این نوشته در پی بررسی نسبت میان نهضت سال­های 1357-1356 ایران با آراء و مواضع جریان‌های سیاسی- فکری آن دوره هاست. بدین‌منظور، پس از طرح مسئله، ابتدا به وضعیت عمومی کشور در آن مقطع تاریخی اشاره شد. سپس آرا و مواضع مهم‌ترین جریان‌های سیاسی – فکری مطرح آن مقطع، مورد بررسی قرار گرفت. برخی از آن جریان‌ها، فاقد گفتمان فراساختاری بوده و فقط در چهارچوب سلطنت مشروطه می‌اندیشیدند و عمل می‌کردند (جبهۀ ملی...

تاریخ، مرام و عملکرد حزب توده ی ایران(1320-1362 ش)به منزله ی یک تشکیل سیاسیِ دیرپا و تأثیرگذار در تاریخ معاصر ایران را طیفِ وسیعی از نویسندگان نقد و ارزیابی کرده اند.از ابتدای نگارش تاریخ این حزب تاکنون، آنچه در زبان های مختلف نوشته شده است، شامل کتاب، مقاله (در نشریه های حزبی، نشریه های مخالفان و منتقدان و نشریه های تخصصی)، حجم زیادی را در برمی گیرد.در میان این نوشته ها، خودنگاری یا تاریخ نگاری ...

مقاله حاضر به منظور استخراج درس‌آموخته‌هایی از تجارب مدارس تاریخی ایران به مطالعه مدرسه «شوکتیه» به عنوان یکی از مدارس پیش‌رو در شرق کشور پرداخته‌است. دغدغه اصلی پژوهش پاسخ به دو پرسش بوده‌است. پرسش نخست، بر پایه‌ی کدام عوامل برپاسازی مدرسه «شوکتیه» قابل تبیین است؟ پرسش دوم، از ویژگی‌های «شوکتیه» برای به-کرد نظام فعلی مدرسه‌داری چه می‌توان آموخت؟ به منظور پاسخ به پرسش‌های مذکور از رویکرد تاریخی...

چکیده: محمد نخشب (1355-1302)، بنیان­گذار نهضت خداپرستان سوسیالیست در زمره نخستین نمایندگان جریان نو­اندیشی دینی در ایران محسوب می­شود که با طرح مجموعه­ای از دیدگاه­ها و نقطه­­نظرات انتقادی در زمینه دین و تجدد در دهه30 شمسی، نقشی تاثیرگذار در گسترش اندیشه­ها  و مفاهیم نوین سیاسی و بازسازی اندیشه دینی در فضای روشنفکری و سپهرعمومی جامعه­ ایران ایفا نمود. این نوشتار بر آن است تا  با سود جستن از الگ...

یکی از سوژه‌های فعال در جریان نهضت امام خمینی‌ (ره) و پیشبرد اهداف آن، دانشجویان مسلمان پیرو خط‌امام‌(ره) بودند. از این‌رو بررسی سیر مواضع و تحولات فکری و سیاسی این دانشجویان در انجمن های اسلامی به‌عنوان شریان اصلی جنبش دانشجویی در آن سال ها، می‌تواند روشنگر بخشی از تاریخ انقلاب اسلامی باشد. به ‌جهت مناسبت موضوع و نیز قابلیت فوق‌العادة گفتمان لاکلا و موفه در تبیین پدیده‌های سیاسی - اجتماعی، این...

چکیده نهضت مشروطیت ایران نقطۀ عطف و عصر نوینی در فرایند کلی اندیشۀ سیاسی شیعه به‌شمار می‌آید. این برهۀ تاریخی آغازگر نخستین رویارویی عمیق بین اسلام و غرب در ایران جدید است. در این دوره، طرح مفاهیم و پرسش‌های تازه در پهنۀ ایستار‌های پیشین و سنتی علمای شیعه، اندیشه و ادبیات سیاسی شیعه را وارد مرحله‌‌ای از بازشناسی، بازپروری، و پاسخ‌گویی به شرایط و دگرگونی‌های نو نمود. از همین رهگذر، این واقعه به...

«کانون نشر حقایق اسلامی» از گروه‌های مذهبی مؤثر در جریان مبارزات ملی‌شدن صنعت نفت و حوادث پس از آن است که در سال 1323 و توسط محمدتقی شریعتی در مشهد تأسیس شد. با شروع جنبش ملی نفت، فعالیت‌های این کانون از حالت فرهنگی صرف به تلاشی گسترده‌تر و حضور در عرصۀ سیاسی تبدیل شد. در آستانۀ انتخابات مجلس هفدهم، شریعتی در صدر فهرست انجمن‌های اسلامی شهر، که زیر عنوان «جمعیت‌های مؤتلف اسلامی» گرد هم آمده بودن...

تبریز یکی از کانون های مهم انقلاب مشروطیت بود. با پیروزی مشروطیت و تشکیل انجمن ایالتی، نقش گروه های مختلف محلات تبریز از قشر کارگر تهی دست شهر گرفته تا مجاهدان، واعظان، روشنفکران، و تجار بسیار مؤثر و چشم گیر شد. به خواست انجمن ایالتی، در محلات تبریز انجمن های فرعی شکل گرفتند. از آن پس اعضای انجمن های محلات که نمایندۀ انجمن مرکزی در محلۀ خود به شمار می آمدند، به فعالیت های سیاسی و فرهنگی پرداختن...