرباز درگیر تغییرات مختلفی بوده است که از جمله آنها میتوان به تغییرات حکومتی و عدم نفوذ یکسان هنر نگارگری در شهرهای ایران و تحولات فرهنگی هنری اشاره کرد. بررسی وتطبیق عناصر وجودی باغ در دو دورۀ تیموری و صفوی و عناصری چون آب،گیاهان، کوشک و عمارت‌ها و دیگر عناصر معماری و عناصر تزیینی در نگارگری‌های ایرانی در مکتب شیراز که خود از دوره‌های مختلفی چون آل اینجو، آل مظفر و تیموریان ...

طبیعت در فرهنگ و هنر و به ویژه نگارگری ایرانی نقش و جایگاه مهمّی دارد. به همین دلیل، این پژوهش با مطالعه منابع مکتوب و تاریخی، به تحلیل و بررسی جایگاه و چگونگی تغییر سیر زیبایی شناختی طبیعت، به منزله یکی از ارکان نگاره های ایرانی در مکتب اصفهان می پردازد. پیش فرض این پژوهش نیز این بوده است که طبیعت در تک نگاره های مکتب اصفهان، تا حدّ زیادی کارکرد سابق خود را ازدست می دهد و در بسیاری از نگاره ها ا...

همزمان با تشکیل تمدن ایرانی حضور ادیان مختلف آسمانی بخشی از ساختار اجتماعی هر دوره از این سرزمین را شامل شده است. از این رو از دیرباز کلیمیان ایران نیز ، قسمتی از فرهنگ این سرزمین را شکل داده اند. در این میان نوع نگاه و نحوۀ برخورد حکومت مرکزی صفویان با هنر و فرهنگ مذاهب، بویژه کلیمیان، قابل تامل و بررسی است که بیش از هرچیز به فضای حاکم بر اصفهان در سده 11 ه.ق برمی گردد. همچنین نوع خاصی از فرهن...

نگارگری ایران در طول تاریخ پرفراز و نشیب خود مضمون‏های متنوعی را به نمایش گذاشته است؛ و در هر دوره وقایع و تحولات سیاسی، نظامی، تجاری، مذهبی و فرهنگی، بر نقاشی ایران تأثیر بسیار نهاده است. تأثیرات متقابل نگارگری صفویه از ویژگی‏های نقاشی‏های شرقی و غربی، باعث پدیدار شدن تیپ‏هایی غیر ایرانی در نقاشی ایرانی شد. در این رساله سعی گردیده تیپ‏های غیرایرانی در نگارگری عصر صفوی (تبریز و اصفهان) مورد برر...