نگارندگان، در مقالۀ حاضر، پس از مقدمه‌اى کوتاه‏ در شرح زندگى و آثار قاضی نظام‌الدین اصفهانی، شاعر ذولسانین اصفهانی در قرن هفتم هجرى، قصیدۀ نونیۀ او در ستایش امام علی(ع) را با استناد به دست‏نویس‏‌های ‏آثارِ او، گزارده و بر اساس سنت تصحیح نسخ خطی، به بررسی اختلاف نسخ و سپس، تحلیل ساختار قصیده و شرح و ترجمه یکایک ابیات آن پرداخته‌اند. از مهم‌ترین نتایج این پژوهش، که با روش توصیفی ـ تحلیل...

چکیده رنگدانه زرین یکی از متداولترین رنگدانه های مورد استفاده در تزیینات نسخ خطی ایران است و در رسالات متعدد کتاب آرایی مطالب زیادی در مورد تهیه رنگ طلایی و انواع تزیینات آن، وجود دارد .شناسایی رنگدانه های زرین که در نسخ خطی از تنوع زمینه رنگی برخوردارند به لحاظ احتمال وجود ناخالصی های گوناگون از دیدگاه آسیب شناسی دارای اهمیت بوده است و مارا بر این داشت که این رنگدانه ها را با آزمایشهای مختلف...

نسخه های اصل، یکی از موثق ترین و مستندترین منابع اولیه در پژوهش های تاریخی است.هرگونه خدشه در اصالت این منابع، مسیر پژوهش ها را به انحراف می کشاند.احراز اعتبار، و تشخیص اولیه یا ثانویه بودن این منابع، نخستین شرط تحقیقات پژوهشی است.دست یابی به روش های شناسایی اعتبار نسخه های اصلِ وابسته به تاریخ، هدف این نوشتار است.بهره برداری از اطلاعات مآخذ(منابع و مطالعات)، به عنوان یکی از روش های تشخیص اصالت ...

تاریخ طبرستان کتابی بسیار ارزشمند مشحون از مطالب تاریخی، جغرافیایی، ادب فارسی و عربی، اتیمولوژی و فقه اللغه، علم رجال، حکایات، شیعه شناسی و... است و دامنۀ مطالعاتی گسترده ای را در بر می گیرد؛ به ویژه در زمینۀ حکایت های تاریخی و ادبی و وقایع مربوط به جنبش های آزادی خواه که توسط بزرگان مفتخر به عنوان «سید» رهبری شده، کتابی بی نظیر و بی مانند است. متأسفانه این کتاب با داشتن حوزۀ دانش و اطلاعات وسی...

چکیده از مهم ترین مباحث مطرح در حوزه علوم قرآنی، نسخ است که در بسیاری از روایات، اِشراف بر جوانب آن، از جمله ویژگی های مفسران قرآن به‏شمار آمده است. از سویی، قرآن پژوهان، این پدیده را بر سه قسم، شامل نسخ حکم و بقای تلاوت، نسخ حکم و تلاوت، و نسخ حکم بدون تلاوت تقسیم کرده و از این میان، تحقق یافتن مورد اول را بیشتر مفسران و پژوهشگران در حوزه علوم قرآن پذیرفته اند؛ اما بر سر دو قسم دیگر، ا...

موضوع مقالۀ حاضر، بحثی دربارۀ «عروضی» بودن سعدی، با به دست‌ دادن معیاری در این‌باره و سپس «استخراج اوزان» و بحث در «خلاقیت‌های وزنی» در آثار سعدی است. نگارنده ابتدا پس از پیشنهاد دو معیار برای «عروضی» خواندنِ یک سراینده و بحث دربارۀ شاعران عروضیِ تاریخ شعر فارسی، با توجه به دو معیار یادشده، تمامی اوزان اشعار کلیات سعدی را با جست‌وجو در متو...

تاریخ طبرستان کتابی بسیار ارزشمند مشحون از مطالب تاریخی، جغرافیایی، ادب فارسی و عربی، اتیمولوژی و فقه اللغه، علم رجال، حکایات، شیعه شناسی و... است و دامنۀ مطالعاتی گسترده‌ای را در بر می گیرد؛ به ویژه در زمینۀ حکایت های تاریخی و ادبی و وقایع مربوط به جنبش های آزادی خواه که توسط بزرگان مفتخر به عنوان «سید» رهبری شده، کتابی بی نظیر و بی مانند است. متأسفانه این کتاب با داشتن حوزۀ دانش و اطلاعات وسی...

نسخه‌های خطی گنجینه‌های ارزشمندی است که از جایگاه ویژه‌ای در معرفی و حفظ فرهنگ و تمدن هر کشوری برخوردار است؛ زیرا این نسخ به‌طور مستقیم نشان‌دهندۀ اندیشه و دیدگاه حاکم بر یک ملت و قوم در ابعاد مختلف است. یکی از این گنجینه‌ها نسخۀ خطی مجمع‌الشعرا اثر امیر رستم خوریانی متعلق به قرن نهم هجری است و شامل 25800 بیت از شعر شعرا بر اساس حروف الفباست و به‌صورت تک‌نسخه در کتابخانۀ مجلس به شمارۀ ...

جنگ‌نامۀ میرزا حسن آتشی (سدۀ سیزدهم قمری)، منظومه‌ای به فارسی در نبردهای امام علی(ع) و مناقب امامان شیعه و یک حماسۀ دینی است که نیمی از آن در بحر متقارب و نیم دیگر در قالب قصیده سروده شده است. دو نسخه از این جنگ‌نامه باقی مانده که یک نسخه از آن در کتابخانۀ جامع گوهرشاد وجود دارد. تاریخ کتابت آن 1225ق و دارای 335 برگ و 6000 بیت است. کاتب آن مشخص نشده و با توجه به رسم‌الخط آن، احتمالاً ...

در این پروژه نسخ خطی مصور ادبی قرن نهم تا چهاردهم ه. ق موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی و تعدادی از نگاره های نسخه های ادبی مصور مورد توصیف و تحلیل قرار گرفته و با نمونه هایی از دیگر آثار نگارگری ایرانی تطبیق داده شده اند. ابتدا کار با زمینه های تاریخی، سیاسی و فرهنگی در سه دوره ی تیموری، صفوی و قاجار، هنرمندان هر دوره، حامیان هنری، مکاتب هنری و معرفی نسخه های خطی معروف هر دوره آغاز شد. در مر...