در نیمه دوم قرن نوزدهم، تحولات ژرفی در مفاهیم و ساختار زبانی نثر فارسی و عربی پدید آمد. عواملی چند از جمله اعزام دانشجو به غرب، ترجمه ی آثار نویسندگان غربی، صنعت چاپ، ظهور و شکوفایی مطبوعات و تأسیس مدارس بر اساس الگوهای نوین در دگرگونی شیوه ی نویسندگی معاصر نقش بسزایی داشتند. به دنبال کوشش نویسندگان پیشگام هر دو زبان، شاخه های نثر نوین از قبیل نمایشنامه نویسی، نقد ادبی، داستان نویسی و مقاله نوی...

منشات­نویسی یا نامه‌نگاری که در قدیم به آن ترسّل نیز می‌گفته‌اند از لوازم مهم در امور دیوانی(دولتی) حاکمان و فرمان­روایان بزرگ و محلّی به شمار می­رفته و به عنوان یکی از فنون نویسندگی در گستره‌ی فرهنگ و ادب فارسی، جایگاه ویژه‌ای داشته و سابقه‌ی دیرینه‌ای دارد.                   با نفوذ زبان و ادبیّات فارسی در شبه قاره‌ و حمایت بی­دریغ پادشاهان هند از نویسندگان وشاعران فارسی­زبان، آثار فراوانی به زب...

بازنمایی گفتار از مهم­ترین ابزارهای نویسندگان در تألیف متون روایی و به خصوص داستان به شمار می­رود. نقل­ قول مستقیم و غیرمستقیم، که دو شیوه بازنمایی گفتار هستند، نام های آشنایی در زبان فارسی محسوب می­شوند، اما درباب بازنمایی گفتار در زبان فارسی کمتر بحث شده است. مقاله حاضر به بررسی و مقایسه شیوه­های گوناگون بازنمایی گفتار در داستان­های فارسی قبل از نهضت ترجمه در دوره قاجار و داستان­های تألیف شده...

قرن ها است که ادبیات کهن فارسی بر ادبیات غرب تأثیر نهاده است و نویسندگان و ادیبان اروپایی و امریکایی با افتخار به این موضوع اشاره کرده اند. کافی است در اینزمینه نگاهی کنیم به ترجمه های فیتزجرالد از رباعیات خیام) 1( و یا غزلیات مولانا با ترجمة ) کالمن بارکس که امروزه پرفرو ش ترین اثر درقلمرو کشورهای انگلیسی زبان است.) 2 بدیهی است که این رابطة فرهنگی یکسویه نبوده و در این داد و ستد و تأثیر و تأثر...

نشانه های گفتمانی و فراگفتمانی نقش بسزایی در نویسندگی دارد. افراد از این نشانه ها فقط در جهت بسط دادن موارد ارجاعی استفاده نمی کنند بلکه به خواننده در سازماندهی، تفسیر، ارزیابی متن و بسط دادن نقطه نظرات کمک می کنند. یکی از جالب توجه ترین حوزه ای تحقیقاتی در مهارت نویسندگی زبان دوم، چگونگی استفاده از این نشانه ها در مقالات انگلیسی نویسندگان غیربومی ست. مطالعه ی کنونی، شامل بررسی کمی و مقایسه ...

چکیده قرآن کریم از زمان نزول تا کنون، تأثیر عظیمی بر ذهن و زبان شاعران و نویسندگان ادب فارسی گذاشته است. ادبا و شعرای زبان فارسی، در بسیاری از مضامین و مفاهیم، از قرآن و معارف قرآنی استشهاد جسته‌اند و با تلمیح، تضمین، اقتباس، حل و درج، سعی کرده‌اند آیات و پاره‌هایی از سوره‌های قرآن را در کلام خود بگنجانند. علاوه بر آن، برخی از سرایندگان به ترجمه و یا تفسیر آیه، سوره و یا پاره‌هایی از قرآن به ...

روح الارواح یکی از متون عرفانی فارسی است که به دلیل رویکرد تأویل گرایانه نویسنده آن در شرح و تبیین اسماء الهی از یک سو و بهره مندی از ظرفیت های زبان ادبی در پردازش آن معانی در فرم و ساختار، از سوی دیگر، میتواند در ردیف متون منثور هنری زبان فارسی، چون مرصادالعباد و کشف الاسرار قرار گیرد؛گرچه برخی ظرافت های ادبی بکار رفته در متن، ارزشهای آن را از این هم فراتر برده است. اهمیّت این اثر از جهات یاد ش...

عبّاس خلیلی از نویسندگان و ادیبان دورة پهلوی است؛ وی زادة عراق است و تباری ایرانی دارد. تسلّط وی به زبان فارسی و عربی از او مردی مطّلع و آگاه در حوزة فرهنگ و ادب فارسی و عربی ساخته است. با بررسی­های به عمل آمده مشخّص شد که فعّالیّت­های ادبی و فرهنگی وی بازتابی منطقه­ای داشته و مختصّ ادبیّات فارسی نیست. خلیلی از طریق فعّالیّت­های مطبوعاتی زحمات فراوانی برای توسعه و گسترش روشنفکری در دورة پهلوی کشیده و رو...

اخیرأ نظریه شبکه های پیچیده بستر مناسبی برای مطالعه شبکه واژگان زبان فراهم کرده است. واژگان در زبان بشری از طریق قرار گیری در یک جمله با یکدیگر به صورتی غیر تصادفی برهم کنش دارند. نخستین تلاش برای بررسی شبکه مجاورت واژگان یک زبان به وسیله فرر و سوله آغاز شد، این دو خصوصیات شبکه واژگان در زبان انگلیسی را مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان داد که ارتباط بین واژه ها در یک زبان تصادفی نیست و ویژگی د...

برخلاف نظر عامه که ادبیات فارسی را مشتی شعر و لختی حماسه می پندارند؛ زبان و ادبیات فارسی به دلیل ظرفیت بالای خود از یک سو و عدم تمایز علوم به شکل امروزین از سویی دیگر، محملی برای انتقال آموزه های علمی مختلف بوده است. در زبان و ادبیات فارسی، بسیارند کتبی که در زمره کتب ادبی محسوب می شوند امّا محتوای علمی دارند و این به دلیل آن است که نویسندگان کتب، تصمیم داشته اند برای ماندگاری اثر خود از ظرفیت ب...