مارتین هیدگر تحلیل انسان را به منزلة اقدامی تمهیدی برای پرسش از معنای وجود تلقی می کند و به آن «هستی شناسی بنیادین» می گوید. از منظر هیدگر بررسی دقیق پرسش از وجود منوط به این است که در وهلة نخست آن کسی را که پرسش های وجودی درمی افکند، یعنی «دازاین» را شفاف سازیم. هیدگر فیلسوفی وجودی است و بر این باور است که مابعد الطبیعه در تمثیل درخت شناسایی دکارت به عنوان ریشة درخت در خاک وجود قوام می گیرد....

سؤال اصلی تحقیق حاضر چگونگی مفهوم و مصداق عالم ذرّ (مفاد آی? 172 سور? اعراف) از نگاه تفسیری و فلسفی دو فیلسوف حکمت متعالیه، ملّاصدرا و علّامه طباطبایی، است. در این جستار، به روش توصیفی ـ تحلیلی، پس از طرح دو محور، «هستی شناسی عالم ذرّ» و «وجودشناسی معرفت»، و ذکر مبانی فلسفی آن دو متفکر، چنین نتیجه گیری شده است که از منظر صدرا نفس یا روح قبل از تعلّق اش به بدن در عالم عقول یا در عالم علم الاهی از وحد...

عنایت از نظر ابن­ سینا به مفهوم احاطه علمی حق تعالی به کل موجودات با بهترین نظام و بنا بر نیکوترین وجه ممکن است. وی علم عنایی را منبع فیضان خیر در عالم هستی می داند و نظامی که بر این اساس صورت می­ پذیرد، نظام احسن می نامد. ابن­ سینا شر را عدم شیء یا عدم کمالی برای موجود می ­داند و موجودات را در دو گروه قرار می ­دهد: خیر محض که از هر شر و فسادی مبری است؛ امری که خیر و منفعت آن با شری عارضی همراه...

نهج البلاغه پس از قرآن کریم و سیره سیاسی پیامبر اکرم (ص)، بنیادگذار فلسفه سیاسی اسلام است که راهبردهای روشنگرانه ای در زمینه سیاست و حکومت ارائه نموده است. حضرت علی (ع) در بسیاری از خطبه ها، نامه ها و حکمت های این کتاب، علاوه بر روشن ساختن نوع معرفت شناسی، هستی شناسی و رویکرد فلسفی خود به جهان، به موضوع نحوه سیاست و مدیریت جامعه و سرزمین از ابعاد مختلف می پردازد.از آنجا که هر نظام سیاسی در جهان...

اعتقاد به رجعت در دیدگاه علامه طباطبایی و امام خمینی، براساس دلایل نقلی اثبات می شود؛ اما این دو شخصیت بزرگ، با استفاده از روش عقلی نیز به اثبات اصل و چگونگی رجعت پرداخته اند. علامه طباطبایی با توجه به نظام معنایی آیات و روایات، رجعت را یکی از مراتب ظهور حق در هستی می داند که خود، امری مبتنی بر دلایل عقلی است؛ اما امام خمینی علاوه بر پذیرش اصل رجعت براساس دلایل نقلی، کیفیت رجعت را با پیش فرض تر...

نوشتار حاضر در جهت تحلیل جمع حلول و تعالی در فلسفه پویشی وایتهد، می کوشد در گام نخست نشان دهد که درهم تنیدگی و پیوند اندام وار هستی ها در این نظام پویشی، آن هم در چارچوب مقولاتی عام و فراگیر، ایجاب می کند تا جهان به شبکه ای تبدیل شود که همه هستی های بالفعل در کنش و واکنش دائمی باشند. این کنش و واکنش پیوسته و دائمی ایجاب می نماید که رابطه خدا و جهان از حالت یک سویه (تأثیر خدا بر جهان) خارج شده، ...

بسیاری ازمباحث علمی و فلسفی را با محوریت خیال می توان تبیین، توجیه و حل کرد. کـاربرد خیال در مباحث مختلف فلسفی اعم از هستی شناختی، معرفت شناختی و معاد شناختی همواره مورد توجه فیلسوفان مسلمان بوده است. در این میان، ابن سینا یکی از مهم ترین فیلسوفانی است که نظریات فراوانی را با حد وسط خیال تصویر و ترسیم کرده است. این مقاله بر آن است با نشان دادن جایگاه محوری خیال در نظام فلسفی ابن سینا، نخست با ت...

دین عمومی یونان باستان، دینی با ویژگی های منحصر به فرد بود، دینی اسطوره ای و مبتنی بر پرستش خدایان متعدد، خدایانی که در اساطیر و باورهای یونانیان ظاهر و رفتاری انسان گونه داشتند. دینی که به واسطه ی عدم وجود کتابی مقدس و تعدد معیارهای اخلاقی، فاقد نظام منسجم معرفتی و اعتقادی بود. در همین دوران و در زمان حکم رانی اساطیر، جهان بینی نوینی به نام جهان بینی فلسفی ظهور کرد که تفکر عقلانی را مبنای پژوه...

«سنن الهی» قوانین مستمر و فراگیری است که خداوند متعال بر اساس آن ها نظام هستی را ایجاد فرموده، و نسبت ها و روابط متقابل آن را تنظیم نموده است. از آن جا که این قوانین، ثابت و غیر قابل تغییر است علم به آن ها می تواند به عنوان ابزار قدرت مندی در پیش بینی و مدیریت رخدادهای فردی و اجتماعی مورد استفاده قرار گیرد. از سوی دیگر، دانستن قوانین الهی، دارای بعد تربیتی نیز هست و خشیّت در برابر آن ها منجر به ...