یکی از مولفه های مهم ادبیات در هر زبان، امثال و حکم می باشد که بسیاری از شاعران و نویسندگان نیز گفتار خود را با آن آراسته اند. تمثیل ها نیز از شگردهای دیگری است که شاعران با بهره گیری از آن، می توانند مفاهیم فکری خود را در کوتاه ترین کلام ثبت و ملموس نمایند. در این رساله نیز سعی شده است نمونه های امثال و حکم و تمثیل را در غزل های بیدل دهلوی که از شاعران طراز اول سبک هندی می باشد، مورد بررسی قرا...

خمسه­ی نظامی به عنوان یکی از شاهکارهای داستان ­پردازی فارسی، ضمن تأثیر از سنت­ های پیش از خود، تأثیری ژرف بر آثار پس از خود نهاد. نظیره­گویی، تقلید یا تتبع آن است که شاعر یا نویسنده­ای، به پیروی شاعر یا نویسنده­ی دیگر به خلق و نگارش اثری اقدام کند. بعد از نظامی سنت نظیره­گویی به­ طور گسترده رواج پیدا کرد. از­جمله مهم­ترین آثار نظامی که بازتاب عمده­ای در ادب فارسی داشت خسرو و شیرین است. این اثر ...

داستان خسرو و شیرین در دو منظومه متفاوت آمده است. سراینده یکی از منظومه ها حماسه ساز است و در پهنه رزم میدان دار و سراینده منظومه دیگر پیاله گردان ساحت بزم است. فردوسی حماسه سراست، امّا این منظومه عاشقانه مختصر با حماسه بی مانند او بی تناسب نیست. نظامی داستان سراست و دارای تجربه عشق، و با استادی شگرفی منظومه عاشقانه ای مفصّل را بتصویر کشیده است. نخست خلاصه ای از هر دو منظومه ارائه می گردد، سپس با...

امیرخسرو دهلوی، در قرن هفتم هجری، در آغوش پدری بزرگ شد که اگرچه خود، بی سواد بود، اما تمام همتش را صرف تحصیل سه پسرش نمود که کوچکترین آن ها بعدها بزرگترین شاعر پارسی گوی هند شد. تحقیق حاضر به بررسی دیوان اشعار امیر می پردازد تا توانایی های او را در جنبه های مختلف شعری به تصویر بکشد. امیر غزلسرایی توانا بود. ذکاوت، آشنایی با موسیقی خراسانی و هندی، استعداد درخشان او در آوازخوانی و آهنگسازی، در تل...

در علّت روی آوردن نظامی به سرودن مثنویهای غنایی، اته وریپکا دلائلی ذکر کرده اند که برای منتقد تیزبین امروزی چندان قانع کننده نیست. چنانکه ریپکا علّت را در فرو مردن آرمانهای شهسواری یافته و اته بی آنکه شاهد و مثالی بیاورد، متذکّر شده است که در آثار نظامی ملال و افکار تاری وجود دارد. در این مقاله سعی شده است ضمن تحلیل دو نظر فوق الذّکر، دلایل قانع کننده تر دیگری پیشنهاد شود. شاید این نگاه جدید بتواند...

داستان خسرو و شیرین از جمله داستان های اواخر عهد ساسانی است. موضوع آن عشق بازی خسرو پرویز بیست و سومین پادشاه این سلسله است با شیرین. این داستان در دورۀ اسلامی، همواره دستمایه شاعران و افسانه گویان بوده و توسعه و تغییراتی یافته است. فردوسی نخستین شاعری است که داستان معاشقه خسرو با شیرین را در شاهنامه به نظم کشید. پس از او نظامی داستان را البته با مهارت بیشتر و پررنگ کردن جلوه های غنایی آن که در...

خسرو و شیرین دومین منظومه­ از خمسه­یِ میرزامحمدصادق نامی اصفهانی (1204ق) است که به تقلید از خسرو و شیرین نظامی سروده شده است. این اثر ضمن داشتنِ موضوع و درون­مایه­یِ مشترک و نیز وزن و قالب یکسان، موارد افتراق گوناگونی با نظیره­ی خود دارد. تعداد ابیات خسرو و شیرینِ نامی تقریباً 14 23'>اثر نظامی است و حذف بسیاری از حوادث و صحنه­ها، از گیرایی و کشش داستان کاسته است. نامی در روایت خود، در بسیاری از...

موضوع این پایان نامه « مقایسه ی موضوعی و ادبی مجنون و لیلی امیرخسرو دهلوی و لیلی و مجنون عبدالرحمن جامی » است. در ابتدای پایان نامه شرح مختصری از پیشینه ی داستان عشق و دلدادگی لیلی و مجنون از آغاز تا عصر دو شاعر و اظهار نظر نویسندگان و شاعرانی که در این عرصه قلم رانده اند، آورده شد. سپس در دو فصل مجزا به شرح زندگی و آثار هر دو شاعر پرداخته شد؛ آن گاه گزارش مفصلی از داستان هر دو منظومه برای این ...

"زبانزد" یا تعبیرهای خاص مردمی که تا حد زیادی مانند مثل است، چاشنی کلام و یکی از جلوه های فرهنگ عامه است که چون آیینه یی، افکار، عادات و فرهنگ مردم یک جامعه را در طول زمان می نمایاند. انسان ها در هر سن و موقعیت و شرایطی؛ شهری یا روستایی، تحصیل کرده یا بی سواد، زن یا مرد و پیر یا جوان، هر یک به تناسب نیاز خود از آن بهره می جویند؛ زیرا سبب می شود کلام بهتر بر دل بنشیند. و این کاربرد خاص طبقه یا ق...

رساله حاضر در سه بخش عمده تدوین شده است. بخش اول شامل کلیات موضوع است و در آن زندگی و آثار نظامی، اهمیت صورخیال در شعر فارسی و در شعر نظامی به اختصار بررسی شده است. در بخش دوم عناصر صور خیال ، یعنی استعاره ، کنایه، مجاز، ایهام و اغراق در خسرو و شیرین مورد بحث قرار گرفته است. بخش سوم شامل فهرست استعارات ، کنایات و امثال در خسرو و شیرین است.