بنیاد دوئالیسم فلسفه غرب، که در مدرنیته به تجلی نهایی خویش رسید مبتنی بر تضاد عقل/ غریزه، آسمان/ زمین، روح/ تن، و لذت/ اخلاق بود. فوکو نقد این دوئالیسم را که با نیچه، هایدگر، مارکس، و فروید آغاز شده بود به سرمنزل نهایی خویش، به نفع غریزه/ زمین، رساند. این مقاله به بررسی اندیشه های میشل فوکو، گسست وی از گفتمان فلسفی/ سیاسی مدرنیته، و تداوم های وی بر آن ها می پردازد. مدرنیته با اومانیسم، ادعای نف...

کودکان در طول تاریخ آموزش و پرورش همواره از طریق روش ها، راهبردها و دیدگاه های مختلف کنترل شده و به نظم در آمده اند. این شیوه ها که امروزه به عنوان شیوه های نوین انضباطی در مدرسه به کار گرفته می شوند، از نظر میشل فوکو و پیروانش؛ یعنی رز، مارشال، رادفورد و میلی[1] به عنوان روش های انقیاد کودکان در نظام های آموزشی مورد انتقاد قرار گرفته اند. در این مقاله تصریح شده است که چگونه شیوه های انضباطی که...

روش یا متد تحلیل گفتمان امروزه جایگاه خاصی در نظام معرفت‌شناسی علوم اجتماعی و انسانی به خود اختصاص داده و بسیاری از پدیده‌های اجتماعی از منظر تحلیل گفتمان مورد بررسی و تبیین قرار می‌گیرند. در این مقاله سعی خواهد شد تا با بررسی مفهوم گفتمان و تحلیل گفتمان در نظام اندیشة نحلة پسامدرنیسم و بخصوص میشل فوکو، انقلاب اسلامی بر اساس این روش مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. فرض اولیة این گفتار این است ...

پژوهش حاضر به بررسی رمان "زن ستوان فرانسوی" اثر جان فاولز در پرتو تاریخ گرایی نوین با تکیه بر دو مفهوم کلیدی تاریخ و قدرت می پردازد. در گام نخست از راه نمایش متنیت تاریخ، استفاده از پاراتکست ها، عرضه غیر خطی رمان و نظریات نا بهنگام راوی، به بی اعتباری تاریخ بعنوان یک کلان روایت پرداخته می شود. این پژوهش در گام دوم به مفهوم قدرت در پرتو ایده های میشل فوکو می پردازد و دو شخصیت محوری رمان را به نس...

فرهنگ، تاریخمند است و شناخت عمیق و حلّ مسائل فرهنگی، مستلزم اتخاذ رویکردی است که بتواند تاریخمندیِ فرهنگ را لحاظ کند. عموماً افراد تصور می کنند که «فرهنگ»، مقوله ای «طبیعی» و «مسلم» است که همواره به همین شکل بوده و هست، درحالی که فرهنگ متنوع، سیال و تاریخمند است. تبارشناسی، از جمله سنت های نظری ـ روشی است که پدیده ها را در تطور تاریخی شان بررسی می کند و با شناسایی صورت بندی های تاریخی پدیده ها، جا...

شناخت و فهم ماهیت و معنای بسیاری از پدیده‌ها، نیازمند گذر از معنای ظاهری و غور در اعماق معنایی آن‌هاست تا شناخت و درک انسان از آن‌ها تکمیل شود و به شناخت واقعی‌تری از آن‌ها نزدیک شود. یکی از روش‌های شناخت، استفاده از روش‌های فرا اثبات‌گرایانه است. امروزه یکی از روش‌های درک و فهم امور و پدیده‌ها، استفاده از رویکرد «قدرت/ دانش» است که میشل فوکو، اندیشمند فرانسوی، متفکر مطرح در این حوزه شناخته می‌...

وله شوئینکا ( -1934) از برجسته ترین نمایشنامه نویسان نیجریه ای است که در رسته ی معدود افرادی قرار می گیرد که برده داری را به نشانه ی ابزار سلطه گری مذموم شمرده است. وی همچنین در سال 1986 به عنوان اولین نویسنده ی سیاه پوست آفریقایی به کسب جایزه ی نوبل ادبی نایل گردید. با توجه به این مهم که در یک جامعه ی استعماری، افراد تحت لقای صاحبان قدرت اند، بی شک متأثر از قدرت و گفتمان آن قرار خواهند گرفت. ن...

پژوهش حاضر بر آن است که دو رمان پردیس و یک بخشایش نوشته ی تونی موریسون، را بر اساس نظریات میشل فوکو در رابطه با قدرت، روند پلیسه کردن، و نیز مفاهیمی همچون نظم و امنیت، که بر پایه ی نیازهای «خویشتن» از سوی ساختار قدرت به کار گرفته می شوند، مورد کنکاش قرار دهد. همچنین، پژوهنده کوشیده است تسلط خِرد دولت در روند شکل گیری دو نوع متفاوت از نظام های حکومتی، نظام حکومتی مرکزگرا و نظام حکومتی مرکزگریز، چ...

نویسندگان این مقاله سعی کرده‌اند تا با مطالعه متن رمان «سووشون» به بررسی گفتمان‌های چندگانه اثر که متأثر از وضعیت اجتماعی عصر دانشور است بپردازند، و همچنین بررسی کنند که چگونه این اثر با بکار گرفتن صداهای مختلف در مقابل گفتمان مردسالارانه غالب، صداهای خاموش و ناشنیده زن را به گوش مخاطب می‌رساند. در عین حال با بررسی زبان رمان که متأثر از جنبه‌های مختلف حماسی، اساطیری و مذهبی است این نکته را به ا...