هدف پژوهش حاضر، بررسی معرفت‌شناسی اسپینوزا و لوازم تربیتی آن با رویکرد انتقادی بر مبنای آموزه‌های اسلامی است. برای نائل شدن به اهداف این پژوهش از روش‌های تحلیل مفهومی، توصیفی- تحلیلی و انتقادی استفاده‌ شده است. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است نظریۀ شناخت، جایگاه ویژه‌ای در نظام فلسفی اسپینوزا دارد. اسپینوزا معرفت بشری را به چهار دسته تقسیم می‌کند: 1-علم افواهی ناشی از مسموعات؛ 2-ادراکات ناشی از ت...

چنانکه اصول اخلاقی افعالِ ما را هنجارگذاری نموده، آنها را به درست(correct)و نادرست(incorrect)تقسیم می‌نمایند، اصول و قوانینِ منطق نیز بر اساسِ نظریۀ هنجارمندیِ منطق (normativity of logic)تفکر و استدلالاتِ معمول در زبانِ روزمره را هنجارگذاری می‌نمایند. صورتبندی‌های گوناگونی از این نظریه در متون فلسفی وجود دارد که محل بحث و منازعاتِ گسترده‌ای در متون فلسفی از چند دهۀ گذشته تا حال حاظر بوده‌اند. در مقاله...

مقدمه: نظریه بنیادهای اخلاقی از جمله نظریات اخیر درباره­ی قضاوت اخلاقی در حوزه­ شناخت اجتماعی است. این نظریه، شش بنیادِ مراقبت، انصاف، وفاداری، اطاعت، تقدس و آزادی را زیربنای دغدغه­های اخلاقی شمرده است. مطالعه­ حاضر با هدف بررسی ویژگی­های این بنیادها در ذهنیت اخلاقی فرهنگ ایرانی و مقابله­ آن با یافته­ها و پیش­بینی­های خارجی، از جمله مجادله­ اخیر دونظریه­پرداز این حوزه، گراهام و جنوف­ ـ بالمن، ان...

نظریۀ آنارشیسم با تشویق کنش‌های مستقیم و غیرحکومتی می‌کوشد به مردم آزاد کمک کند تا از سلطۀ سیاسی و استثمار اقتصادی رهایی یابند. طرفداران این نظریه، خواهان شکل‌گیری داوطلبانۀ روابط انسانی‌اند که از نیازهای مردم نشأت گرفته باشد. اینان به نهاد دولت و قدرت دولتی بدبین‌اند و هر گونه مؤسسة مبتنی بر زور و اجبار را عامل تباهی زندگی اخلاقی و اجتماعی انسان قلمداد می‌کنند. با این حال، به‌نظر می‌رسد این بد...

با طرح نظریۀ ادراکات اعتباری از سوی علامه طباطبایی، بسیاری از علوم بشری از جمله علم اخلاق و گزاره های، آن تحت این نوع از ادراکات طبقه بندی شده و به تبع آن به لحاظ معرفت شناسی ماهیت و احکامی متفاوت با ادراکات حقیقی پیدا خواهند کرد. در این مقاله با کاوش در آثار علامه طباطبایی در خصوص ماهیت ادراکات اعتباری، مهم ترین ویژگی های این ادراکات استقرا شده و پیرو آن لوازم و خصوصیات گزاره های اخلاقی به ویژ...

مقاله حاضر در زمینۀ اخلاق هنجاری است که تلاش دارد نظریه‌ای نو دربارۀ معیار درستی و نادرستی اعمال ارائه دهد. تقریرهای سنّتی نظریه‌های نتیجه‌گرایی (که معیار درستی عمل را خوبی نتایج آن می‌داند) و وظیفه‌گرایی (که معیار درستی عمل را ذات عمل بیان می‌کند، نه نتیجه) هر دو ناقص بوده و دارای اشکالاتی هستند. فیلسوفان اخلاق معاصر، با ادغام دو نظریۀ نتیجه‌گرایی و وظیفه‌گرایی سعی کرده‌اند نظریه‌های تلفیقی جدی...

اگر مراد از کرامت‌داشتن یکامر، ارزش ذاتی، فی‌‌نفسه و غیرابزاری آن باشد، از نظر کانت تنها آدمی است که به عنوان یک «شخص»، شایستۀ تکریم است. تکریم اشخاص انسانی علاوه بر دیگران شامل خود فرد هم می‌شود. به این جهت چاکرصفتی و چاپلوسی ممنوع است. اما معنای دقیق کرامت آدمی و غایت‌نگری به انسان چیست؟ کرامت داشتن انسان چه لوازم و پیامدهای سیاسی و حقوقی دارد؟ در این جستار با تقریر اجمالی اخلاق کانت و صورت‌ب...

به لطف و توفیق الهی، دومین شمارۀ فصلنامۀ اخلاق‌پژوهی  نیز آماده انتشار شده و به ‌مبارکی جامۀ فاخرِ طبع می‌پوشد. از همین‌روی، خوشنودیم و خداوند متعال را شاکریم و سپاسگزار و توفیقِ بیش از پیش از درگاه او آرزومندیم و خواستار. از پژوهشگرانِ نواندیش و ناقدان نیک‌خواه نیز که با عنایت به نگاه و نظرگاه این نشریۀ نوپا و نوباوه  - از سر لطف و با لِسان لیّن - درون‌مایۀ آثار را به تازیانۀ نقد‌های صریح و سازنده ...

قانونگذار در مادۀ 641 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 سهم انگشتان را در استحقاق دیه برابر دانسته است: «دیۀ هر یک از انگشتان اصلی دست، یک دهم دیۀ کامل است». دیدگاه مزبور مستظهر و معتضد به موافقت مشهور فقهای امامیه است. اما در مقابل دیدگاه هایی در فقه امامیه پدیدار شده است که با اختلافاتی که در جزییات مسئله وجود دارد، فی الجمله‏ قائل به تفضیل انگشتان در استحقاق دیه بوده اند و برای انگشت ابهام، سهم ...